Σε μια οικογένεια συναντάμε ανέκαθεν διαφορετικούς χαρακτήρες. Δεν είναι όλα τα παιδιά ίδια, δε λειτουργούν όλα το ίδιο και πολλές φορές σχόλια του τύπου «Μα μαζί μεγάλωσαν, ίδια ερεθίσματα έχουν πάρει» είναι τελείως άτοπα και ολίγον τι συγκεντρωτικά χωρίς αιτία. Άλλωστε ο καθένας διαμορφώνει το δικό του χαρακτήρα κι έχει τη δική του οπτική για το καθετί. Σ’ όλο αυτό, σύμφωνα με έρευνες, συμβάλλει και η σειρά γέννησης του κάθε παιδιού. Το οποίο και πάλι, εννοείται, δεν είναι απαραίτητο και μοναδικό κριτήριο για το ποιόν του χαρακτήρα μας.
Σε μια οικογένεια με αρκετά παιδιά, λοιπόν, συναντάμε αρχικά το πρώτο παιδί. Τα πρωτότοκα παιδιά, σου δίνουν πάντα την αίσθηση πως έχεις να κάνεις με συνομήλικο ή έστω με κάποιον πιο ώριμο για την ηλικία του άνθρωπο, όταν έρχεσαι σ’ επαφή μαζί τους. Είναι κατασταλαγμένα και ξέρουν τι θέλουν. Είναι συνεπή σε όλα και τα χαρακτηρίζει μια τελειομανία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως δε θέλουν να δυσαρεστήσουν τους γονείς τους και τον περίγυρό τους. Από μικρά δέχονται μια αόρατη πίεση από το περιβάλλον και τις συνθήκες ώστε να είναι άρτια σε όλα. Το γεγονός επίσης πως είναι τα μόνα παιδιά στο σπίτι και συναναστρέφονται μόνο με ενήλικες τα κάνει να αντιγράφουν συμπεριφορές και να είναι υπεύθυνα. Παράλληλα όμως εμφανίζουν και ηγετικές τάσεις.
Τα δεύτερα παιδιά -ή αλλιώς τα παιδιά σάντουιτς- είναι τα παρεξηγημένα, θα έλεγα της υπόθεσης. Βρίσκονται πάντα ένα βήμα κάτω από τα αδέρφια τους. Συνήθως συγκρίνονται από τους γονείς ή τους συγγενείς ή τους καθηγητές με τα πρώτα τους αδέρφια. Μεγαλώνουν από μωρά ακόμη, έχοντας λιγότερη προσοχή πάνω τους οπότε στην πορεία θα κάνουν πράγματα ώστε να τραβήξουν τα φώτα πάνω τους, όχι πάντα και με τον πιο επικοδομητικό τρόπο. Τα ποσοστά μας δείχνουν πως παραβατικές συμπεριφορές και δευτερότοκα παιδιά συνδέονται, μα χωρίς αυτό να αποδεικνύει κάτι για να μπορούμε να βγάλουμε -άδικους γι’ αυτά- κανόνες. Ψάχνουν παντού την αγάπη που θεωρούν πως στερούνται γι’ αυτό και δημιουργούν μεγάλο κοινωνικό κύκλο.
Και περνάμε στους βενιαμίν της οικογένειας. Τα μικρότερα παιδιά λοιπόν είναι χαρά θεού. Είναι η ψυχή της παρέας. Είναι χαρούμενα και εξωστρεφή. Μεγαλώνουν στον αυτόματο αλλά ταυτόχρονα δέχονται τόση αγάπη από όλους. Γονείς και μεγαλύτερα αδέρφια είναι οι προστάτες τους και η πάντα ανοιχτή αγκαλιά. Έχουνε περισσότερη ελευθερία μεγαλώνοντας σε σύγκριση με τα αδέρφια τους. Πράγματα τα οποία απαγορευόταν στα πρώτα παιδιά στο τελευταίο επιτρέπονται. Αυτό τα κάνει λίγο εγωκεντρικά, με μια αδυναμία ενσυναίσθησης. Αλλά είναι πρώτα στο να μαλακώσουν τα νεύρα σου σε χρόνο μηδέν και δεν μπορείς ποτέ να τους αντισταθείς αφού η γοητεία τους είναι το δυνατό τους χαρτί.
Τα μοναχοπαίδια από την άλλη δεν έχουν άγχος στο να επιζητήσουν την προσοχή των γονιών τους. Όλη η προσοχή και η αγάπη είναι στραμμένη πάνω τους. Επειδή είναι και τα μόνα παιδιά μιας οικογένειας οι απαιτήσεις των γονιών τους είναι αρκετές και συνήθως τα βαραίνουν ψυχολογικά. Προσπαθούν να είναι τέλειοι σε όλα ώστε να είναι ευχαριστημένη η οικογένειά τους. Κουβαλούν το βάρος του μοναδικού, μα και τα προνόμια αυτού σαν γαλόνια στους ώμους τους.
Βέβαια υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες οι οποίοι αλλάζουν λίγο τα δεδομένα σε σχέση με τη σειρά γέννησης των παιδιών. Το φύλο σίγουρα έχει τη σημασία του. Εάν λοιπόν το πρώτο και το δεύτερο παιδί είναι αντίθετου φύλου αντιμετωπίζονται συνήθως σαν πρώτα διότι είναι μια καινούρια πρόκληση για τους γονείς. Η μεγάλη διαφορά ηλικίας επίσης είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Αν ας πούμε το πρώτο, το τρίτο ή και τέταρτο παιδί έχουν αρκετή διαφορά ηλικίας, τότε τα δεύτερα παιδιά λειτουργούν κι αντιμετωπίζονται σαν πρώτα.
Πρώτο, δεύτερο ή εκατοστό, το θέμα είναι να υπάρχει αγάπη και δέσιμο της οικογένειας. Τα μοτίβα ναι, μπορεί και ισχύουν, μα κανένας δε μας έβαλε το μαχαίρι στο λαιμό για το πώς α συμπεριφερθούμε. Κάθε παιδί κουβαλάει τι δική του μοναδικότητα κι έτσι αξίζει να παραμείνει. Άλλωστε, σημασία δεν έχει η σειρά, μα η εξέλιξη.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου