Δες το Platform αν θες να διαπιστώσεις τι γ@μάτη ζωή έχεις και δεν το ξέρεις

Η σύγχρονη μορφή των κοινωνιών με τον τρόπο που έχει διαμορφωθεί δε θα μπορούσε να μη δημιουργεί συζητήσεις επί συζητήσεων γύρω απ’ το θέμα των κοινωνικών τάξεων. Κάποιοι μελετητές ισχυρίζονται πως δεν είναι δυνατόν να μιλάμε ακόμα και σήμερα για τάξεις, για άρχουσες και κατώτερες θέσεις εφόσον δεν υπάρχει η συνείδηση της εκάστοτε τάξης κι οι κλασσικοί όροι του Μαρξ έχουν μεταστραφεί.

Το προλεταριάτο του 2024 εμφανώς δεν είναι ίδιο με εκείνο του 1840 αλλά και πάλι αυτό δε σημαίνει πως ορισμένα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ή ακόμα κι εάν η μορφή τους δεν είναι η ίδια, η ουσία τους παραμένει κοινή. Η ταινία που μπορεί να μάς δώσει μια πιο κινηματογραφική αποτύπωση γι’ αυτό ακριβώς το θέμα είναι η “The platform” ή στα ισπανικά “El hoyo”. Πρόκειται για μια δυστοπική ταινία η οποία αγγίζει όσα θέματα θέλουμε να αποφύγουμε στη σημερινή εποχή.

Η ταινία ξεκινάει ως εξής· ένας άνδρας βρίσκεται σε ένα μέρος όπου είναι μέρος ενός προγράμματος για όλους τους κατοίκους αλλά εκεί πέρα μπαίνουν μονάχα εθελοντικά. Σ’ αυτό το δωμάτιο που βρίσκεται υπάρχει μια τρύπα στο κέντρο όπου διέρχεται μία φορά την ημέρα ένας δίσκος με πάρα πολλά φαγητά και ποτά πάνω. Σκεφτείτε πως αυτά τα δωμάτια είναι πολλά διαφορετικά επίπεδα τα οποία όσο κατεβαίνει το φαγητό προς τα κάτω τόσο μειώνεται η ποσότητα του καθώς όλοι προσπαθούν να φάνε όσο περισσότερο μπορούν γιατί δεν μπορούν να το κρατήσουν για αργότερα αλλιώς αρχίζει να έχει υπερβολική ζέστη ή υπερβολικό κρύο.

Το περίεργο είναι πως τη μια στιγμή μπορούσε να είναι στο επίπεδο 6 όπου είχε άφθονο φαγητό ενώ δύο μέρες μετά να βρίσκεται στο 200 όπου δεν είχε μείνει τίποτα, οπότε στην ουσία ζει μέσα στην αγωνία και στον φόβο. Βλέπουμε τον πρωταγωνιστή ν’ αλλάζει τρεις κρατούμενους δείχνοντας και τις διαφορετικές νοοτροπίες που επικρατούν γενικότερα στους ανθρώπους. Πρώτα ήταν ένας ηλικιωμένος άνθρωπος ο οποίος ήθελε να τον σκ0τwσει ώστε να μπορέσει να τραφεί απ’ τη σάρκα του και σκεφτόταν μονάχα την επιβίωση του.

Η δεύτερη ήταν μια απ’ τους συντελεστές του συστήματος κι είχε πίστη σ’ αυτό πως θα μπορέσει να λειτουργήσει αρμονικά και να μάθουν οι άνθρωποι την αλληλεγγύη, πως θ’ άφηναν όλοι σε κάθε επίπεδο λίγο φαγητό για εκείνους που βρίσκονταν πιο κάτω. Αλλά κανείς δεν το έκανε αυτό. Ο τρίτος ίσως να είναι εκείνος που θα ήταν δυνατό να κουβαλήσει αυτό το όνειρο που είχε ο πρωταγωνιστής για απονομή δικαιοσύνης ώστε να καταλάβουν οι διοικητικές αρχές πως δε λειτουργεί αυτό το πείραμα.

«Η αλλαγή όμως δεν είναι ποτέ αυθόρμητη» και πράγματι βλέπουμε στην ταινία πως οι περισσότεροι προσπαθούν να θaνaτwσουν τον συγκάτοικο τους -πάντα βρίσκονται δύο άτομα σε ένα δωμάτιο- και τρώνε όσο πιο πολύ μπορούν χωρίς να σκέφτονται αυτούς που βρίσκονται στα κάτω επίπεδα.

Ο πρωταγωνιστής προσπαθεί με το έτσι θέλω να τους κάνει να καταλάβουν πως όλοι πρέπει να λειτουργήσουν αλληλέγγυα μεταξύ τους αλλά μονάχα όταν οι προσταγές γίνονται υπό την απειλή του, τότε εκείνοι υπακούουν. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για θέματα ισότητας, ταξικής διαφοροποίησης, αντικοινωνικής συμπεριφοράς -που δεν προάγει το καλό του συνόλου- και μια τάση για επιβίωση, πάντοτε όμως όταν η ζωή μας βρίσκεται σε κίνδυνο ή απειλείται με κάποιον τρόπο τείνουμε να συμπεριφερόμαστε επιθ3τικά προς τους άλλους. Είναι αυτό που ονομάζουμε «ο θaνaτ0ς σου η ζωή μου», είναι κι η νοοτροπία που υιοθετούμε όταν ξέρουμε πως μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον αλλά δε θέλουμε να στερηθούμε αυτό το κάτι παραπάνω, που εν τέλει μπορεί και να μην έχουμε τόσο ανάγκη.

Όπως και στην ταινία που κανείς δεν ήθελε ν’ αφήσει ένα πιάτο φαγητό για τους επόμενους, έτσι και στη σημερινή κοινωνία υπάρχουν οι 10 πιο πλούσιες οικογένειες στον πλανήτη που κάθε ώρα γίνονται πιο πλούσιοι κατά 100.000 δολάρια κάθε λεπτό, κατά 4 εκατομμύρια  δολάρια κάθε ώρα και κατά 100 εκατομμύρια δολάρια κάθε μέρα.

Λέγεται μάλιστα πως θα μπορούσαν με τα χρήματα τους να εξαλείψουν την παγκόσμια φτώχεια τρεις φορές εάν το επιθυμούσαν αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν ουτοπικό να συμβεί. Το ερώτημα είναι όμως γιατί; Απ’ τη στιγμή που έχουν τους πόρους και τη δυνατότητα να μη φτωχαίνουν εκείνοι γιατί δεν το αποφασίζουν;

Η αλληλεγγύη όμως είναι κάτι το οποίο δε διδάσκεται αλλά σίγουρα καλλιεργείται σαν νοοτροπία και εμείς στην Ελλάδα στηριζόμαστε σε μεμονωμένους ανθρώπους και φιλανθρωπικές οργανώσεις για να βοηθήσουμε οποιοδήποτε άτομο. Είμαστε περισσότερο της άποψης «ας π3θaνει η κατσίκα του γείτονα αρκεί να μην επηρεάσει εμένα» σ’ όλες τις πράξεις της καθημερινότητας μας, πόσο μάλλον εκείνοι που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας και θα είχαν τη δυνατότητα να λάβουν πρακτικές αποφάσεις για τα κακώς κείμενα και περιορίζονται σε τυπικές χειραψίες κι ομιλίες.

Όπως και στην ταινία το μέρος όπου βρίσκονται ονομάζεται «Τρύπα». Μερικές φορές νιώθουμε κι εμείς σαν να ζούμε σε μια τρύπα που άλλοτε μοιάζει με φυλακή, άλλοτε πιστεύουμε με τα πράγματα που γίνονται πως είναι ένα πείραμα και κάποιες φορές ελπίζουμε να είναι ένα κακόγουστο αστείο. Αλλά είναι η πραγματικότητα που δεν έχει ανάγκη ούτε Μεσσίες, ούτε ηγέτες αλλά ανθρώπους με συνείδηση της κατάστασης. Το μόνο επαναστατικό που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να είμαστε αλληλέγγυοι.

Αφιερωμένο στον Μ.