Οι φυλακές μας είναι στο μυαλό μας

Κοιτάς την τσέπη σου και βρίσκεις τα κλειδιά. Ναι, εσύ τα έχεις. Τα κλειδιά της φυλακής σου. Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιείς κάτι σπουδαίο. Ότι μπορείς να βγεις και να μπεις ό,τι ώρα θες. Στην ουσία εσύ είσαι κι ο δεσμοφύλακας κι ο κρατούμενος. Αλλά όχι, είσαι προγραμματισμένος να νιώθεις δέσμιος, να νιώθεις ότι δεν μπορείς να φύγεις, ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι’ αυτό.

Σαν την ιστορία με τον αλυσοδεμένο ελέφαντα, που επειδή έχει μια αλυσίδα στα πόδια του έχει μάθει πως δεν μπορεί να φύγει -διότι όταν ήταν μωρό προσπάθησε και δεν τα ‘χε καταφέρει και τώρα που μεγάλωσε νομίζει πως η αλυσίδα που τον κράτησε περιορισμένο κάποτε, θα τον κρατήσει και τώρα. Έτσι δεν κάνει καν προσπάθεια. Δεν έχει καταλάβει τη δύναμή του ο κουτός.

Ναι, ίσως το να ‘χεις εσύ τα κλειδιά να σε βοηθάει να πάρεις μερικές ανάσες ελευθερίας. Αλλά συνεχίζεις να νιώθεις φυλακισμένος. Δε σου φτάνει αυτό. Η φυλακή σου μπορεί να ‘ναι μια σχέση, μια δουλειά, ένας άνθρωπος, μια κατάσταση απ’ την οποία θεωρείς πως δεν μπορείς να ξεφύγεις. Τι σε κρατάει; Για ποιο λόγο νιώθεις δέσμιος; Συνήθως το ίδιο σου το μυαλό αρέσκεται στο να σε κρατάει φυλακισμένο, υπνωτισμένο, ίσως γιατί δεν του αρέσουν οι αλλαγές. Έχει συνηθίσει μια κατάσταση κι έγινε δύσκαμπτο στις μεταβολές. Θέλει σταθερότητα. Προσπαθεί να σε προστατέψει έτσι. Το μόνο που καταφέρνει, όμως, είναι να σε θάβει όλο και πιο βαθιά στην απομόνωση του ίδιου σου του είναι.

Και τελικά συνειδητοποιείς και κάτι άλλο σπουδαίο. Πως ο μεγαλύτερος εχθρός σου δεν είναι η φυλακή σου αλλά το μυαλό σου, που αντιστέκεται σθεναρά στην ιδέα της απελευθέρωσης. Καταλαβαίνεις πλέον ότι οι αλυσίδες δεν είναι ικανές να σε κρατήσουν, διότι είσαι πιο δυνατός απ’ αυτές. Εσύ έχεις τα κλειδιά στα χέρια σου, άλλωστε.

Ξέρεις τι θες να κάνεις. Θες να ξεφύγεις από αυτή την κατάσταση. Πώς, όμως, απελευθερώνεσαι; Πώς νικάς τον ίδιο σου τον εαυτό και τα εμπόδια που σου βάζει το μυαλό σου στο δρόμο για την ελευθερία; Εμπόδια του τύπου «Δε θα τα καταφέρεις», «Κάτσε εδώ που τα ξέρεις τα πράγματα», «Εδώ είσαι ασφαλής, για παρακάτω δεν ξέρεις», «Τι συντρίμμια θα αφήσεις πίσω σου όταν φύγεις;», «Πού πας στο άγνωστο;».

Το πρώτο βήμα έχει γίνει. Ήταν όταν αναγνώρισες πως στην πραγματικότητα δεν είσαι φυλακισμένος, μόνος σου μπήκες σε αυτόν τον ρόλο ή τον διατήρησες, μόνος σου μπορείς και να βγεις. Δεν έχει κανείς τη δύναμη να σε κρατήσει δέσμιο σε μια κατάσταση, αν εσύ θέλεις να φύγεις. Όπως κι ο ελέφαντας, αν αποφασίσει να φύγει, δεν είναι ικανή καμιά αλυσίδα να τον κρατήσει. Επόμενο βήμα, λοιπόν, είναι να οργανώσεις την απόδρασή σου. Να συνεργαστεί ο κρατούμενος με τον δεσμοφύλακα για να απελευθερωθούν κι οι δύο απ’ την ιδέα της φυλακής.

Κλείσε τα μάτια, πάρε μια ανάσα και σκέψου τι πρέπει να κάνεις. Σχεδίασε προσεκτικά και βήμα-βήμα τον δρόμο προς την απελευθέρωση. Πρόσεξε τις λεπτομέρειες, σκέψου όλα τα ενδεχόμενα και τις εναλλακτικές -τι μπορεί να συναντήσεις κατά την έξοδό σου και πώς θα το αντιμετωπίσεις. Κάνε νοητικές πρόβες τις απόδρασής σου για να ‘σαι έτοιμος όταν έρθει η ώρα.

Τελευταίο και σημαντικό βήμα, σκέψου από πριν πού θα πας, προς τα πού θα κατευθυνθείς, ποιοι θα ‘ναι οι στόχοι σου. Δεν αρκεί να αποδράσεις από κάπου αν δεν έχεις συγκεκριμένο προορισμό. Διότι όταν αποδράσεις τελικά θα νιώθεις χαμένος που έφυγες απ’ τη σταθερότητα, τα γνωστά και την ασφάλεια που σου πρόσφεραν αυτά. Είναι λογικό να αισθανθείς για λίγο μετέωρος, ότι δεν πατάς σε στέρεο έδαφος, να υπάρχει ρευστότητα κι ασάφεια σχετικά με το πού βρίσκεσαι και πού οδεύεις. Γι’ αυτό θα σε βοηθήσει να βρεις τον δρόμο σου πιο γρήγορα αν έχεις συγκεκριμένο προορισμό.

Κι όταν τελικά αποδράσεις και βγεις από αυτήν την κατάσταση που σε έπνιγε, που σε είχε κάνει να χάσεις τον εαυτό σου, αρχίζεις να βλέπεις πάλι τα χρώματα γύρω σου. Ξαναθυμάσαι πως η ζωή έχει πολλές αποχρώσεις, δεν είναι όλα γκρι όπως οι τοίχοι της φυλακής σου. Ανακουφίζεσαι, η ψυχή σου αρχίζει να γεμίζει πάλι με φως. Ζεις ξανά!

Τελικά η φυλακή ήταν στο μυαλό σου, εσύ επέλεγες να παραμένεις κλειδωμένος εκεί.