Όλοι παρουσιάζουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας κάποιον ψυχαναγκασμό. Μερικοί από εμάς, έχουμε την τάση να τακτοποιούμε τα πάντα γύρω μας με σκοπό να λειτουργήσουμε καλύτερα, είτε στο σπίτι είτε στη δουλειά. Αν ο χώρος μας δεν είναι τακτοποιημένος, αλλά σε αταξία, αισθανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά, δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε κι όλα μας φταίνε.
Πολύ θα θέλαμε να μοιάζουμε, έστω κι ελάχιστα, σε εκείνους που ζουν κυριολεκτικά μέσα στο χάος, τα δωμάτιά τους έχουν πεταμένες στοίβες ρούχων, παπούτσια και βιβλία. Τα τασάκια είναι πάντα γεμάτα, τα ποτήρια αφημένα στο τραπεζάκι, ο καναπές ανάστατος με τα μαξιλάρια πεταμένα στο πάτωμα κι ο νεροχύτης πάντα γεμάτος. Και το σημαντικό: Δεν παθαίνουν καμία φρίκη μέσα στο χαμούλη τους, αλλά στο μυαλό τους είναι όλα τακτοποιημένα. Μπορούν να σου βρουν ό,τι ζητήσεις σ’ ένα λεπτό -εντάξει μπορεί και σε πέντε, αλλά ξέρουν πού το έχουν πετάξει- και είναι κουλ. Ούτε αγχώνονται, ούτε εμφανίζουν ψυχαναγκασμούς με την καθαριότητα και την τάξη, ούτε αποδιοργανώνονται.
Να αναφέρουμε ότι ο ψυχαναγκασμός της τέλειας οργάνωσης και της άψογης τάξης των πραγμάτων ψυχιατρικά ονομάζεται ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και εμφανίζεται, συνήθως, πριν την ενηλικίωση. Η διαταραχή αυτή αφορά το άτομο καθεαυτό, καθώς το ίδιο καταδυναστεύεται απ’ την ανάγκη για τακτοποίηση, ακόμη κι αν όλα γύρω του είναι ήδη τακτοποιημένα. Την παρατηρούμε σε ανθρώπους που κάθε μέρα αλλάζουν τα έπιπλα του σπιτιού, απλώς για να πουν ότι βελτίωσαν κάτι στο χώρο τους.
Η αλήθεια είναι πως η σχολαστικότητα στην οργάνωση έχει δυο πλευρές. Η μία είναι ότι πραγματικά βοηθάει στο γρηγορότερο εγκλιματισμό, είτε στο χώρο εργασίας είτε στο σπίτι, αλλά και στην ευκολότερη διεκπεραίωση των καθηκόντων μας. Οι άνθρωποι που έχουμε την τάση να συμμαζεύουμε πριν ξεκινήσουμε μια εργασία ή πριν διαβάσουμε είναι άκρως βοηθητικό να ξέρουμε ότι υπάρχει τάξη και συμμετρία στα βιβλία, στα στιλό και γενικά σε ό,τι υπάρχει κοντά μας. Μας εξυπηρετεί στην καλύτερη συγκέντρωση, δεν αποσπάται η προσοχή μας και κατά κάποιο τρόπο αποβάλλουμε το άγχος μας.
Ωστόσο, όταν αυτή η τελειομανία στην οργάνωση παίρνει τη μορφή εμμονής, δηλαδή όταν ο χώρος μας είναι ήδη τακτοποιημένος κι εμείς ψάχνουμε να εντοπίσουμε κάτι για να τον οργανώσουμε εκ νέου, αυτό δείχνει μια αγωνιώδη κατάσταση, την οποία βιώνουμε, κι αντί όλο αυτό να μας ηρεμεί, μας δημιουργεί επιπρόσθετο άγχος. Όταν ανήκουμε στη δεύτερη κατηγορία, οι περισσότεροι αναγνωρίζουμε την υπερβολή και τη μανία που μας πιάνει με την οργάνωση κι εμείς οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε ότι ο ψυχαναγκασμός μας έχει ξεφύγει απ’ τα πλαίσια του φυσιολογικού.
Ο Jeff Szymanski, κλινικός ψυχολόγος, αναφέρει στο εγχειρίδιό του περί τελειομανίας ότι όταν η σχολαστικότητα και η τελειομανία είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς σου την απολαμβάνεις και χαίρεσαι που την έχεις. Όταν όμως αυτή η τάση για υπερβολική τακτοποίηση σου προκαλεί άγχος και όχι ευχαρίστηση, είναι δηλαδή κάτι που δεν το κάνεις επειδή σου αρέσει και το απολαμβάνεις, αλλά ούτε εσύ ξέρεις τι σε οδηγεί στο να το κάνεις, κι αν δεν τακτοποιήσεις μετά έχεις τύψεις, τότε έχεις σίγουρα μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, που σε αγχώνει και σε ταλαιπωρεί. Στην ουσία η υπερβολική τάξη στο χώρο είναι μια προσπάθεια για αποβολή του άγχους μας.
Οι ψυχαναγκασμοί μας μπορούν να επηρεάσουν τις προσωπικές μας σχέσεις όταν αφιερώνουμε αρκετό χρόνο σ’ αυτούς. Μπορούν να μας κάνουν απόμακρους, περίεργους, εκκεντρικούς, αλλοπρόσαλλους. Σε περίπτωση που η υπερβολική τάση για τακτοποίηση δε μας ικανοποιεί, αλλά είναι κάτι που το επαναλαμβάνουμε καθημερινά -γιατί στο μυαλό μας υπάρχει ως καταναγκαστική δουλειά που πρέπει να γίνει- είναι καλό ν’ απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό για να μας συμβουλεύσει πώς θ’ απαλλαγούμε απ’ αυτή τη συνήθεια.
Υπάρχουμε κι εμείς, που για να εργαστούμε ή να διαβάσουμε, θέλουμε το σπίτι, το γραφείο και, γενικά, ο χώρος μας να είναι στην εντέλεια από άποψη τάξης και οργάνωσης. Η υπερβολική τάση για τακτοποίηση μας βοηθά στην καλύτερη συγκέντρωση και μας ηρεμεί. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι πολύ θα θέλαμε να ζούμε στο χάος μας και να είμαστε ήρεμοι, αλλά δυστυχώς δε γίνεται. Μαθαίνουμε να ζούμε με τους ψυχαναγκασμούς μας και τους αντιμετωπίζουμε καθημερινά.
Όταν το άγχος της τάξης είναι μεγαλύτερο απ’ την απέχθεια της αταξίας, τότε ξέρεις ότι κάτι δεν πάει καλά. Να οργανώνεις και να τακτοποιείς το χώρο σου, για να αισθάνεσαι όμορφα σ’ αυτόν και άνετα, αλλά όχι ν’ αγωνιάς καθημερινά για το πόσο λειτουργικός και καθαρός είναι. Όταν οι ψυχαναγκασμοί ξεπερνούν την προσωπικότητά μας χρήζουν αντιμετώπισης. Η ψυχική ηρεμία είναι πάνω απ’ όλα.
Γι’ αυτό μη φοβηθείτε να ζητήσετε βοήθεια.
Συντάκτης: Αναστασία Νάννου
