Αντιπύρ: Αντιμετωπίζοντας τη φωτιά με φωτιά

Eφ’ όσον διανύουμε μια περίοδο, όπου οι πυρκαγιές δίνουν και παίρνουν σ’ όλη τη χώρα, δασικές εκτάσεις χάνονται, σπίτια καίγονται και άνθρωποι να χάνουν τις περιουσίες τους, ψάχνουμε όλοι για μεθόδους ώστε να αντιμετωπίσουμε τις πυρκαγιές. Μ’ αυτόν τον τρόπο πολύ συχνά προκύπτει το ερώτημα «γιατί στην Ελλάδα δεν προφυλασσόμαστε όπως σ’ άλλες χώρες», «Τι διαφορετικό κάνουν;», «Γιατί είναι προετοιμασμένοι ενώ εμείς όχι;».

Δε γνωρίζω λοιπόν αν ήσασταν ενημερωμένοι για την εφαρμογή του «αντιπύρ», αλλά εγώ δεν ήμουν. Οι ΗΠΑ λέγεται ότι ήδη χρησιμοποιούν αυτό το σχέδιο καθώς και άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Γαλλία. Σε εμάς, δηλαδή στην Ελλάδα υπογράφηκε πέρυσι το σχέδιο αυτό με κοινή υπουργική απόφαση, χωρίς όμως να έχει μπει σε λειτουργία επίσημα.

Τι είναι όμως αυτό το νομοσχέδιο και τι σημαίνει για τη χώρα μας; Ως αντιπύρ (Βackfire) ορίζεται η ελεγχόμενη και ακολουθούσα συγκεκριμένη διαδικασία φωτιά που τίθεται προς την πλευρά του μετώπου, στην εσωτερική πλευρά μίας αντιπυρικής λωρίδας ή ασυνέχειας της καύσιμης ύλης (ενδεικτικά βραχώδεις σχηματισμοί, λίμνες, ποτάμια, καλλιέργειες, οικισμοί κ.λπ.), σε πορεία αντίθετη προς το μέτωπο της πυρκαγιάς. Αυτό που κάνουν δηλαδή οι πυροσβέστες όταν χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη μέθοδο είναι να δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες, με στόχο να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα να «υπερπηδήσει» η πυρκαγιά εκτός ζώνης. Οι πυροσβέστες θα πρέπει να εκπαιδευτούν βέβαια πάνω σ’ αυτήν τη μέθοδο, καθώς είναι ένα δύσκολο εγχείρημα και συνάμα καινούριο για τη χώρα μας. Σκοπός του νέου αυτού τρόπου κατάσβεσης της πυρκαγιάς είναι να μειωθεί ο ρυθμός εξάπλωσης της ή να σταματήσει τελείως.

Όπως εξηγεί ο κ. Ξανθόπουλος (ερευνητής στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό «ΔΗΜΗΤΡΑ» του Ινστιτούτου Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων): «Το αντιπύρ είναι μια μέθοδος καταστολής των δασικών πυρκαγιών και στη σημερινή εποχή, που χαρακτηρίζεται από πυρκαγιές όλο και μεγαλύτερης έντασης, οι οποίες είναι αδύνατο να αντιμετωπισθούν με άμεση προσβολή του μετώπου, το αντιπύρ αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις ένα σημαντικό εργαλείο δασοπυρόσβεσης που όμως στη χώρα μας δεν μπορεί επισήμως να χρησιμοποιηθεί».

Αναλυτικότερα, πριν από την εφαρμογή του, σχεδιάζεται ένα ειδικό «Σχέδιο Εφαρμογής Αντιπυρός», ενώ παράλληλα ενημερώνεται η τοπική αυτοδιοίκηση της κάθε περιοχής. Τα πεζικά τμήματα της πυροσβεστικής, αν μπορούμε να τα ορίσουμε έτσι, όταν μπει σε λειτουργία το σχέδιο αυτό, θ’ αποτελούνται από νεοδιόριστους πυροσβέστες με προϋπηρεσία στις ειδικές δυνάμεις και θα μεταφέρονται στον τόπο εστίασης με ελικόπτερα και θα προσπαθούν μέσα στο δάσος να περιορίσουν τη φωτιά χωρίς να φτάσει στο οδικό δίκτυο. Θα πρέπει, όμως, πρώτα να εκτιμήσουν τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς. Τι εννοούμε; Το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται, τον καιρό, την κλίση και τη βλάστηση της περιοχής. Έπειτα, θα είναι καιρός να ελεγχθούν τα εναέρια μέσα που μπορούν να συνδράμουν και τον αριθμό τους. Για τρεις ώρες θα πρέπει να είναι ευνοϊκές οι καιρικές συνθήκες, ώστε να μπορέσουν να την περιορίσουν.

Η εκπαίδευση των υπεύθυνων και ανωτέρων στελεχών θα γίνει στην Ισπανία με αντίστοιχα σεμινάρια, ενώ το πρόγραμμα περιλαμβάνει μαθήματα για τη χρήση του «αντιπύρ» όσο και του επιβραδυντικού υγρού από τα εναέρια μέσα. Τα ανώτερα αυτά μέλη θα είναι έπειτα υποχρεωμένα να διδάξουν αυτά στους πυροσβέστες και στους δασικούς υπαλλήλους.

Σε διάφορες χώρες του κόσμου, το «αντιπύρ» εφαρμόζεται κατά τους ψυχρότερους μήνες του έτους αφού τότε μειώνεται η συσσώρευση καυσίμων βιομάζας και δεν είναι τόσο μεγάλη η πιθανότητα πυρκαγιάς. Δεν πρέπει να το μπερδεύουμε με την προδιαγεγραμμένη καύση, αφού εκείνη εφαρμόζεται για να προλάβουμε τις δασικές πυρκαγιές και να διατηρήσουμε τη βλάστηση της περιοχής -όχι για να γλιτώσουμε εκτάσεις αφού έχει ήδη εκδηλωθεί φωτιά. Η δασοπυρόσβεση είναι πιο αποτελεσματική και πιο ασφαλής για τους οικισμούς, το φυσικό περιβάλλον, τα χωριά και τις υποδομές τους.

Μην ξεχνάμε και τα εγχειρήματα που έγιναν στη Χίο το 2021 χρησιμοποιώντας τη δασοπυρόσβεση, που διαφέρει κατά πολύ από τη χρήση του αντιπύρ. Αν και λοιπόν η WWF προσπαθεί να ενσωματώσει την προδιαγραμμένη καύση στο νομοσχέδιο, η χρήση της σε χώρες όπως των ΗΠΑ, στη ΝΔ Αυστραλία, Καναδά, Πορτογαλία, κ.ά. είναι συχνό φαινόμενο. Στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε αρχικά το 1970 αλλά σταμάτησε και δεν ευδοκίμησε για διάφορους λόγους. Μέχρι και σήμερα, όπου η χώρα μας κάθε χρόνο ταλανίζεται από τις πυρκαγιές με αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων, δεν έχει δοθεί κάποια νομοθετική συγκεκριμένη πρόβλεψη κι ούτε έχει βρεθεί λύση. Το ερώτημα λοιπόν είναι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα της χώρας μας; Θα επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο τα ίδια ή πήραμε το μάθημά μας;