Τι πάει να πει πως κάποιος είναι «κακό παιδί»;

Από την εποχή ακόμη που ήμασταν παιδιά, μας παρουσίαζαν συνεχώς τον κόσμο μέσα από αντιθέσεις. Το «καλό» και το «κακό», το «σωστό» και το «λάθος», το «ηθικό» και το «ανήθικο». Μας μεγάλωσαν με ιστορίες και παραινέσεις που όλες έχουν να σου αφήσουν ένα ηθικό δίδαγμα. Και όλες φυσικά ενισχύουν την αντίληψη πως ο κόσμος αυτός των εκ διαμέτρου αντίθετων πραγμάτων είναι υπαρκτός και είναι και σωστός. Από τις πρώτες ιστορίες που μαθαίνουμε και θυμόμαστε φυσικά είναι αυτή των πρωτόπλαστων. Μαθαίνουμε τον τρόπο με τον οποίο χάσαμε τον Παράδεισο, αλλά ποτέ κανείς δεν προσπάθησε να μας βάλει στη διαδικασία να καταλάβουμε γιατί η Εύα τελικά υπέκυψε στον πειρασμό. Βολεύει και σε αυτή την περίπτωση να πιστέψουμε πως το «κακό» απλώς ξεγέλασε το «καλό». Έτσι και στη δική μας ζωή έχουμε τα καλά παιδιά και τα κακά παιδιά, τις καλές παρέες που μπορούν να μας ευεργετήσουν αλλά και τις κακές που μπορούν να μας παρασύρουν. Τα καλά πρότυπα και τα κακά πρότυπα. Κάπως έτσι μας στερούν από μικρή ηλικία την επιλογή του τι θα θέλαμε να είμαστε. Ή τουλάχιστον την επιλογή χωρίς ενοχές. Γρανάζι του συστήματος ή επαναστάτης, έχει μικρή σημασία. Το καλό βέβαια είναι πως δεν είναι υποχρεωτικό να είμαστε κάτι από τα δύο. Μπορούμε απλώς να είμαστε ο εαυτός μας. Αργότερα στη ζωή μας το καταλάβαμε και αυτό.

Αν ήμασταν αρκετά τυχεροί, μέσα από εμπειρίες που κατάφεραν να μας ανοίξουν το μυαλό λίγο περισσότερο, καταλάβαμε πως το καλό και το κακό δεν υπάρχει. Ο κόσμος και οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι άσπρο ή μαύρο αλλά περισσότερο γκρι. Γιατί κάθε συμπεριφορά και πράξη πρέπει να την περιμένουμε από τον καθένα και υπό συγκεκριμένες συνθήκες να τη δικαιολογούμε στα όρια που δεν παραβιάζεται η δική μας ελευθερία και ψυχική ηρεμία. Γιατί ακόμη και ο πιο ψυχρός και απόμακρος άνθρωπος απέναντί σου, μπορεί να είναι θερμός και η ψυχή της παρέας με τους δικούς του ανθρώπους με τους οποίους νιώθει άνετα. Ο συμφεροντολόγος και ο εγωιστής για σένα μπορεί να είναι ευεργέτης και ανιδιοτελής για κάποιον άλλο. Ένας ψυχρός εραστής είναι φωτιά με τον κατάλληλο παρτενέρ και ένας πιστός σύντροφος, άπιστος σε μια σχέση ρουτίνας και συνήθειας χωρίς αγάπη.

Αφού, λοιπόν, τα πράγματα είναι έτσι -και καλά κάνουν και είναι- ποιος ο λόγος να βάζουμε ταμπέλες, τις περισσότερες φορές βιαστικά και χωρίς να το σκεφτούμε ιδιαίτερα; Μία από τις συνήθεις ταμπέλες που αποδίδουμε ή μας αποδίδουν σε αυτή τη ζωή από τα πρώτα μας κιόλας χρόνια, είναι αυτή του «κακού παιδιού». Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτός ο χαρακτηρισμός, πέρα από γενικός και επιφανειακός, είναι η πιο αντιπροσωπευτική έκφραση πεπαλαιωμένων αντιλήψεων αλλά και ανωριμότητας. Θυμίζει τιμωρία στη γωνία με το ένα πόδι πάνω ή ξυλιές με τη βέργα για παραδειγματισμό στα σχολεία του ’50. Ναι, αυτά που έβγαλαν τόσες καταπιεσμένες γενιές με συμπλέγματα στην πλειονότητά τους.

Πέρα όμως από αυτό, τι πάει να πει κακό παιδί; Κακό παιδί ως προς τι και σε σχέση με ποιόν; Ίσως κακό παιδί ως προς το χαρακτήρα, τις προσωπικές και επαγγελματικές επιλογές ή το βαθμό καθωσπρεπισμού που επιβάλλει στον εαυτό του μόνο και μόνο για να μην κακοχαρακτηριστεί. Εύκολα εξάλλου μπορεί κάποιος να κριθεί αν πού και πού παρεκτρέπεται, αποκλίνει λίγο από το αναμενόμενο και το «φυσιολογικό» και δεν τον νοιάζει να τσαλακωθεί.

Κανείς δε μας δίνει το δικαίωμα ή τη «δικαιοδοσία» να κρίνουμε αν κάποιος είναι καλό ή κακό παιδί, μόνο και μόνο επειδή δε συμβαδίζει με τις νόρμες της κοινωνίας και δε χωράει στα κουτάκια μας. Κανείς δεν έχει επίσης το δικαίωμα να χαρακτηριστεί ως κακό παιδί μόνο και μόνο, επειδή δε θέλει ή απλώς δεν μπορεί να μας προσφέρει τον τρόπο ζωής που επιθυμούμε. Στην τελική,κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να το κάνει. Εξάλλου, αυτό που σε εμάς δεν ταιριάζει, θεωρείται κακό ή μη αποδεκτό, για κάποιον άλλο μπορεί αν είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται. Ίσως επίσης κάποια στιγμή καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως σε αυτή τη ζωή δε μας χρωστάει κανείς. Πολλές φορές, δυστυχώς ή ευτυχώς, επενδύουμε σε άτομα και καταστάσεις που δεν είναι σε θέση να μας ανταποδώσουν όσα δώσαμε. Αυτό δεν τους κάνει σε καμία περίπτωση κακά παιδιά, απλώς άτομα με διαφορετική κοσμοθεωρία, αντιλήψεις και στάση ζωής. Ο άνθρωπος που δεν είναι σε θέση να δεσμευτεί σε μια σοβαρή σχέση, να μείνει πιστός και δοτικός σύντροφος, καλός πατέρας και αξιόπιστος φίλος, δε σημαίνει απαραίτητα πως είναι το κακό παιδί. Μπορεί απλώς να έχει άλλες προτεραιότητες ή να τον πετυχαίνουμε σε λάθος φάση. Στην τελική μπορεί απλώς να μη συντονίζεται μαζί μας ή εμείς να μην είμαστε οι κατάλληλοι για εκείνον.

Τελικώς, ίσως αυτό που πρέπει να μας μείνει είναι η διάθεση να αποδεχτούμε τους άλλους γι’ αυτό που πραγματικά είναι χωρίς να τους κρίνουμε. Ας μην ξεχνάμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για να αλλάξουμε τον τρόπο που λειτουργούν οι άνθρωποι και να τους προσαρμόσουμε στα δικά μας «θέλω» για να μας ταιριάζουν. Μπορούμε όμως να τους αγαπάμε ή απλώς να τους αφήσουμε να είναι ο εαυτός τους. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, αρκεί να προσπαθήσουμε.