Εσύ ξέρεις τη θεωρία της «λευκής αρκούδας»;

Ανάμεσα στα πολλά αποφθέγματα που μας έδωσε ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος, είπε «Φρονεί τι κεδνόν», δηλαδή «Να σκέφτεσαι κάτι πολύτιμο», κάτι που αξίζει δηλαδή. Και φυσικά, είχε απόλυτο δίκιο. Το να σκέφτεσαι κάτι που έχει πραγματική ουσία, θα έπρεπε να ήταν το μότο ζωής μας, μιας και το μυαλουδάκι μας κατακλύζουν συνεχώς ένα σωρό πληροφορίες, συχνά παντελώς άχρηστες ή πλήρως αγχωτικές. Κι έτσι, αν είναι να καις το μυαλό σου με ένα κάρο πράγματα, ας είναι μέσα σε αυτό και μερικά που έχουν πραγματική αξία.

Βέβαια και δυστυχώς, όσο μεγάλη κι αν είναι η επιθυμία μας για θετικές σκέψεις, δεν καταφέρνουμε να έχουμε πολλές απ’ αυτές κι οφείλεται, μάλιστα, σε αυτήν μας ακριβώς την προσπάθεια να απομακρύνουμε κάθε τι αρνητικό από τον νου μας. Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, Ρώσος φιλόσοφος, συγγραφέας και μέγας ψυχογράφος, ανέπτυξε μια θεωρία πάνω σε αυτό: «Προσπαθήστε να θέσετε για τον εαυτό σας αυτό το καθήκον: να μην σκέφτεστε μια πολική αρκούδα και θα δείτε ότι η καταραμένη θα έρχεται στο μυαλό κάθε λεπτό», που αργότερα πήρε μορφή βασιζόμενη στη φράση «αν προσπαθήσεις να μη σκέφτεσαι τη λευκή αρκούδα, θα σκέφτεσαι μόνο αυτή».

Γινόμαστε ό,τι σκεφτόμαστε λοιπόν. Ο σπουδαίος μάλιστα Daniel Wegner το 1980 έχοντας στο μυαλό του τη θεωρία του Ντοστογιέφσκι έκανε ένα πείραμα ζητώντας από τους παρευρισκόμενους να μη σκεφτούν για μερικά λεπτά μια λευκή αρκούδα, παρατηρώντας πως σκεφτόντουσαν διαρκώς τη λευκή αρκούδα όσο κι αν προσπαθούσαν να μην τη φέρουν στο μυαλό τους. Κοινώς, όσο προσπαθούμε να αποφύγουμε κάτι τόσο πιο πολύ το σκεφτόμαστε. Η προσπάθεια διαφυγής της σκέψης μας χωρίς αποτέλεσμα, μας προκαλεί αύξηση του άγχους και γεννά εμμονές από τις οποίες είναι πολύ δύσκολο να δραπετεύσουμε. Σύμφωνα λοιπόν με τον Wegner, αυτό ονομάζεται στην ψυχολογία το «σύνδρομο της λευκής αρκούδας».

Το να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε το μυαλό μας και να απωθήσουμε κάποιες σκέψεις μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα κι αυτό είναι το ειρωνικό παράδοξο. Αν, για παράδειγμα, έχεις αϋπνίες και προσπαθείς να πείσεις τον εαυτό σου να κοιμηθεί σκεπτόμενος πόσες ώρες έχεις διαθέσιμες και γιατί δεν μπορείς να κοιμηθείς, τότε σίγουρα η αϋπνία σου θα παραταθεί και δε θα μπορέσεις να κλείσεις μάτι μιας κι αυτές οι σκέψεις δε θα φύγουν στιγμή απ’ το μυαλό σου. Η τραγική ειρωνεία είναι πως ο εγκέφαλός μας έχει όλη την καλή θέληση να μας βοηθήσει σε κάθε συνθήκη, έτσι ένα μέρος του εγκεφάλου μας απομακρύνει κάθε αρνητική σκέψη όπως το διατάξαμε. Όμως ένα άλλο μέρος του, για να τσεκάρει την απουσία αυτών των αρνητικών σκέψεων, στην ουσία επαναφέρει ξανά και ξανά αυτό ακριβώς που προσπαθούμε να αποφύγουμε.

Δυστυχώς, αυτή η λειτουργία του εγκεφάλου μας δε γίνεται να εξαφανιστεί. Μπορούμε όμως να μάθουμε να την ελέγχουμε, πηγαίνοντας ένα βήμα πιο κοντά στον ρεαλισμό κι έπειτα, τη θετική σκέψη. Αναπτύσσοντας τη συναισθηματική μας νοημοσύνη, αναδιατυπώνοντας και καταγράφοντας θετικά ό,τι μας προβληματίζει, παίζοντας νοητικά παιχνίδια και δημιουργώντας νέα χόμπι που θα μας κάνουν να νιώθουμε δημιουργικοί και παραγωγικοί, θα μπορέσουμε σιγά σιγά να ξεφύγουμε από τις εμμονικές σκέψεις. Ο Αντετοκούμπο έχει κι ο ίδιος ένα σύστημα το οποίο εφαρμόζει, μιας κι όπως λέει, αφού σε έναν αγώνα υπάρχουν και νικητές και χαμένοι πρέπει να κατανοείς την κατάσταση την οποία βιώνεις και πως εκείνος λειτουργεί με γνώμονα το «μπλε δελφίνι» όπως το ονομάζουν οι ιδικοί με όρους ψυχολογίας. Σύμφωνα με αυτό, αγκαλιάζεις το πρόβλημα, αναπτύσσεις μόνο θετικά συναισθήματα και κάνεις την υπέρβαση χωρίς να το κρύβεις.

Πρέπει να πάρουμε την απόφαση πως από κάποια προβλήματα και δυσάρεστες καταστάσεις δεν μπορούμε να απαλλαγούμε. Μπορούμε όμως να τα συμπεριλάβουμε στη ζωή μας, χωρίς να οριζόμαστε από αυτά. Εάν γενικά κρατάμε μια θετική στάση ζωής και δεν είμαστε πεσιμιστές και φροντίσουμε να μας χαρακτηρίζει ο ρεαλισμός τότε αυτόματα θα έχουμε εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό μας να σκέφτεται πιο ψύχραιμα, αλλά και να ξεκολλάει, όταν το έχει ανάγκη.

Ο  Victor Frankl, Αυστριακός νευρολόγος ψυχίατρος, προσπαθώντας να ξεφύγει από τη θεωρία της «λευκής αρκούδας» ανέπτυξε τη θεωρία της «παράδοξης πρόθεσης» στα πλαίσια της λογοθεραπείας. Μέσω αυτής της θεραπείας ο ασθενής δρα αντίθετα στην προηγούμενη. Εμπλέκεται σκόπιμα σε αυτό ακριβώς που θέλει να αποφύγει και κάπως έτσι, το άγχος σταδιακά μειώνεται. Όπως στο παράδειγμα που δόθηκε για τις αϋπνίες, είναι λες και στο άτομο το οποίο φοβάται πως δε θα μπορέσει να αποκοιμηθεί, ζητάμε να μείνει ξύπνιο. Έτσι, το άγχος και η πίεση απομακρύνονται και του είναι πολύ πιο εύκολο να αποκοιμηθεί. Ταυτόχρονα κι ως εναλλακτική, το χιούμορ με το οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, μειώνει την τερατώδη υπόστασή του μέσα μας και συμβάλει στη μείωση του φόβου μας γι’ αυτό.

Αφού γινόμαστε ό,τι σκεφτόμαστε, λοιπόν, δε θα ήταν υπέροχο να σκεφτόμαστε όσα θα θέλαμε να είμαστε και να τα κάναμε πραγματικότητα;

πηγή: simplypsyxology.com enallaktiko.gr  psyxologynow.com