Tα κοινωνικά δίκτυα και ιδιαίτερα το facebook αποτελούν μια δημόσια σφαίρα. Μια σφαίρα, όπου το ιδιωτικό γίνεται δημόσιο, επειδή το θέλουμε. Σε μια πλατφόρμα που μοιραζόμαστε προσωπικές πληροφορίες, γούστα, ιδιοτροπίες, απόψεις, μουσικές προτιμήσεις και ξετυλίγουμε έντεχνα την προσωπικότητά μας, αφήνουμε κομμάτια του εαυτού μας να είναι ορατά σε άλλους. Όχι όμως όλα, αλλά εκείνα που προσεκτικά έχουμε επιλέξει για να διαμορφώσουμε την εικόνα μας.
Στην ουσία μέσω του προφίλ μας κατασκευάζουμε μια ταυτότητα, η οποία έχει στοιχεία απ’ τον πραγματικό μας εαυτό, έχει όμως και κάποια χαρακτηριστικά που είναι επιθυμητά από εμάς και κυρίως, θεωρούμε ότι θα κάνουν μεγαλύτερη εντύπωση στη μάζα ή σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Γινόμαστε, δηλαδή, μάνατζερ του εαυτού μας και δημιουργούμε έναν κοινωνικό ρόλο.
Με ανεπτυγμένη την κουλτούρα του ναρκισσισμού οι χρήστες του facebook προσαρμόζουν τα πάντα στην αντανάκλαση του εαυτού τους, ενός εαυτού ελκυστικού, ενδιαφέροντος και φιλόδοξου. Ενός εαυτού που ήρθε να εντυπωσιάσει. Με την ομορφιά, τη χλιδάτη ζωή, τα ταξίδια, την προσωπική ευτυχία, τις επαγγελματικές επιτυχίες, τις εξεζητημένες φιλικές και κοινωνικές συναναστροφές, την κουλτουριάρικη προσέγγιση της ζωής, τη φιλόμουση προσωπικότητα, την επένδυση σε ακριβή ένδυση κι αξεσουάρ, την παράσταση σε κοσμικά γεγονότα. Κάθε άνθρωπος διαφέρει κι ο καθένας μας προβάλλει εκείνα τα στοιχεία ή γεγονότα, που θεωρεί σημαντικά, και πιστεύει ότι τον καταξιώνουν στα μάτια των άλλων.
Με την εισβολή του πανοπτικού ματιού στο facebook -τη δυνατότητα, δηλαδή, να βλέπουμε τις ζωές των άλλων, αλλά και να αυτοεπιτηρούμε τη δική μας- κατασκευάζουμε μέσω των φωτογραφιών και των αναρτήσεων την προσωπικότητα που θέλουμε. Οι φωτογραφίες αποδεικνύουν πλέον την ύπαρξή μας και επιβεβαιώνουν την οντότητά μας, πόσο μάλλον τα χαρακτηριστικά που εμείς επιθυμούμε να της προσδώσουμε.
Μέσω του χαρακτήρα που προβάλλουμε και των φωτογραφιών μας προσπαθούμε να χειραγωγήσουμε τους φίλους και ακόλουθούς μας. Κατά τον Έρβιν Γκόφμαν τα άτομα κατασκευάζουν κοινωνικούς ρόλους, γίνονται μάνατζερ των εαυτών τους και διαχειρίζονται τις εντυπώσεις αναλόγως του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται. Στην ουσία το management εδώ είναι ο έλεγχος των εντυπώσεων των φίλων μας στο facebook. Πρόκειται για μια προσωπική παράσταση, η οποία διαφοροποιείται ανάλογα με τις πολιτισμικές δομές του καθενός. Η ιδιωτική ζωή για τον Γκόφμαν αποτελεί ένα είδος παρασκηνίου, μια πρόβα που μας προετοιμάζει για το ρόλο μας στη δημόσια σφαίρα, που δεν είναι άλλη απ’ την ύπαρξή μας στα κοινωνικά δίκτυα.
Υπάρχει ξεκάθαρη επιτήδευση. Μπορούμε άνετα να καμουφλάρουμε τυχόν ελαττώματα ή χαρακτηριστικά, που εμείς θεωρούμε αρνητικά, και να προβάλλουμε μόνο τα θετικά μας. Να προκαλέσουμε όσο εμείς θέλουμε με τις φωτογραφίες μας, να δημιουργήσουμε έναν διαδικτυακό ηδονισμό, να κατακερματίσουμε τον εαυτό μας και να προβάλλουμε μονομερώς ό,τι μας συμφέρει για την πιο εντυπωσιακή διαμόρφωση του εαυτού μας. Η διαδικτυακή προβολή έχει εξισωθεί με την πραγματική ζωή. Η δημόσια ζωή είναι η διαδικτυακή κι η ιδιωτική μας ζωή είναι οι δοκιμές για τη μεγάλη παράσταση (προφίλ facebook).
Tα μέσα με τα οποία επιτυγχάνουμε αυτήν την προβολή του εαυτού μας είναι όχι ρητά, αλλά είναι ιδιαίτεροι κώδικες επικοινωνίας που έμμεσα σκιαγραφούν το προφίλ, που θέλουμε να κατασκευάσουμε. Μουσικές επιλογές, προσεγμένες εικόνες –φιλτραρισμένες ή με καλλιτεχνικό αποτέλεσμα- , ρήσεις, φιλοσοφημένες απόψεις και γενικά μη ρητές μορφές επικοινωνίας, που εύκολα αποκρύπτουν την αληθινή ταυτότητά μας και προβάλλουν το ρόλο που έχουμε κατασκευάσει.
Στην εποχή της εικόνας και της υπερπροβολής της έμμεσης επικοινωνίας, είτε λόγω του φόβου έκθεσης είτε της ευκολίας προσέγγισης μέσω της τεχνολογίας, είναι εύκολο να κατασκευάσουμε έναν κοινωνικό ρόλο στο προφίλ μας στο facebook. Μια ταυτότητα, που θα είναι όπως εμείς την έχουμε ονειρευτεί, ικανή να εντυπωσιάζει, να προκαλεί, να σαγηνεύει, να φιλοσοφεί, να είναι ποθητή, έξυπνη και με χιούμορ. Αλήθεια, πόσο κοντά στον αληθινό μας εαυτό είναι το προφίλ που παρουσιάζουμε;
Παρουσιάζουμε, όντως, αυτό που είμαστε, με τα θετικά και τα αρνητικά του ή προβάλλουμε επιλεκτικές πληροφορίες και φωτογραφικές αποτυπώσεις; Έχετε ζητήσει ποτέ από φίλο σας να κατεβάσει ανάρτηση, γιατί δεν ταίριαζε στο προφίλ που χτίζετε; Αν ναι, τότε σκεφτείτε το λόγο που κάνετε τόση υπερπροσπάθεια για να παρουσιάσετε κάτι άλλο απ’ αυτό που είστε και θυμηθείτε ότι η αυθεντικότητα είναι αυτή που κερδίζει. Η προσποίηση δε διαρκεί για πάντα και το management βοηθά μεν, με μέτρο δε.
Συντάκτης: Αναστασία Νάννου
