Όλα όσα άλλαξαν στα χρόνια ταξιδεύοντας με αεροπλάνο

Το ταξίδι αναψυχής αποτελούσε προνόμιο που απολάμβαναν οι λίγοι. Εμφανίστηκε την εποχή του ρομαντισμού στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι ταξιδιωτικές καταγραφές του Γκαίτε ενέπνευσαν πολλούς να ταξιδέψουν για να αποκομίσουν εμπειρίες και νέες πρακτικές στο εμπόριο, τη μόδα, την τέχνη, τις επιστήμες ακόμα και στις σχέσεις, φερμένες από τόπους μακρινούς και διαφορετικούς. Αποκόμισαν πολλά και γύρισαν στον τόπο τους περήφανοι, πιο σοφοί και με ανοιχτούς ορίζοντες.

Μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο η μετακίνηση γινόταν αρχικά με τον σιδηρόδρομο -πέραν των ιδιωτικών αμαξών- και πολύ αργότερα με τα αεροπλάνα. Αυτό το τόσο καινοτόμο, ξεκούραστο κι αρχικά ελιτίστικο μέσο μεταφοράς και μετακίνησης έμελλε να αλλάξει για πάντα τις ταξιδιωτικές μας εμπειρίες. Το ίδιο το αεροπορικό ταξίδι, ωστόσο, διαφοροποιήθηκε και προσαρμόστηκε στο πέρασμα των δεκαετιών, ίσως όσο κανένας άλλος τομέας.

Φτάνει να γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του ’60 όπου οι ταξιδιώτες απολάμβαναν στη διάρκεια της πτήσης το ουίσκι τους με το τσιγάρο τους. Ασύλληπτο κι ανήκουστο για τους σύγχρονους millennials ταξιδιώτες. Τη δεκαετία εκείνη το τσιγάρο επιτρεπόταν κανονικά στις πτήσεις χωρίς να υπάρχει σε πολλές αεροπορικές εταιρίες καν διαχωρισμός μεταξύ καπνιζόντων και μη, ενώ αργότερα εμφανίστηκαν ζώνες καπνιζόντων και μη -πράγμα που δεν είχε και πολύ νόημα σε ένα κλειστό κύκλωμα αέρα-, καταλήγοντας για πολλά χρόνια να καπνίζουν στις τελευταίες θέσεις του αεροσκάφους. Πρώτες οι αμερικάνικες αεροπορικές εταιρείες το απαγόρευσαν κι ακολούθησαν και οι ευρωπαϊκές μετά από κάποια επεισόδια που στοίχησαν ακόμα και τη ζωή ταξιδιωτών.

Το σίγουρο είναι ότι το αεροπορικό ταξίδι χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιόδους. Στην περίοδο μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 που ο κόσμος άλλαξε σε μια μέρα για πάντα και στη μετά-covid εποχή. Τρομοκρατία και πανδημία, δεν είναι και λίγο. Κανένας τομέας δεν αναστάλθηκε κι επηρεάστηκε περισσότερο ίσως από τις μετακινήσεις και συγκεκριμένα τα αεροπορικά ταξίδια.

Πίσω στις δεκαετίες ’60-’80 μπορούμε να θυμηθούμε πρακτικές και παροχές που σήμερα δεν μπορούν να υποστηρίξουν οι αεροπορικές εταιρείες είτε λόγω πρωτοκόλλων ασφαλείας είτε λόγω πιεσμένων οικονομικών πόρων. Κατά τη διάρκεια των πτήσεων το πλούσιο φαγητό ήταν δεδομένο και σε ιδιαίτερα μεγάλες πτήσεις συνοδευόταν κι από σνακ ή και δεύτερο μενού. Δεδομένη δωρεάν υπηρεσία ήταν επίσης και τα ποτά, κρασιά, ουίσκι ακόμα και κοκτέιλς. Η δωρεάν διάθεση εφημερίδων και περιοδικών που προσφέρονταν στην αρχή της πτήσης για να απασχολείται ο ταξιδιώτης ήταν επίσης παγιωμένη παροχή σε όλες τις αεροπορικές εταιρείες, όπως και μικρά δωράκια, παιχνίδια ή μπλοκ ζωγραφικής με μολύβια ή lego για τους μικρούς ταξιδιώτες. Τα ακουστικά μιας χρήσης για τη μουσική ήταν η πιο σύγχρονη διασκέδαση τότε, τη στιγμή που σήμερα αγοράζεις εφαρμογή για να κατεβάσεις ταινίες και μουσική εν ώρα πτήσης.

Το αεροπορικό εισιτήριο ήταν χειρόγραφο στην αρχή και μεταβιβαζόταν αρκετά εύκολα ή άλλαζε όνομα επιβάτη χωρίς κανένα πρόβλημα. Σήμερα, ακόμα κι ένα λάθος γράμμα στην καταγραφή του ονοματεπώνυμου είναι λόγος καθυστέρησης ή κι άρνησης επιβίβασης στην πτήση και σίγουρα επιφέρει χρηματική ποινή. Το αντίτιμο που πλήρωνε κάποιος για το αεροπορικό του εισιτήριο περιλάμβανε πάντοτε και μια μεγάλη βαλίτσα για κάθε ταξιδιώτη. Σήμερα, πολλές αεροπορικές εταιρίες, στη βασική τιμή εισιτηρίου έχουν μετά βίας μια μικρή βαλίτσα καμπίνας ενώ στις “ low cost” εταιρείες πρέπει να πληρώσεις έξτρα για να έχεις ακόμα κι αυτή.

Οι επισκέψεις που κάνανε παραδοσιακά οι πιτσιρικάδες -και όχι μόνο- στο πιλοτήριο έχουν απαγορευτεί δια ροπάλου μετά την 11η Σεπτεμβρίου . Το πιλοτήριο σφραγίζει από μέσα και δεν μπορεί να μπει ούτε καν μέλος από το υπόλοιπο πλήρωμα. Οι έλεγχοι φυσικά στα αεροδρόμια είναι κάτι το εξαντλητικό και σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν -αν όχι ξεπερνούν- την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το να υπάρξει ξεχασμένη ή παρατημένη τσάντα σε χώρο αεροδρομίου είναι κάτι που θα σημάνει άμεσα συναγερμό κι εκκένωση του χώρου, το μπουκαλάκι με το νερό που κράταγε κανείς στο χέρι του είναι τόσο ύποπτο ώστε υπάρχει σε όλα τα αεροδρόμια ειδική σήμανση για τη άμεση απόρριψή του στα σκουπίδια πριν τον έλεγχο, τα δε ψαλιδάκια και οι μεταλλικές λίμες νυχιών ή ακόμα κι οι αναπτήρες και τα σπίρτα, κατάσχονται χωρίς δεύτερη συζήτηση.

Στη μετά-covid εποχή ήρθε και προστέθηκε στην ήδη αρκετά αυστηρή πολιτική ελέγχου ταυτοπροσωπίας του επιβάτη με το εισιτήριό του κι άλλο έγγραφο: η φόρμα εντοπισμού επιβάτη (PLF:Passenger Locator Form) ώστε να είναι σε θέση το προσωπικό της εταιρείας να έρχεται σε επαφή με τον επιβάτη ανά πάσα στιγμή αν εντοπιστεί κρούσμα κορωνοϊού. Η βασικότερη κίνηση πια στον έλεγχο των αεροδρομίων, αμέσως μετά το διαβατήριο, είναι να δοθεί το πιστοποιητικό εμβολιασμού ή αρνητικού τεστ ώστε να επιτραπεί η επιβίβαση. Τα σκεύη είναι μιας χρήσης, οτιδήποτε ανταλλάσσετε με τα χέρια καταργήθηκε κι οι παροχές μαζί με τις κινήσεις εκδήλωσης συναισθήματος και τα χαμόγελα ελαχιστοποιήθηκαν ή εξαφανίστηκαν πίσω από τις μάσκες.

Το κατά πόσο πια ένα αεροπορικό ταξίδι υπό αυτές τις συνθήκες σε χαλαρώνει και σε «ταξιδεύει» ψυχικά είναι προς συζήτηση. Το ταξίδι αναψυχής είναι κάτι που σε ηρεμεί και σε εξιτάρει ευχάριστα από το πρώτο λεπτό του σχεδιασμού του, αν όχι από την πρώτη στιγμή που το συλλαμβάνεις ως σκέψη. Κατά τη διαδικασία υλοποίησής του σε παλαιότερες δεκαετίες δεν έτρεμες μήπως κάνεις λάθος το διπλό «π» στο Φίλιππος , ούτε αν είχες 3 κιλά παραπάνω στις αποσκευές σου και η ώρα που θα έδενες τη ζώνη σου για να απογειωθείς ήταν η στιγμή που λαχταρούσες για να χαλαρώσεις και να σκεφτείς, μα πάνω απ’ όλα να ονειρευτείς, έναν κόσμο που δε φοβάται ή υποπτεύεται, δεν τρέμει μήπως κάτι δεν είναι σχεδιασμένο και προ δηλωμένο στην εντέλεια και που ο αυθορμητισμός επανέρχεται πανηγυρικά κι επικρατεί κάνοντας τη ζωή μας λιγότερο προβλέψιμη και σοβαρή. Όλα αυτά όμως είναι σκέψεις στα 30.000 πόδια προς το παρόν που σε προσπερνάνε όπως τα σύννεφα που τρέχουν δίπλα σου.