Πώς ξέρεις αν έχεις πέσει θύμα προπαγάνδας;

Έχεις πέσει ποτέ θύμα προπαγάνδας;

Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν «πολύ πιθανό». Δεν είναι το συμβάν του αιώνα, ούτε και κάτι που θα συμβεί σ’ έναν άνθρωπο στο εκατομμύριο. Συμβαίνει βάναυσα και τραγικά, υποχθόνια και σιωπηλά, συμβαίνει κάθε μέρα άλλοτε πιο ήπια κι άλλοτε μας χτυπά κατακούτελα. Κάποιοι μπορεί να μην καταλάβουν ποτέ τους τι συνέβη ενώ άλλοι να το κουβαλούν σαν βαρίδι για όλη τους τη ζωή. Χτυπάμε πολλές φορές το κεφάλι μας και λέμε «μα καλά πώς το πιστέψαμε αυτό» παρεμβάλλοντας κάποιες βρισιές ενώ αυτοί που μας «φύτεψαν» σαν σφαίρα όποια ιδέα κι εάν ήθελαν, περίμεναν με ανυπομονησία σχεδόν να βρεθούμε ενώπιον των αποφάσεών μας, ενώ η αλήθεια ήταν εκεί μπροστά μας. Αλλά η αλήθεια μπορεί να γίνει πολύ περίπλοκη κι αυτό εκμεταλλεύονται.

Μια τάδε αλήθεια επικοινωνείται μ’ εμάς, κάτι το οποίο δεν μπορεί ν’ αμφισβητηθεί: όπως το ότι η γη είναι σφαιρική. Έχει αποδειχθεί, έχουμε ταξιδέψει στο διάστημα, έχουμε δει φωτογραφίες από εκείνη κι όμως με τον σωστό ψυχολογικό χειρισμό και την παραπληροφόρηση πολύ εύκολα κάτι δεδομένο, μπορεί να μετατραπεί σε αμφισβητήσιμο. Μπορεί όμως να μην ενδιαφέρεται κανείς μας αν η γη είναι σφαιρική ή όχι, αλλά όλοι ενδιαφερόμαστε με κάποιον τρόπο για την εξουσία που κρατά όποιος έχει αυτή τη γνώση ή σε μια γενικότερη ιδέα, όποιος έχει την εξουσία να διαχειρίζεται τη γνώση. Βομβαρδιζόμαστε από πληροφορίες κι αυτό δεν είναι μια δημοσιογραφίστικη φράση για να την εντάξουμε σε ρητορικούς λόγους· αν το καλοσκεφτούμε, είμαστε αποδέκτες μιας καθημερινής μάχης ειδήσεων, γνώσεων, γνωμών και πεποιθήσεων. Καταμετρώντας μονάχα ό,τι ακούμε κάθε μέρα, μπορούμε να κοιτάξουμε πίσω από κάθε φράση τι κρύβεται.

Ποιος μισεί ποιον, ποιος ενδόμυχα κρύβει κάτι που ξέρει πως θα δυσαρεστήσει την κοινωνία, ποιος νιώθει αρκετά ασφαλής για να εκφράσει την πραγματική του γνώμη αλλά και ποιος σωπαίνει όταν πρέπει να μιλήσει. Κάθε τι που λέμε, κάτι σημαίνει είτε το συνειδητοποιούμε, είτε όχι και πολλές φορές όσα λέμε είναι αποτέλεσμα μιας καλοστημένης προπαγάνδας. Οι άνθρωποι με εξουσία ή εκείνοι που θέλουν να την αποκτήσουν, ξέρουν πολύ καλά πως δε θα απευθυνθούν σε μια αδύναμη μειονότητα αλλά σε μια ομάδα πληθυσμιακά μεγαλύτερη και με περισσότερα δικαιώματα, γιατί αυτοί είναι που θα τους υποστηρίξουν κι έμπρακτα. Οι τελευταίοι, καταδικασμένοι σχεδόν να ανέχονται τις καθημερινές τους προσπάθειες για επιβολή, καταλήγουν να νιώθουν οικεία τα λόγια τους, να μην τους κάνει πλέον εντύπωση πως συμπεριφέρονται ρατσιστικά ή ομοφοβικά ή εκδηλώνουν μια βίαιη συμπεριφορά- γιατί αυτά έχουν κανονικοποιηθεί. Συνδυάζοντας τις παραπάνω πρακτικές και με κάποια «λογικά» επιχειρήματα (που η αναλογία είναι 100 προς 1) στο μυαλό μας αρχίζουν οι ιδέες τους να μη φαίνονται τόσο τραγικές.

Η προπαγάνδα δε χρειάζεται πάντα να οδηγεί σε κάποια πολεμική σύρραξη· μπορεί ν’ αφορά καταναλωτικά προϊόντα, να έχει ως στόχο την προβολή μιας επιχείρησης ή ακόμα και την απόφασή μας για το ποιο φαγητό θα μαγειρέψουμε. Οπότε αυτά με κάποιον τρόπο, μαγικό (;) συνδέονται με τις ηθικές αξίες, τις πολιτικές που επιλέγουμε ν’ ακολουθούμε ή ακόμα και την πορεία που θέλουμε να έχει η ζωή μας. Όπως μου έχει πει κάποια πολύ σοφά «όλα συνδέονται» ακόμα κι εάν δεν το βλέπουμε με την πρώτη ματιά. Κάθε μας επιλογή, σηματοδοτεί τη ζωή μας και μας νοηματοδοτεί. Εάν ακολουθούμε πιστά ό,τι και να μας πουν, ακόμα και για τα πιο αμελητέας σημασίας πράγματα, τότε δε θα διστάσουμε, ακόμα και λόγω συνήθειας, να υιοθετήσουμε άκριτα και πιο σημαντικές πεποιθήσεις ή να στηρίξουμε ανθρώπους με επικίνδυνες αντιλήψεις.

Ίσως δεν έχουμε μάθει να λέμε τόσο συχνά ή με τη σοβαρότητα που του αξίζει αυτό το περιβόητο «όχι» το οποίο υπερηφανευόμαστε τόσο σθεναρά πως μας διακατέχει σαν νοοτροπία. Υποκλινόμαστε πολύ ευκολότερα απ’ όσο νομίζουμε σε νέους και παλιούς θεούς αλλά και δίνουμε πολλά πράγματα ώστε να υποκλιθούν άλλοι σ’ εμάς. Μπορεί να φταίει που μας αρέσει να λατρευόμαστε αλλά και να λατρεύουμε, να δημιουργούμε συνεχώς είδωλα και να τα ακολουθούμε μέχρι τέλους, ακόμα κι αν κάτι μέσα μας «κλοτσάει» και μας λέει πως διαφωνεί.

Η προπαγάνδα δεν είναι προνόμιο μιας μονάχα ομάδας, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει θύμα της. Ίσως δεν είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί, αλλά ούτε και το καλύτερο, γιατί περιλαμβάνει τον παράγοντα της έκπληξης και της απορίας του «τι είναι πιθανό να συμβεί». Τις περισσότερες φορές που είχαμε τη δυνατότητα ν’ απαντήσουμε και ταυτόχρονα τα πάντα φωνάζουν γύρω μας, μπορεί να ζαλιστούμε, να μαγνητιστούμε από τα φώτα κι απλώς ν’ ακολουθήσουμε τον όχλο. Γιατί αυτό που θέλουμε να κρύψουμε πραγματικά από τους εαυτούς μας είναι πως δε νιώθουμε καλά με αυτούς. Κι εκεί στηρίζεται όλη η μαεστρία των ατόμων με εξουσία.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!