Ό,τι ιερό φέρει ο καθένας μέσα του, αυτό είναι η ψυχή του. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Ο Βολταίρος έλεγε ότι τέσσερις χιλιάδες τόμοι μεταφυσικής δε θα μας μάθουν τι είναι η ψυχή, κι είχε απόλυτο δίκιο. Η λέξη «ψυχή» προέρχεται απ’ το ρήμα «ψύχω», δηλαδή «φυσώ» και είναι αυτή η ύστατη, ψυχρή πνοή ενός ανθρώπινου σώματος.
Ποιος μπορεί, αλήθεια, να χαρακτηρίσει την ψυχή του άλλου; Κανείς! Είναι ύβρις. Οι άνθρωποι πολύ συχνά έχουμε διαφωνίες. Δεν ταιριάζουν τα χνώτα μας, έχουμε εκ διά μέτρου αντίθετες αντιλήψεις και επιθυμίες, που πολλές φορές δε συγκλίνουν. Φτάνουμε στα όριά μας ή προσπαθούμε πάνω σ’ έναν καβγά να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, υποβιβάζοντας τον άλλο. Μπορούμε να τον προσβάλλουμε λεκτικά ή ακόμη και μ’ ένα νεύμα, να τον βρίσουμε, να τον ειρωνευτούμε, να τον τρολλάρουμε. Με ποιο δικαίωμα, όμως, χαρακτηρίζουμε την ψυχή του;
Η ψυχή μας είναι τόσα πολλά παρ’ όλο που δεν έχει ύλη. Και τις περισσότερες φορές, ούτε εμείς οι ίδιοι δε γνωρίζουμε πόση ψυχή κουβαλάμε! Θα ‘ρθει ένας ξένος και θα της φορέσει και ταμπέλα; Από πού κι ως πού; Εδώ προσπαθούμε να μάθουμε το χαρακτήρα του άλλου και πέφτουμε έξω, πώς μπαίνουμε στη διαδικασία να δώσουμε ένα βαρύ χαρακτηρισμό για κάτι τόσο βαθύ και εσωτερικό, που με μια απλή επαφή δεν μπορείς να έχεις δίκαιη κρίση; Για την ακρίβεια δε χρειάζεται να κρίνεις, εκεί είναι η ουσία.
Η ψυχή του άλλου, αν πιστεύει σε μια υπέρτατη δύναμη, στο Θεό, κρίνεται μόνο από εκείνον, κι αν δεν πιστεύει, κρίνεται μόνο απ’ τον ίδιο. Σίγουρα κανένας άλλος δεν έχει το δικαίωμα να εκφέρει άποψη για το ποιόν της ψυχής του άλλου και να φορέσει στον άλλο ένα χαρακτηρισμό, μόνο και μόνο για να πει ότι τον ξέρει.
Χρόνια ολόκληρα προσπαθούμε μέσα απ’ την οικογένεια, τις κοινωνικές μας συναναστροφές, την παιδεία που έχει ο καθένας, να γίνουμε άνθρωποι. Και μάλιστα να καλυτερεύουμε καθημερινά. Γνωρίζουμε τα ελαττώματά μας, τις ανασφάλειες και τις αδυναμίες μας. Γνωρίζουμε και τη «μη ενδεδειγμένη» συμπεριφορά που μπορεί να έχουμε σε κάποιες περιστάσεις. Όλα αυτά, όμως, αποτελούν κομμάτια του χαρακτήρα μας, όχι της ψυχής μας.
Η ψυχή είναι κάτι άλλο. Είναι εκείνο το κομμάτι σου, που αφήνεις γράφοντας τα συναισθήματά σου σε μια κόλλα χαρτί, είναι η γλυκύτητα στη φωνή σου, όταν λες την «καλημέρα» σου στους αγαπημένους σου, είναι το δάκρυ που θα κυλήσει διαβάζοντας ή ακούγοντας μια κουβέντα που θα σε αγγίξει, είναι η ανιδιοτέλεια της προσφοράς μέχρι να νιώσεις γεμάτος, είναι το σφίξιμο στο στομάχι όταν ένας δικός σου κινδυνεύει κι είναι εκείνο το απόθεμα δύναμης κι αντοχής, που ποτέ δεν ήξερες ότι έχεις, μέχρι να βρεθείς σε μια δύσκολη κατάσταση.
Ξέρεις ποιο είναι το μαγικό με την ψυχή; Ότι εκεί που πιστεύεις ότι δεν έχεις άλλη, ξαφνικά γίνεται άλλη τόση, για να σου μάθει ότι τα όρια είναι μόνο εγκεφαλικά και κανένας δεν μπορεί να ορίσει τι μπορείς και τι δεν μπορείς να κάνεις, παρά μόνο εσύ. Ό,τι νιώθεις, ό,τι πετυχαίνεις, ό,τι αφουγκράζεσαι, ό,τι δημιουργείς, ό,τι αγαπάς, ό,τι λες κι ό,τι πράττεις είναι απόρροια της δικής σου ψυχής.
Η ψυχή μας έχει βάθος. Σε αντίθεση μ’ όσους την κρίνουν, που, αν μη τι άλλο, είναι άνθρωποι ρηχοί. Κανείς δεν μπορεί να εξάγει συμπεράσματα κρίνοντας μόνο ό,τι βρίσκεται στην επιφάνειά της. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να κρύβουμε την ψυχή μας και τα βαθύτερα χαρακτηριστικά της. Την καμουφλάρουμε πολλές φορές για να φαίνεται πιο σκληρή, πιο αυστηρή, πιο αδιάφορη, ως άμυνα απέναντι στις δυσκολίες της ζωής και στους μπαγαπόντηδες ερωτύλους, που έχουν την τάση να της κλέβουν κάθε φορά κι ένα κομμάτι.
Μπλόφα, φίλοι μου! Αν αυτό που φαίνεται, νομίζετε ότι αυτό είμαστε, γελιέστε! Αν ήταν έτσι δε θα υπήρχε καν το γνωστό απόφθεγμα: «Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου» και θα κάναμε τα ψυχογραφήματα όσων μας ενδιέφεραν σε χρόνο dt.
Η ψυχή είναι ένας μικρός θεός που βρήκε καταφύγιο στο σώμα του ανθρώπου κατά το Σενέκα, κι αυτός ο μικρός θεός έχει τη δύναμη να κάνει θαύματα. Τι βλασφημία να κρίνει κάποιος την ψυχή του άλλου και πόση προσοχή κι αγάπη του λείπει, για να θέλει να μειώσει και να πληγώσει κάποιον μ’ αυτόν το φθηνό τρόπο!
Να σέβεστε την ψυχή του άλλου, όπως σέβεστε και τη δική σας. Είναι τόσο μοναδική, τόσο βαθιά και τόσο πλούσια σε συναισθήματα, αισθήσεις και ευλογία που μόνο κρίσεις ανούσιες και κακοπροαίρετες δεν της πρέπουν.
Να κρατάτε την ψυχή σας ψηλά, επικρίσεις τέτοιου είδους να μην την αγγίζουν.
*Ο τίτλος αποτελεί ρήση του κ. Γιάννη Σμαραγδή.
Συντάκτης: Αναστασία Νάννου
