«Ο φόβος ακολουθεί το έγκλημα κι αυτό είναι η ποινή του». Ο Βολτέρος, έχοντας αντιληφθεί την ψυχοπαθολογία του ανθρώπου, μας βοήθησε να καταλάβουμε πως εξουσιαζόμαστε τελικά μόνο από ένα πράγμα, τον φόβο. Η αναφορά αυτή μιλά για τον φόβο που προκύπτει από κάτι ρεαλιστικό κι όχι γι’ αυτόν που προκύπτει από κάτι τρομαχτικό, καθιστώντας τον έτσι καθημερινό και πραγματικό. Ακριβώς εξ αιτίας του γεγονότος πως δεν αφορά κάτι μη υπαρκτό, όπως παραδείγματος χάρη σε μυθικά πλάσματα όπου η λογική τα έχει καταρρίψει, καταντάει τόσο αληθινός που δε γίνεται παρά να του επιτρέψουμε να κυριαρχήσει μέσα μας. Κι είναι γνωστό πως σε ό,τι δίνουμε τέτοια δύναμη μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί σαν μοχλός χειραγώγησής μας. Με τη χρήση αυτού του φόβου λοιπόν μπορούμε, εκτός των άλλων, να πείσουμε τον οποιοδήποτε πως έχει διαπράξει φόνο. Άλλωστε, όλοι είμαστε ικανοί για το χειρότερο μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Επιστήμονες υποστηρίζουν πως εάν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για την ζωή του άλλου, όπως για τα πράγματα που τον συγχύζουν ή για καταστάσεις που τον φέρνουν στα όριά του, έχουμε τη δυνατότητα να του εισχωρήσουμε ψεύτικες ιδέες και πληροφορίες. Κάποιες φορές οι άνθρωποι λειτουργούν μηχανικά κι υπολογιστικά. Επίσης η μνήμη τους ξαναγράφεται κι επαναπροσδιορίζεται ανάλογα με ποιο «στικάκι» θα εισάγει κάποιος στο μυαλό τους. Οπότε, μεταφέροντας αυτά στο παράδειγμά μας, με την επανάληψη συγκεκριμένων πληροφοριών και στοιχείων για τον φόνο, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά του κατηγορούμενου δράστη, ο δολοφόνος είναι μπροστά μας. Ακόμα κι εάν δεν είναι.
Οι ανακριτές γνωρίζουν καλά αυτό το αίσθημα της απελπισίας που μπορεί να καταβάλει και να σπάσει κάποιον. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν ανακρίνουν τους ανθρώπους για φόνο στο σπίτι τους ή σε κάποιο πάρκο -παραδείγματος χάρη-, αφού ένα τέτοιο περιβάλλον θα δημιουργούσε ένα αίσθημα ασφάλειας, γαλήνης και κυρίως ελευθερίας. Η φυλακή και τα δωμάτια ανάκρισης, από την άλλη, είναι μια απτή απόδειξη εξουσίας κι απτός είναι κι ο φόβος που προκαλούν. Γνωρίζουν επίσης πως μπορούν να φέρουν κάποιον στ’ άκρα με τις συνεχείς ερωτήσεις τους και τ’ αδιάσειστα στοιχεία που νομίζουμε πολλές φορές πως έχουν, με αποτέλεσμα εάν κάποιος είναι ένοχος να παραδοθεί ή εάν είναι αθώος πάλι να σπάσει και να παραδοθεί. Όσο οξύμωρο κι εάν ακούγεται, οι άνθρωποι προτιμούν να παραδοθούν για κάτι που δε διέπραξαν, παρά να προσπαθήσουν να μεταπείσουν τον άλλον για το αντίθετο, ακόμη κι εάν αυτό είναι η αλήθεια. Πόσω μάλλον όταν αυτός ο «άλλος» είναι η εξουσία ή την αντιπροσωπεύει.
Οι διαφημιστικές εταιρίες με τη σειρά τους γνωρίζουν καλά πως οι άνθρωποι μπορούν να πειστούν για το οτιδήποτε, μέχρι και για έναν φόνο που δεν έχουν διαπράξει και συνεπώς χρησιμοποιούν έντονα τον προαναφερθέν φόβο. Πώς; Οι ανάγκες που παρουσιάζουν μόνο πλασματικές δεν είναι, αφού όλοι έχουν την ανάγκη να νιώθουν όμορφοι, ασφαλείς, με αυτοπεποίθηση και με μια σιγουριά πως τίποτα δε θα τους πειράξει. Μες σ’ αυτό το παιχνίδι έρχεται να παίξει τον ρόλο της κι η εξουσία του χρήματος· εάν έχουν χρήματα πρέπει ν’ αποδείξουν πως έχουν εξουσία κι ο τρόπος για να το δείξουν έμπρακτα αυτό είναι οι αγορές. Πείθονται κατ’ αυτόν τον τρόπο πως όλα είναι καλά και πως μπορούν να ξεφύγουν από τυχόν προβλήματα που ενδεχομένως να προκύψουν, αφού μεταξύ των όσων έχουν εξουσία υπάρχει σεβασμός και αλληλοϋποστήριξη. Οι ίδιες εταιρείες επίσης θέλουν να επικρατήσουν όπου είναι αρμόδιες και για να το καταφέρουν αυτό πρέπει να εντείνουν τον φόβο των ανθρώπων. Πρέπει να τους δείξουν πως υπάρχουν λόγοι για τους οποίους όλα μπορούν ν’ ανατραπούν και ν’ αποδειχθούν πράγματα που μέχρι πρότινος δεν μπορούσαν να τα φανταστούν.
Εάν κάποιος λοιπόν πειστεί πως έχει κάνει φόνο και μετά του παρουσιάσουν μια εναλλακτική, θα τη δεχθεί από φόβο. Φοβάται περισσότερο την ταμπέλα που θα πρέπει να «κουβαλάει» παρά τα όσα θ’ αναγκαστεί ν’ αποχωριστεί. Ακόμη κι οι πραγματικοί εγκληματίες όμως υπηρετούν την εξουσία αφού πείθονται πολλές φορές πως δεν μπορούν παρά να είναι κακοί, γιατί απλά κανείς δεν προσπάθησε να τους κάνει να πιστέψουν το αντίθετο.
Η αθωότητα τελικά δεν προσφέρει κάτι ούτε στην εξουσία, ούτε στον φόβο. Παραπέμπει ίσως σε ένα σύγχρονο “Game of Thrones”, όπου πρέπει πάση θυσία να επιβιώσουμε ακόμη κι εάν αυτό σημαίνει να συμφιλιωθούμε με τα ψέματα που μας δείχνουν. Ουσιαστικά όμως δεν είναι ακριβώς ψέματα, ούτε όμως κι η αλήθεια. Είναι μια μεγεθυμένη, μεμονωμένη κι εστιασμένη απεικόνιση της. Είναι ένα μικρό κομμάτι ενός μεγάλου παζλ που έχει για εμάς μεγάλη σημασία και γι’ αυτό υπάρχουν πάντοτε περιθώρια να προσθέσουν καινούριες πληροφορίες κι ανάγκες. Αυτό που ίσως λείπει για να έρθει σε σύγκρουση με όλα αυτά είναι η επιχειρηματολογία, όπου κάπου ξεχάστηκε, πιθανότατα από τον φόβο. Έναν φόβο ανακάλυψης πως η κάθε εξουσία προέρχεται από εμάς και διατηρείται για όσο την ενισχύουμε εμείς οι ίδιοι. Η αλήθεια είναι κάτι παραπάνω απ’ όλα αυτά και βρίσκεται παρακάτω από όσα βλέπουμε.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ελένη Τσεπελίδη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
