Nα μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο για τo σώμα τους!

Σώμα. Επαφή. Σχέσεις. Το τρίπτυχο των λέξεων που στο άκουσμά τους προκαλείται μια ανεξήγητη ανησυχία στην πλειοψηφία των ανθρώπων και ιδιαίτερα των γονέων. Συνεπώς τίποτα δεν μπορεί και ούτε πρέπει να διαστρεβλώσει την εικόνα που έχουν παρουσιάσει στα παιδιά τους. Μια εικόνα που περιλαμβάνει μελισσούλες, λουλουδάκια και σποράκια που δίνει ο μπαμπάς στη μαμά κι εκείνη τα κρατάει στην κοιλίτσα της. Μια εικόνα ανησυχητικά ελλιπής και ειρωνικά προκλητική. Η μαμά και ο μπαμπάς δε φιλιούνται μπροστά στο παιδί μα ούτε και αναφέρουν πώς προέκυψε ως ένας άνθρωπος, μία οντότητα, παρά μόνο παρομοιάζουν ολόκληρη τη διαδικασία ωσάν ένα φαντασιακό παραμύθι· κοιτάζουμε λοιπόν εμείς τα μικρά παιδιά, απορημένα στον ουρανό να βρούμε τον πελαργό που μας άφησε σπίτι μας μα δεν τον βρίσκουμε πουθενά!

Ακόμα και όταν αρχίζουν οι πρωτόγνωρες και αναγνωριστικές περιηγήσεις στο σώμα μας, κανείς δε μας λέει πως κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό ή πως οφείλουμε εμείς οι ίδιοι να εξερευνούμε το σώμα μας. Το τελευταίο μάλιστα θεωρείται πάνω μας σαν κάτι ξένο και δανεικό· δανεικό για τον άνδρα και τον ρόλο του στη διαδικασία, δανεικό για τη γυναίκα και το μωρό που θα κυοφορήσει. Ειδικά οι γυναίκες, μαθαίνουν να το αντιμετωπίζουν συχνά ως κάτι το «βρόμικο», αρχικά λόγω της έμμηνου ρύσης και έπειτα εξαιτίας των ρούχων που επιλέγουν να φορέσουν και των σχολίων που λαμβάνουν. Εάν αναρωτιόμαστε ποια είναι η θέση μας απέναντι στην υφιστάμενη πραγματικότητα αναφορικά με το ποιοι είμαστε -γιατί το σώμα μας είμαστε εμείς- τότε είναι σημαντικό να προσχωρήσουμε σε μία συμφωνία, μια χειραψία με την εκ-μάθηση και πιο συγκεκριμένα με εκείνη της αγωγής στα σχολεία.

Εάν κοιτάξουμε την Ελλάδα μισό αιώνα πίσω (!) το 1964 θα διαπιστώσουμε πως η συγκεκριμένη αγωγή είχε εισαχθεί ως μάθημα στο σχολείο υπό τον τότε υπουργό παιδείας Ε. Παπανούτσο. Δε διδάχθηκε ποτέ. Λίγο αργότερα, το 1995 στο μάθημα της αγωγής της υγείας υπήρξε μία σχετική ενότητα. Δε διδάχθηκε ποτέ. Πέντε χρόνια μετά εκδόθηκε από το Υπουργείο Παιδείας σχετικό βιβλίο το οποίο όμως απορρίφθηκε από την εκκλησία και δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Το 2003 (όπως και το 2009, 2014, 2017) πρωτοεμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Θάνος Ασκητής (που σχεδόν ειρωνικά θα μπορούσαμε να πούμε) προσπάθησε έντονα με επιδοτούμενα από την ευρωπαϊκή ένωση προγράμματα να σχεδιάσει εκπαιδευτικές παρεμβάσεις σε συλλόγους γονέων, εκπαιδευτές υγείας για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Φυσικά, αυτά καταρρίφθηκαν από την κυβέρνηση και τα σχέδια έπαψαν να βρίσκονται στο προσκήνιο. Φτάσαμε στο έτος 2021 και η κυβέρνηση αποφάσισε να εντάξει το μάθημα στο σχολικό πρόγραμμα και, τι έκπληξη, το πλήθος των εφησυχασμένων από τις προηγούμενες δεκαετίες γονέων ξέσπασε.

«Τα παιδιά είναι ανήθικο να μαθαίνουν τέτοια πράγματα στα σχολεία όπου θα έπρεπε να μαθαίνουν γράμματα, η εκκλησία διαφωνεί με αυτήν την απόφαση, οι προγαμιαίες σχέσεις συνιστούν αδίκημα και ο άνδρας ή η γυναίκα που θα υποπέσει τιμωρείται με αφορισμό από εφτά μέχρι εννέα χρόνια, αυτά τα πράγματα δεν ταιριάζουν με τις αξίες μας» και η λίστα συνεχίζεται με μύρια επιχειρημάτων που ο βασικός τους πυλώνας είναι η ανηθικότητα. Το σώμα -όπως μάθαμε από την εκκλησία- είναι ιερό και δεν πρέπει να το σπιλώνουμε, να το αγγίζουμε και να υποκύπτουμε στα κελεύσματα της σάρκας, στις ηδονές του σώματος και όχι του πνεύματος· γιατί είναι πλέον γνωστό πως οι άνθρωποι μπορούν να επιζήσουν μόνο με το πνεύμα τους. Το πνεύμα είναι η σκέψη μας, μα ούτε και αυτή είναι επιτρεπόμενη να εξασκείται και να ακονίζεται. Δίνουμε τόση μεγάλη βάση στο όνομα του μαθήματος που πιστεύουμε πως επικεντρώνεται μονάχα στη στιγμή της συνουσίας, δημιουργώντας συχνά μία πεποίθηση στους νέους πως είναι η σημαντικότερη στιγμή της ζωής τους. Επί της ουσίας όμως το μάθημα αυτό σημαίνει: διαπροσωπικές σχέσεις, ψυχική υγεία, συμπεριφορά και διαφυλικές σχέσεις, τέσσερα στοιχεία που καλείται να αναλύσει το βιβλίο που είχε προταθεί για την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία, «Παίζω με τον Φρίξο και μαθαίνω για το σώμα μου και για τις διαπροσωπικές σχέσεις».

Πρακτικά αφορά την κατανόηση τόσο του δικού μας σώματος όσο και του άλλου φύλου, συνιστά μία προφύλαξη απέναντι στην επιθετικότητα ή στην παρενόχληση που μπορεί να βιώσει κάποιο παιδί. Αφορά το να μάθουμε να λέμε ένα ηχηρό «όχι» σε ό,τι μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα, να μιλάμε σε υπεύθυνους ανθρώπους αναφορικά με δυσκολίες ή προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, αφορά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το εαυτό μας αλλά και το πώς προσεγγίζουμε τους άλλους. Μαθαίνουμε τους κανόνες και προσαρμοζόμαστε, καταλαβαίνουμε τα όρια που υπάρχουν και πότε κάτι αγγίζει το απρεπές και το ανήθικο και προσοχή εδώ, το πραγματικά ανήθικο, ούτε κατά διάνοια το «ανήθικο» του να γνωρίζουμε το πώς λειτουργεί το ίδιο μας το σώμα! Αγωγή σημαίνει να μάθω να προσδιορίζω το ποιος είμαι, να μάθω να νιώθω καλά με το κορμί μου και να νιώθω άνετα με τον ερωτισμό  μου -γιατί δεν υπάρχει τίποτα το ντροπιαστικό, το αφύσικο, ή το «ανήθικο» τελικά σε όλα αυτά. Και πολλές φορές θεωρούνται αυτονόητα και συνεπώς παραλείπονται ή θεωρείται δεδομένο πως μαθαίνονται από το σπίτι, την οικογένεια. Είναι όμως έτσι; Δυστυχώς όχι. Γιατί και οι ίδιοι οι γονείς έχουν εμποτιστεί με την πεποίθηση του «απαγορευμένου» για το σώμα και βλέπουν την ίδια τη συζήτηση σαν στέρηση της δικαιωματικής αθωότητας. Είναι όμως η γνώση το πρόβλημα;

Κατά 30-50% οι επιθέσεις σε παιδιά προέρχονται από ένα συγγενικό πρόσωπο ενώ στην συντριπτική πλειοψηφία (90%) ο θύτης είναι άνδρας δίχως να μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον σκοτεινό αριθμό. Και αυτό το φαινόμενο δε σταματά στις σχολικές αίθουσες μα συνεχίζεται και στον χώρο εργασίας, στον δρόμο, στα κέντρα διασκέδασης, σε σπίτια συντρόφων και σε όλη τη ζωή τους· εννέα στις δέκα γυναίκες έχει υποστεί κάποιου είδους παρενόχλησης στην επαγγελματική της καριέρα. Οι πρόσφατες εξελίξεις, που ακούν στο όνομα της Ελένης, της Γαρυφαλλιάς, του Ζακ, της Καρολάιν και η λίστα δυστυχώς δεν έχει τέλος, κάνουν ξεκάθαρο πως η αγωγή στα σχολεία ίσως να μπορούσε να σώσει κάποιες καταστάσεις, αλλά το κυριότερο είναι πως θα μπορούσε να τις προλάβει. Το ερώτημα λοιπόν είναι εάν είμαστε έτοιμοι για αυτό το μάθημα-γροθιά στην «ευσεβή ελληνική κοινωνία με τις ηθικές αρχές» που απαγορεύουν να αγγίξουμε το σώμα μας και να το αγαπήσουμε.

Σε αυτές τις περιπτώσεις η απάντηση είναι κάπως κυνικά απόλυτη: πρέπει να είμαστε ειλικρινά έτοιμοι! Η πραγματικότητα μας δείχνει περίτρανα πως ο σεξισμός υπάρχει, η πατριαρχία αναζωπυρώνεται μέρα με τη μέρα, ο ρατσισμός κινείται πλέον στα βλέμματα και στα χείλη του περισσότερου κόσμου μα και οι φωνές που ακούγονται να διαφωνούν σιγά-σιγά αποχωρούν, οι άνθρωποι φοβούνται να δείξουν ποιοι είναι και στέκονται στα κοινωνικά στεγανά μίας πολιτείας που έχει αποδείξει με υπογραφές πως διαφωνεί με τη διαφορετικότητα. Τη στιγμή όπου η Ελβετία και η Σουηδία έχουν εντάξει την αγωγή στα σχολεία ήδη από το 1950, η Γερμανία από το 1968, η Γαλλία, Αυστρία, Δανία, η Φιλανδία από το 1970 και η Ολλανδία από το 1980, η Ελλάδα ζητά την έγκριση της εκκλησία για να διδάξει στα παιδιά πώς να προστατεύουν το σώμα τους και να αγαπούν τον εαυτό τους, λες και πρόκειται για κάποια παγανιστική ιεροτελεστία. Όμως ελεύθερο σώμα συνεπάγεται ελεύθερο μυαλό και σκέψη και καμία εξουσία δε θέλει αυτά τα δύο.

Μάθαμε από μικροί να αισθανόμαστε αηδία με συγκεκριμένα πράγματα ενώ με άλλα να έχουμε μία ανοχή, να κοιτάμε αλλού όταν ένα ζευγάρι φιλιέται και να μη μιλάμε στον ψυχολόγο για τα άβολα αγγίγματα από τον συμμαθητή μας· το μάθημα αυτό στην πραγματικότητα δε διδάσκεται ή δε διδάσκεται σωστά και επαρκώς, γιατί συνιστά μία εκμάθηση για την κοινωνία: ο άνδρας είναι ο αρχηγός με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά και η γυναίκα το έπαθλο που πρέπει να κατακτηθεί πάση θυσία. Ο ένας είναι ο στόχος και ο άλλος το μέσον, οποιοσδήποτε διαφέρει από αυτόν τον πολιτειακό σχεδιασμό καταδικάζεται στην κοινωνική πυρά. Με την ελπίδα λοιπόν ο Φρίξος, ο μικρός σκαντζόχοιρος του βιβλίου της αγωγής, να περάσει την Ιερά εξέταση και να επικοινωνήσει αληθινά με τα παιδιά. Ο μόνος τρόπος να υπάρξουμε καλύτεροι είναι να υπάρξουμε ολόκληροι, με όλο μας το πνευματικό και το σωματικό είναι.