Ψυχοσωματικά συμπτώματα: Όταν το σώμα μας φωνάζει «στοπ»

Υπάρχουν συμπτώματα και μικρές καθημερινές ενοχλήσεις που σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις έχουμε βιώσει όλοι. Από τον απλό πονοκέφαλο που μπορεί να καθορίσει την πορεία ολόκληρης της ημέρας μας έως και σοβαρότερους πόνους στο στομάχι, δύσκαμπτες αρθρώσεις, υπερένταση, αϋπνία ή και ύπνος πολύ κακής ποιότητας. Πολλές φορές αποδίδουμε τους πόνους αυτούς στην κούραση, την έλλειψη ύπνου, την αφυδάτωση, την κακή στάση σώματος ή ακόμα και την κακή διατροφή ή την έλλειψη σωματικής άσκησης.

Ωστόσο, οι παραπάνω ενοχλήσεις μπορεί να αποτελούν ψυχοσωματικά συμπτώματα που συχνά αποδεικνύονται χρόνια και δηλώνουν θέματα ψυχικής και συναισθηματικής φύσεως. Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει η Britanicca, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αποτελούν την εκδήλωση της συναισθηματικής μας κατάστασης μέσω του σώματός μας.  Τι γίνεται λοιπόν όταν ξυπνά κανείς με έντονο πονοκέφαλο ή πιάσιμο στον αυχένα που επιμένει για ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες;

Όταν οι παθολογικές αιτίες αποκλειστούν, καλό θα ήταν να ανατρέξει κανείς στα γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος αλλά και παρόντος του και να δει αν τα συμπτώματα αυτά σχετίζονται με τη γενικότερη κατάσταση την οποία βιώνει κάποιος αλλά και με την ψυχολογία του. Μια βαθιά στεναχώρια για την οποία δε μιλήσαμε ποτέ, το άγχος και η πίεση στο χώρο εργασίας, ένας χωρισμός ή ακόμη και τα οικονομικά προβλήματα, μπορούν να επιδράσουν αρνητικά όχι μόνο στη διάθεση και την ψυχολογία μας αλλά και τη γενικότερη υγεία. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορούν να γίνουν ακόμα πιο έντονα όταν προσπαθούμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί τα προβλήματα που μας απασχολούν αντί να τα παραδεχτούμε πρώτα στον ίδιο μας τον εαυτό, να τα συζητήσουμε με τους δικούς μας ανθρώπους ή ακόμη και με έναν ψυχοθεραπευτή.

Εξίσου σημαντικό είναι να μάθουμε να ακούμε το σώμα μας, να το διαβάζουμε και να αναγνωρίζουμε τα σημάδια που μας στέλνει. Πολλές φορές στο άκουσμα ενός δυσάρεστου νέου, νιώθουμε έντονο το αίσθημα της λύπης και της μελαγχολίας και αυτό εκδηλώνεται με τη μορφή του κόμπου στο στομάχι που σου κόβει την όρεξη για οτιδήποτε. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που ο άνθρωπος ξεσπάει τα τυχόν προβλήματά του στη διατροφή, είτε τρώγοντας βουλιμικά είτε υποσιτίζοντας τον εαυτό του. Η διαταραχή της εντερικής λειτουργίας οποιασδήποτε μορφής αποτελεί τη νούμερο ένα ένδειξη πως ταλαιπωρούμε τον εαυτό μας λίγο περισσότερο από όσο αντέχει.

Δεν είναι λίγες ακόμη οι φορές που υποφέρουμε από αϋπνίες ή νιώθουμε απίστευτη εξάντληση ακόμη και μετά από έξι ή οχτώ ώρες ύπνου, που είναι η προτεινόμενη διάρκεια ύπνου για ενήλικες δεκαοχτώ έως εξήντα ετών σύμφωνα με το CDC (Centres for Disease Controls and Prevention). Αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που μας συμβαίνει και νιώθουμε η ενέργειά μας να μας έχει εγκαταλείψει. Άλλα συμπτώματα ακόμη μπορεί να περιλαμβάνουν ταχυκαρδία και γενικότερη αδυναμία. Αν τα συμπτώματα αυτά συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους όταν είμαστε αγχωμένοι ή κάτι μας απασχολεί, καλό θα ήταν να πάρουμε λίγο χρόνο και να δούμε τον εαυτό μας ως εξωτερικοί παρατηρητές. Όταν κατά τη διάρκεια της ημέρας τα συμπτώματα αυτά υποχωρήσουν, ίσως πρέπει να σκεφτούμε ποιο γεγονός κατάφερε να πάρει μακριά το άγχος μας και να μας κάνει να νιώσουμε και πάλι καλά και να κάνουμε τη σύνδεση με τα συμπτώματά μας. Ίσως πήραμε τη θετική αξιολόγηση που περιμέναμε τόσο καιρό από τον προϊστάμενό μας ή μπορεί ακόμη το υποψήφιο ταίρι που μας πήρε τα μυαλά να αποφάσισε να μας ζητήσει ραντεβού. Αν οι θετικές αυτές εξελίξεις ήταν ικανές να μας φέρουν πίσω την αίσθηση της υγείας και την καλή μας διάθεση, τότε καταλαβαίνουμε πως μάλλον ο κακός ύπνος οφειλόταν στο άγχος και την αγωνία μας.

Ένα ψυχοσωματικό σύμπτωμα σχετίζεται και με το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Άτομα που πάσχουν από κάποια μορφή νεύρωσης ή αντιμετωπίζουν κάποια διαταραχή της συμπεριφοράς, όπως για παράδειγμα δυσκολία διαχείρισης θυμού, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης και μαζί με αυτή αύξηση των παλμών και των ρυθμών εφίδρωσης, έστω και παροδικά, όσο βιώνουν ανεξέλεγκτο θυμό ή άγχος.

Σύμφωνα με έρευνα του ψυχιάτρου Franz Alexander και των συνεργατών του στο Chicago Institute of Psychoanalysis, το συναισθηματικό στρες μπορεί ακόμη να οδηγήσει στην επιδείνωση ασθενειών που προϋπάρχουν ή και να υποβοηθήσει την εκδήλωση ασθενειών για τις οποίες το άτομο έχει  προδιάθεση. Αυτές οι ασθένειες δε θεωρούνται παραδοσιακά ψυχοσωματικές και ανάμεσά τους συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων ο καρκίνος, ο διαβήτης ή η πρόωρη εμμηνόπαυση στις γυναίκες.  Σύμφωνα με έρευνα του Boston University School of Public Health, οι γυναίκες που βιώνουν οικονομικές δυσκολίες σε συνδυασμό με το αυξημένο άγχος της καθημερινότητας, έχουν 80% περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν πρόωρη εμμηνόπαυση στη ζωή τους.

Όσο και αν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μοιάζουν πιο περίπλοκα από τα κοινά προβλήματα υγείας ως προς τη διάγνωση και τη θεραπεία τους, το θετικό είναι πως υπάρχουν λύσεις.  Η όποια λύση βέβαια δεν πρόκειται να μας χτυπήσει την πόρτα και να περάσει απρόσκλητη.  Συχνά ξεκινάει από τη συνειδητοποίηση του προβλήματος από το ίδιο το άτομο που πάσχει και από τη θετική σκέψη, σε συνδυασμό με την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Κυρίως όμως ξεκινάει από τη δική μας διάθεση να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας.