Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δείξουμε την ενόχλησή μας για κάτι ή τη δηκτικότητά μας απέναντι σε κάποιον. Μερικοί είμαστε αυθόρμητοι και λέμε τα πράγματα άμεσα και με τ’ όνομά τους. Βάζω και τον εαυτό μου μέσα σ’ αυτούς, γιατί έχω παρεξηγηθεί άπειρες φορές λέγοντας την ωμή αλήθεια. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι, που δε θα σου πουν ποτέ ευθαρσώς ότι ενοχλήθηκαν από κάποια συμπεριφορά σου, αλλά θα σε ειρωνευτούν μέχρι να το καταλάβεις.
Η ειρωνεία, λοιπόν, ορίζεται ως ο περιφρονητικός ή υποτιμητικός αστεϊσμός, ο εμπαιγμός, ο χλευασμός ή ο σαρκασμός σε βάρος κάποιου άλλου, που εκφράζεται μέσω της γνώμης ή κάποιου συναισθήματος. Για να ειρωνευτείς κάποιον σημαίνει ότι κάποια συμπεριφορά του σε ενοχλεί. Προσπαθείς με αστεϊσμούς να τονίσεις το ελάττωμα, το λάθος, το μειονέκτημα του άλλου, μόνο και μόνο για να του την πεις, όπως λέμε.
Δεν ξέρω, αν η ειρωνεία αποτελεί δείγμα ευστροφίας. Ο Jean-Paul Richter έλεγε πως η ειρωνεία κι η ευφυΐα είναι αδελφές εξ αίματος. Σύμφωνα με την επιστήμη, η απάντηση είναι θετική κι ο λόγος είναι ότι για να μπορέσεις να συγκρατήσεις τα ζωώδη ένστικτά σου, όπως την επιθετικότητα και το θυμό απέναντι σε μια συμπεριφορά που σε θίγει, σημαίνει ότι έχεις καλλιεργήσει περισσότερο τον εαυτό σου κι έχεις μάθει να είσαι διαλλακτικός, διπλωμάτης και να ραπίζεις διά του λόγου. Ως γνωστόν η γλώσσα, κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει.
Οι είρωνες είναι ετοιμόλογοι και κατά γενική ομολογία είναι έξυπνοι άνθρωποι. Ασχολούνται με την παιδεία του εαυτού τους, διαβάζουν, κάποιες φορές επιδεικνύουν τις γνώσεις τους και το χιούμορ τους είναι ιδιαίτερο. Θα το χαρακτήριζα καυστικό. Αν δεν έχεις συνηθίσει να συναναστρέφεσαι τέτοια άτομα, σίγουρα η εντύπωση που αποκομίζεις είναι άκρως αρνητική, μέχρι ν’ αντιληφθείς ότι κάποιοι ειρωνεύονται τους πάντες, γιατί τους αρέσει να τους πειράζουν, να τους εκνευρίζουν και ν’ αγγίζουν τα όριά τους. Άλλωστε, εκεί δε λένε βλέπεις τον αληθινό χαρακτήρα του άλλου;
Πολλές φορές, η ειρωνεία χρησιμοποιείται ως αμυντικός μηχανισμός απέναντι σε μια συμπεριφορά ή σε κάποιο γεγονός που μας θίγει. Δεν αντιδράμε όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο. Μεταξύ κολλητών, αν μας κάνει κάποιος μια μαλακία κι εκνευριστούμε, θα τον ειρωνευτούμε είτε για το μπόι, είτε για τα κιλά, είτε για την αποτυχία του στις ερωτικές σχέσεις, είτε για οτιδήποτε μπορεί να τον κάνει να αισθανθεί μειονεκτικά.
Όπως ακριβώς συμβαίνει με την άμυνα, η ειρωνεία μπορεί ν’ αποτελέσει και μέθοδο επίθεσης κατά του άλλου. Αν κάποιος μας βρίσει για κάποιο λόγο, δε θα τον βρίσουμε κι εμείς. Μπορούμε να τον ειρωνευτούμε. Και πιστέψτε με, η ειρωνεία πονάει περισσότερο απ’ οποιαδήποτε βρισιά, γιατί σε χτυπά εκεί που πονάς. Χλευάζεις τις αδυναμίες του άλλου, κι αυτό θα το έλεγες και ύπουλο.
Οι είρωνες δεν παύουν να είναι ερωτεύσιμοι, καθώς αυτή η ετοιμολογία τους, τους καθιστά γοητευτικούς κι εύστροφους στα μάτια των άλλων. Άνθρωποι που χειρίζονται καλά το λόγο, δεν αφήνουν να πέσει τίποτα κάτω, καυτηριάζουν ό,τι τους φανεί έξω απ’ τα συνηθισμένα ή ενάντια στην ιδεολογία τους. Για κάποιους η ειρωνεία είναι στάση ζωής, για άλλους τρόπος εντυπωσιασμού ή ευκαιρία να προσβάλλουν εμμέσως κάποιον.
Η ειρωνεία αποτελεί έναν έμμεσο τρόπο να επιτεθείς στο άτομο που σε έθιξε, μέσω σαρκασμού ή κάποιου περιφρονητικού αστεϊσμού. Αποτελεί σταγόνα σοφίας, καθώς για να ειρωνευτείς, σημαίνει πως έχεις μάθει να διαχειρίζεσαι τα νεύρα σου κι έχεις αντιληφθεί πλήρως τη δύναμη που έχεις. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι πίσω από κάθε ειρωνικό σχόλιο κρύβεται μια ανασφάλεια ή μια πικραμένη καρδιά.
Ανεξάρτητα αν συμπαθείτε ή όχι τους είρωνες, να τους εκτιμάτε. Κάνουν κάτι που οι περισσότεροι δεν μπορούμε. Ελέγχουν τον εαυτό τους και μετατρέπουν μια στιγμή δικής τους απογοήτευσης σε άβολη κατάσταση των άλλων. Μόνο ταλέντο το λες αυτό.
Ο Jacinto Benavente έλεγε: «Η ειρωνεία είναι μια θλίψη που δεν μπορεί να κλάψει και γι’ αυτό χαμογελάει».
Συντάκτης: Αναστασία Νάννου
