Το όμορφο χάος των πολύτεκνων οικογενειών

Οικογένειες με πολλά παιδιά: πολλά να πεις, πολλά να αναλύσεις, όλα πολλά και στον υπερθετικό. Αν έχεις μεγαλώσει με κάμποσα αδέρφια, ενδεχομένως να ταυτιστείς με τα παρακάτω. Αν πάλι είσαι μοναχοπαίδι κι αναρωτιέσαι πώς θα ήταν να έχεις αδέρφια, διάβασε και πρόσεχε τι εύχεσαι!

Ως παιδί πολυμελούς οικογένειας, θυμάσαι λογικά τον εαυτό σου να μεγαλώνει σε ένα τρελό, φασαριόζικο, σπίτι και να αναρωτιέται πότε θα ‘ρθει η στιγμή που θα αποκαλυφθεί ότι είσαι υιοθετημένος και μοναδικός απόγονος γνωστής οικογενείας κροίσων που θα ‘ρθουν να σε πάρουν στο παλάτι τους. Ως μικρό παιδί το να μεγαλώνεις με πολλά αδέρφια μοιάζει ευχή και κατάρα. Συνεχώς κάτι θα πρέπει να μοιράζεσαι: το δωμάτιο, τα ρούχα, το φαγητό, τα παιχνίδια, ή και την προσοχή των γονιών. Μαθαίνεις και συνηθίζεις να διεκδικείς και να μοιράζεσαι τα πάντα. Αμέτρητες φορές έχετε τσακωθεί για εκείνη την τελευταία μπανάνα ή την τελευταία σοκολάτα που είχε μείνει και τελικά τη μοιράσατε στα δύο, τρία ή ακόμη και τέσσερα κομμάτια.

Όταν έχεις πολλά αδέρφια μαθαίνεις από μικρός να χρησιμοποιείς τη φαντασία και την ευρηματικότητά σου, γιατί το σπίτι είναι το νησί των θησαυρών. Πονηρεύεσαι συνεχώς για το πού θα κρύψεις εκείνη την γκοφρέτα που σου έδωσε η μαμά της Ελενίτσας στο σχολείο, ή το αγαπημένο σου παιχνίδι, διαφορετικά θα γίνουν λάφυρα των υπόλοιπων. Αργότερα, κρύβεις την αγαπημένη σου μπλούζα για να μη στη φορέσουν και τη βρεις κάπου στον πάτο του κάδου των άπλυτων μερικούς μήνες μετά. Μεταξύ αδερφών οι έννοιες ιδιωτικότητα και σεβασμός στα πράγματα του άλλου είναι εντελώς άγνωστες. Άγραφος κανόνας του σπιτιού είναι ότι τα πράγματά σου παραμένουν δικά σου όσο είσαι μπροστά. Όταν λείπεις εφαρμόζεται χρησικτησία χωρίς κανένα δικαίωμα ένστασης -ας ήσουνα εδώ.

Κι ενώ προσπαθείς με νύχια και με δόντια να προστατέψεις τα πράγματά σου, συνεχώς αναρωτιέσαι πώς γίνεται να μεγαλώσατε στην ίδια οικογένεια και να ’στε τόσο διαφορετικοί. Είναι κοινή παραδοχή πως ο χαρακτήρας μας επηρεάζεται απ’ τη σειρά γέννησης μέσα στην οικογένεια αλλά και τους ρόλους που θα πάρει το κάθε παιδί. Συνήθως, τα μεγαλύτερα αδέρφια είναι υπεύθυνα, προσεκτικά, ηγετικές προσωπικότητες που αναζητούν συχνά την επιδοκιμασία. Είναι αυτά που έχουν λάβει την περισσότερη προσοχή απ’ τους γονείς, καθώς έχουν δεχθεί περισσότερο έλεγχο κι αυστηρότητα. Έχουν δώσει τις περισσότερες μάχες για την ελευθερία τους, στρώνοντας τον δρόμο για τους υπολοίπους. Όταν είστε μικρότερα, θα αναλάβουν τον ρόλο του δικηγόρου τα μεγαλύτερα και θα μεσολαβήσουν στους γονείς σου για να σ’ αφήσουν να πας εκείνη την εκδρομή με το σχολείο που θες, ενώ ταυτόχρονα θα παραπονιούνται ότι αυτά δεν είχαν κανένα σύμμαχο απέναντι στους γονείς όταν ήταν στην ηλικία σας. Είναι οι ίδιοι που συνήθως παίρνουν τον ρόλο των γονιών όταν εκείνοι δεν είναι παρόντες -αυτό, βέβαια, συχνά μεταφράζεται στο να τους πας ένα ποτήρι νερό γιατί βαριούνται.

Τα μεσαία παιδιά συνήθως νιώθουν τα πιο παραμελημένα, διότι δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στα πρωτότοκα και στα στερνοπούλια μέσα στην οικογένεια. Μέσα στην ατέρμονη προσπάθεια του ποιος θα επικρατήσει, αναπτύσσουν τα χαρακτηριστικά του διαμεσολαβητή-ισορροπιστή της οικογένειας. Είναι οι αόρατοι φύλακες, η ήρεμη δύναμη. Είναι άτομα συνεργάσιμα και με κατανόηση.

Τα μικρότερα πάλι, είναι αυτά που έχουν την προσοχή όλων και φυσιολογικά δέχονται όλα τα παρελκόμενα. Συνήθως έχουν λιγότερες ευθύνες απ’ όλους, αλλά νιώθουν ότι ποτέ δεν είναι αρκετά μεγάλοι ή αρκετά δυνατοί σε σύγκριση με τα αδέρφια τους. Επειδή νιώθουν λίγοι σε σχέση με τα άλλα μέλη της οικογένειας, επιχειρούν να τραβήξουν την προσοχή με άλλους τρόπους, αναπτύσσοντας ιδιαίτερες κοινωνικές δεξιότητες, που φτάνουν ως και τις χειριστικές συμπεριφορές. Συχνά είναι οι γελωτοποιοί της οικογένειας.

Ο μικρότερος ηλικιακά πάντα είναι αυτός που θα κάνει τις αγγαρείες: να πιάσει το τηλεχειριστήριο, να φέρει κάτι που οι άλλοι βαριούνται, να ανοίξει την πόρτα. Είναι ίσως ο μοναδικός κανόνας που δεν έχει εξαίρεση για να τον επιβεβαιώσει. Δεν ξέρεις τι θα πει να ‘σαι ο μικρότερος, αν δε σε έχουν φωνάξει απ’ την άλλη άκρη του σπιτιού να πας για να πιάσεις το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης, που είναι στο ένα μέτρο απόσταση απ’ αυτόν που σε φώναξε. Ως μικρότερος, επίσης, σίγουρα θα χρησιμοποιήσεις ρούχα, παπούτσια, παιχνίδια που δεν τους κάνουν πια. Ξέρεις, δηλαδή, τι είναι το second hand απ’ τα γεννοφάσκια σου, πολύ πριν γίνει τάση.

Με τα αδέρφια που είστε πιο κοντά στην ηλικία, το πιο πιθανό είναι να ήσασταν και στο ίδιο σχολείο και να κάνατε ότι δε γνωρίζεστε. Εξαίρεση αποτελούσε η ουρά στο κυλικείο, όταν ήθελες να τσοντάρουν απ’ το χαρτζιλίκι τους για να πάρεις κάτι που σου γυάλισε, ή όταν ένας εκ των δύο (ή και περισσότερων) μπλεκόταν σε καβγά κι ο άλλος ορμούσε σαν αρκούδα γκρίζλι να υποστηρίξει το αδέρφι του. Διότι εσύ μπορείς να λες ό,τι θες για τα αδέλφια σου, μπορείς να τσακώνεσαι όσο θες, αλλά ουαί κι αλίμονο αν κάποιος άλλος τολμήσει να τα πειράξει. Ανέκαθεν ήσασταν εσείς κι όλος ο υπόλοιπος κόσμος -μικροί σωματοφύλακες. Όλοι για έναν κι ένας για όλους –οι εμφύλιοι εντός της οικογενείας δεν πιάνονται– με τις συμμαχίες μεταξύ σας, βέβαια, να αλλάζουν στο άψε σβήσε, αναλόγως τι σας συμφέρει κάθε φορά.

Αν έχεις μεγαλώσει με πολλά αδέρφια, δε γνωρίζεις τι σημαίνουν οι λέξεις ησυχία, γαλήνη, ηρεμία. Δεν υπάρχει ποτέ μέσα στο σπίτι ευκαιρία να χαλαρώσεις. Όταν, δε, είστε όλοι μαζί στον ίδιο χώρο του σπιτιού, είναι σαν διαδήλωση αγανακτισμένων πολιτών, όλοι φωνάζουν -χωρίς λόγο συνήθως. Διεξάγεται ένας άτυπος αγώνας ποιος θα ακουστεί και θα τραβήξει την προσοχή για να πει αυτό που θέλει, αν και στο τέλος όλοι καταλήγουν με πονοκέφαλο.

Τα οικογενειακά τραπέζια είναι όνομα και πράγμα, διότι συνήθως δε χωράτε όλοι σε ένα και πρέπει να βάλετε τουλάχιστον δύο. Φυσικά, το φαγητό ποτέ δε φτάνει, κι ως διά μαγείας πάντα περισσεύει αυτό που δεν αρέσει σε κανέναν. Όταν, μάλιστα, μεγαλώσετε και μπουν και νέα άτομα στην αρχική εξίσωση, απ’ τη στιγμή που θα κάνει ο καθένας τη δική του οικογένεια, το να μαζευόμαστε μεταξύ μας σημαίνει 15 άτομα στο χαλαρό. Δε συζητάμε για γιορτές ή πάρτι, εκεί τα 25 άτομα είναι οι αυστηρά κοντινοί!

Όταν έχεις πολλά αδέρφια μεγαλώνεις γνωρίζοντας πώς είναι να μοιράζεσαι, αποκτάς μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, αυτοπεποίθηση, κοινωνικοποιείσαι πιο εύκολα, ξέρεις πώς είναι να πρέπει συνεχώς να διεκδικείς και να μάχεσαι για τα δικαιώματά σου. Η οικογένειά σου είναι μια πρόβα για το τι θα συναντήσεις εκεί έξω, μια μικρογραφία της κοινωνίας. Οι μάχες που δίνεις με τα αδέρφια σου σε προετοιμάζουν για τις μάχες της ζωής. Η μεγάλη οικογένεια, όμως, σου δίνει ταυτόχρονα μια ασφαλή βάση και μια άλλη σιγουριά να παλέψεις, ειδικά όταν ξέρεις πως, ό,τι και να γίνει, έχεις έναν ολόκληρο στρατό πίσω σου για στήριγμα.

Τέλος, το σημαντικότερο είναι ότι ξέρεις πολύ καλά πώς είναι να παίρνεις και να δίνεις αγάπη. Ξέρεις πως η αγάπη όταν μοιράζεται πολλαπλασιάζεται, δε διαιρείται. Σαν μικρό παιδί, το να μεγαλώνεις με πολλά αδέρφια, το νιώθεις ευχή και κατάρα. Μεγαλώνοντας, το νιώθεις ευλογία.