Όταν το παιδί ρωτά ν’ απαντάς αντικειμενικά

Η απόκτηση παιδιών είναι μια εξαιρετική εμπειρία. Εκτός του ότι μαθαίνεις να αγαπάς με όλο σου το είναι, τα πλάσματα αυτά σε κάνουν και καλύτερο άνθρωπο. Μαθαίνεις να ‘σαι πιο ήρεμος, πιο διαλλακτικός και να βάζεις και λίγο νερό στο κρασί σου.

Ζεις μαγικές στιγμές και καθημερινά δοκιμάζεσαι στην καινούρια πραγματικότητα. Κυρίως, όταν τα παιδιά αρχίσουν να μεγαλώνουν και θα χρειαστεί να αποκομίσουν από εσένα κάποιες απαντήσεις πάνω σε σημαντικά για τη ζωή ζητήματα. Σε αυτήν την περίπτωση, θα κληθείς να λύσεις τις απορίες τους σχετικά με θέματα θρησκείας, σεξουαλικότητας, πολιτικής κι όσα άπειρα άλλα χωρά η φαντασία κι η περιέργειά τους.

Η πρώτη περίπτωση είναι να απαντήσεις στο παιδί όσο πιο σφαιρικά κι αντικειμενικά μπορείς, δίνοντάς του παραδείγματα, έτσι ώστε να το ωθήσεις να πάρει αποφάσεις μόνο του. Θα κάνεις και μια σύντομη αναφορά στα δικά σου «πιστεύω», αλλά μόνο με την προϋπόθεση πως θα του δείξεις ότι γενικά υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις και πως δεν είναι όλα μονόδρομος.

Προφανώς και τα παιδιά είναι σχεδόν πάντα πιστό αντίγραφο των γονιών τους. Αν, όμως, τους δώσεις διάφορες εναλλακτικές και την ελευθερία επιλογής, φυτρώνοντας ένα σπόρο δημοκρατίας και πολυφωνίας μέσα τους, θα καλλιεργήσεις προσωπικότητες αυθεντικές, θα αναπτύξουν βούληση και θάρρος γνώμης, χωρίς να γίνουν ακόμη μια ρεπλίκα. Θα μάθουν να χρησιμοποιούν το μυαλό τους και τις δυνατότητες της σκέψης τους στο εκατό τοις εκατό, βλέποντας τα πράγματα από κάθε οπτική, αναπτύσσοντας ενσυναίσθηση κι ανακαλύπτοντας ευκολότερα λύσεις. Αντιθέτως, αν ακολουθείς κάτι τυφλά και φανατικά, προχωρώντας σ’ έναν σκοτεινό μονόδρομο, δε σου δίνεται η δυνατότητα να ελέγξεις κι άλλες παραμέτρους.

Έτσι, λοιπόν, πηγαίνουμε και στη δεύτερη περίπτωση, όπου μεταφέρεις στο παιδί σου τις δικές σου και μόνο απόψεις πάνω σε κάθε ζήτημα. Όχι ως απλή αναφορά. Ουσιαστικά δημιουργείς στο παιδί την αίσθηση πως υπάρχει μόνο μία κατεύθυνση και πως η άποψή σου είναι κι η μόνη σωστή, εννοώντας φυσικά πως πρέπει να την ακολουθήσει κι εκείνο χωρίς δεύτερη σκέψη, παροτρύνοντάς το επομένως να γίνει μια κόπια σου.

Ίσως να μεγάλωσες κι εσύ ακριβώς έτσι. Δηλαδή, σε μια αυταρχική κι απόλυτη οικογένεια με μηδενικές ελευθερίες, μεταφέροντας τα βιώματά σου στο δικό σου παιδί και συνεχίζοντας την ίδια παράλογη ιστορία. Αυτός που έχει την τάση να πατρονάρει τον άλλο, στην πραγματικότητα, προσπαθεί να καλύψει δικά του κόμπλεξ. Οπότε απαντώντας στα παιδιά απόλυτα, αυτόματα τους δημιουργείς την αίσθηση πως μόνο αυτός είναι ο σωστός τρόπος, ο δικός σου. Δημιουργώντας ακόμη περισσότερους φανατισμένους ανθρώπους, που χαρακτηρίζονται συνήθως από ημιμάθεια.

Υπάρχει, βέβαια, κι η τρίτη περίπτωση κατά την οποία αναφέρεις όλες τις εναλλακτικές που υπάρχουν, παρουσιάζοντας επιχειρήματα για κάθε άποψη. Ουσιαστικά, δηλαδή, θα δώσεις στο παιδί το έναυσμα να ψαχτεί για να καταλήξει μόνο του σε αυτό που το εκφράζει. Ναι, αν δε χρωματίσεις όμως κάπως την προσωπική σου άποψη και δε μεταφράσεις κατά πώς σε συμφέρει τα γεγονότα, ώστε να το ωθήσεις να ενστερνιστεί τις δικές σου απόψεις. Είναι κι αυτή μια μορφή πατροναρίσματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γονέας δεν έχει ίσως την απαιτούμενη γνώση ή κι υπομονή να εξηγήσει αντικειμενικά κι έτσι υπεραναλύει τα δικά του «πιστεύω».

Να δίνεις στα παιδιά σου όχι απλά το δικαίωμα της επιλογής, το οποίο θα έπρεπε να ‘ναι αυτονόητο, αλλά την ώθηση και τα ερεθίσματα ώστε να ερευνούν κάθε θέμα που τα απασχολεί σε βάθος κι αναλόγως να κρίνουν τι τα εκφράζει, χωρίς ποτέ να αποκλείουν το ενδεχόμενο να αλλάξουν γνώμη, αφού κάτι τέτοιο δε θα ήταν αυτοαναίρεση αλλά εξέλιξη.