Γιατί μας εξιτάρει ο φόβος που προκαλούν τα θρίλερ;

Αν είσαι και εσύ από εκείνους που γουστάρουν να βλέπουν θρίλερ αλλά μόλις τελειώσει διπλοτσεκάρουν αν κλείδωσαν την πόρτα και σκεπάζονται μέχρι τα αφτιά για το υπόλοιπο της νύχτας, δεν είσαι ο μόνος. Η αλήθεια είναι ότι οι πραγματικοί φαν των θρίλερ φοβούνται σε μεγάλο βαθμό, παρ’ όλ’ αυτά επιλέγουν συνειδητά τις συγκεκριμένες ταινίες και μάλιστα τις απολαμβάνουν. Γιατί όμως δρούμε με αυτόν τον σχεδόν μαζοχιστικό τρόπο και επιζητούμε να βλέπουμε ταινίες και σειρές που κάνουν το φυλλοκάρδι μας να τρέμει;

Κι όμως υπάρχει μία εξήγηση για όλα. Σύμφωνα με σχετική έρευνα, η ταχεία εναλλαγή σκηνών και πλοκής σε συνδυασμό με το στοιχείο του αγνώστου και του αιφνιδιασμού, προκαλούν έκκριση αδρεναλίνης. Πρόκειται για κατάσταση που πλήθος κόσμου αναζητά καθώς λείπει από την καθημερινή ζωή, τουλάχιστον στον βαθμό που εκκρίνεται όταν κανείς παρακολουθεί μία ταινία τρόμου. Πόσες φορές έχεις ακούσει κάποιον γνωστό να σου λέει ότι παγιδεύτηκε στο σπίτι του προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να δραπετεύσει από έναν σχιζοφρενή δολοφόνο ή ότι πέρασε ολόκληρη νύχτα κυνηγώντας ζόμπι;

Εδώ ακριβώς κολλάει το ζήτημα του κατά πόσο είναι πιστευτή η ιστορία του θρίλερ, άρα και επίφοβο να συμβεί σε έναν κοινό θνητό. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Glenn D. Walters. η σχετικότητα του περιεχομένου της ταινίας λειτουργεί προσθετικά στην αδρεναλίνη και τα δύο μαζί αυξάνονται ή μειώνονται αναλογικά. Βλέποντας κάτι με το οποίο μπορείς να ταυτιστείς, αυξάνονται οι πιθανότητες να ανατριχιάσεις. Γι’ αυτό και οι παραγωγοί των θρίλερ τείνουν να κινούνται γύρω από θέματα που απασχολούν την πλειονότητα των ανθρώπων, όπως ο φόβος για τον θάνατο και το άγνωστο. Από την άλλη, είναι πολλές οι φορές που αυτά τα θέματα συνυπάρχουν με εξωπραγματικά στοιχεία που εν τέλει διαμορφώνουν μια φανταστική κατάσταση, καθόλου αληθοφανή. Αυτό συμβαίνει, όπως εξηγεί ο Walters, γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν να προτιμούν σειρές και ταινίες που τους φοβίζουν αλλά παράλληλα τους προσφέρουν το αίσθημα της ανακούφισης ότι αυτό που βλέπουν δεν μπορεί να συμβεί και στους ίδιους. Έτσι ακόμα και πρόσωπα με ανασφάλειες ή ισχυρές φοβίες δεν αποφεύγουν την παρακολούθηση θρίλερ, αντ’ αυτού αποτελούν μέρος της ψυχαγωγίας τους.

Σύμφωνα με έρευνα γύρω από τα θρίλερ και τη σχέση τους με την ευχαρίστηση του θεατή από τους ψυχολόγους Cynthia A. Hoffner και Kenneth J. Levine, δύο αποτελέσματα-κλειδιά εξηγούν την ψυχοσύνθεση των ατόμων που προτιμούν αυτό το είδος ταινιών. Πρώτον, άτομα που παθιάζονται με την επίλυση προβλημάτων και είναι μεθοδικοί χαρακτήρες είναι πιο πιθανό να απολαύσουν ένα τρομακτικό θρίλερ λόγω της μετατόπισης του ενθουσιασμού. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο ενθουσιασμός που θα νιώσουν στο τέλος της ταινίας, όταν και αν αποκαλυφθεί η επίλυση όλων των συγκρούσεων, προσδίδει αξία στην πλοκή από την αρχή μέχρι και το τέλος. Ένα ακόμα γκρουπ ατόμων που συνήθως εκτιμά τις ταινίες τρόμου είναι αυτοί που δεν έχουν έντονο το στοιχείο της ενσυναίσθησης, διότι αν το πάρουμε αντίθετα οι άνθρωποι που έχουν έντονα αναπτυγμένη την ενσυναίσθηση για τα πάντα και τους πάντες είναι λογικό και επόμενο να μην αντέχουν να βλέπουν σκηνές, στις οποίες άλλοι άνθρωποι, κυρίως αθώοι, υποφέρουν.

Μία ακόμα θεωρία, αυτή της Nicole Johnson σε άρθρο της στο National Geographic, υποστηρίζει ότι η παρακολούθηση θρίλερ μπορεί να αποτελέσει ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση ευρύτερων φόβων και λειτουργεί ως μηχανισμός αντιμετώπισης δυσκολιών και εμποδίων που έρχονται αργότερα στη ζωή. Ιδιαίτερα άνθρωποι που έχουν περάσει ζόρικες στιγμές σε οποιαδήποτε φάση της ζωής τους ή έχουν βιώσει έντονα κάποια απώλεια, στρες ή έχουν εκτεθεί σε κίνδυνο, υποβοηθούνται από τα θρίλερ καθώς αναγκάζονται να εκτίθενται σε σκηνές τρόμου που τελικά οδηγούν στη συνειδητοποίηση των καταστάσεων και στην face-to-face αντιμετώπισή τους. Σαν να μιλάμε για ένα εναλλακτικό είδος ψυχοθεραπείας που δεν περιέχει διάλογο αλλά βοηθά εξίσου στην έκφραση των συναισθημάτων γύρω από τις δυσκολίες που επιβαρύνουν τον εκάστοτε θεατή.

Υπάρχουν και οι άνθρωποι που δεν αντέχουν ούτε στην ιδέα να δουν θρίλερ. Σίγουρα είχες έναν φίλο ή φίλη που τα «έπαιζε» κάθε φορά που η παρέα αποφάσιζε να οργανώσει movie night με θρίλερ. Και αν δεν είχες, μπορεί να ήσουν εσύ. Είναι κατανοητός σε έναν βαθμό ο «φόβος του φόβου» που βιώνουν ορισμένα άτομα. Παρ’ όλ’ αυτά έρχεται κάποια στιγμή που επιθυμούν να εντρυφήσουν σε αυτό το είδος ή να τολμήσουν να ξεπεράσουν τα όριά τους και το παίρνουν ως πρόκληση. Οι ειδικοί συστήνουν στους μη εξοικειωμένους με τα θρίλερ να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για ιστορίες πλασμένες από ανθρώπους αλλά για τη δική τους ασφάλεια και συναισθηματική προστασία, είναι καλύτερο να διατηρούν το φως ανοιχτό, να μην τα βλέπουν μόνοι -στην αρχή τουλάχιστον-, να κάνουν διαλείμματα εάν νιώσουν περίεργα και αν τίποτα από αυτά δε λειτουργεί αλλά επιμένουν στην παρακολούθηση, να ψάχνουν προηγουμένως spoilers που θα τους κάνουν να αναμένουν κάποια στοιχεία που μπορεί διαφορετικά να τους ξάφνιαζαν.

Πάντως είναι καθολική αλήθεια ότι το μυστήριο και το σασπένς που προκαλούν τα θρίλερ δεν τα βρίσκει κανείς εύκολα σε άλλα είδη και αυτό εξηγεί και την τόσο ευρεία απήχηση στο κοινό.