Να παλεύεις με το μέσα σου και να χάνεις κιόλας

Θα λέγαμε πως οι εσωτερικές συγκρούσεις είναι κάτι που λίγο-πολύ όλοι φέρουμε μέσα μας. Δεν είναι κάτι χειροπιαστό, αντίθετα προέρχεται από παιχνίδια του μυαλού και της ψυχής. Για να απλουστεύσουμε όμως αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο, μπορούμε να δώσουμε ένα παράδειγμα βγαλμένο από την καθημερινότητα. Ας πούμε πως είσαι σε δίαιτα και θες να φας ένα γλυκό. Είναι σαν να έχεις δύο φωνές μέσα σου που η μία σου φωνάζει «είσαι σε δίαιτα άσε κάτω την πάστα, δεν πρέπει να τη φας» και η άλλη είναι μια ακόμα βαθύτερη φωνή του υποσυνείδητου που σε κάνει να θες να καταβροχθήσεις αυτήν κι άλλες τρεις. Μπορεί το παραπάνω παράδειγμα να είναι σχεδόν αστείο, αλλά είναι κάτι βιωματικό και σίγουρα σε όλους μας έχει τύχει.

Για να κατανοήσουμε βαθύτερα τι είναι οι εσωτερικές συγκρούσεις και πώς δημιουργούνται, θα πρέπει να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας στην θεωρία του Freud σχετικά με το ασυνείδητο. Ο Freud χωρίζει την ψυχή μας σε δύο μέρη το συνειδητό και το ασυνείδητο. Το συνειδητό είναι το μέρος της ψυχής που σχετίζεται κι αλληλεπιδρά με την εξωτερική πραγματικότητα, ενώ το ασυνείδητο είναι το μέρος των ενστικτωδών ορμών και των απωθημένων επιθυμιών που όλοι έχουμε βαθιά μέσα μας.

Το τελευταίο μοντέλο του Freud σχετικά με την ψυχή εισάγει τρεις νέους όρους: το «Εγώ», το «Υπερεγώ» και το «Αυτό». Ο John Storey εξηγεί σχετικά με τη θεωρία του Freud πως αυτά τα τρία επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κουλτούρα και τα κοινωνικά στερεότυπα.

Με πιο απλά λόγια «το Αυτό θέλει οι επιθυμίες του να ικανοποιούνται ανεξαρτήτως από το τι επιβάλλει η κουλτούρα μας, ενώ είναι υποχρεωμένο να σκύψει το κεφάλι και να συμβιβαστεί με ό, τι ορίζει η κοινωνία και θεωρεί αυτή αποδεκτό. Αυτή η διαμάχη λοιπόν προκύπτει από την «αρχή της ευχαρίστησης» και την «αρχή της πραγματικότητας».

Για παράδειγμα, μπορεί να νιώθεις έρωτα για έναν παντρεμένο άνθρωπο και να τον ποθείς έντονα (αρχή της ευχαρίστησης) αλλά ξέρεις πως είναι λάθος να συμβεί κάτι μεταξύ σας εφόσον δεν είναι ελεύθερος αλλά βρίσκεται σ’ έναν γάμο (αρχή της πραγματικότητας). Έτσι δημιουργείται μέσα σου μια εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στο τι θες εσύ ο ίδιος, τι φωνάζει το μέσα σου και στο τι πρέπει να κάνεις.

Ένα κομμάτι λοιπόν του αυτού σου κυβερνάται από την αρχή της ευχαρίστησης και μπορεί να απαιτεί πως θέλει κάτι, οτιδήποτε κι αν είναι αυτό, ενώ το κομμάτι που κυβερνάται από την αρχή της πραγματικότητας θα πρέπει να πειθαρχήσει τη σκέψη του πάνω σ΄ αυτό. Αιώνια λοιπόν η μάχη ανάμεσα σ’ αυτό που θέλουμε οργανικά με αυτό που θέλουμε κοινωνικά.

Το επόμενο λογικό ερώτημα που προκύπτει είναι αν μπορούμε τελικά να ξεπεράσουμε μια εσωτερική σύγκρουση. Την απάντηση στο ερώτημα δίνει και πάλι ο Freud με την «ουσία της απώθησης». Εξηγεί πως προσωρινά αρνούμαστε κάτι και το απομακρύνουμε από το συνειδητό σαν μια ειδική μορφή αμνησίας η οποία αφαιρεί από το μυαλό μας ό, τι δεν πρέπει να ασχοληθούμε. Όμως, όπως ξεκαθαρίζει κι ο ίδιος «Μπορεί να νομίζουμε πως τα έχουμε απωθήσει αυτά τα πράγματα αλλά δεν έχουν εξαφανιστεί τελείως» τα αντικαθιστούμε απλώς με κάτι άλλο. Αυτές οι υποκατάστατες μορφοποιήσεις κάνουν δυνατή την επιστροφή του απωθημένου, ίσως κι εντονότερη από ότι ήταν.

Συμπεραίνουμε λοιπόν πως οι εσωτερικές συγκρούσεις έχουν ένα έντονο ψυχολογικό υπόβαθρο κι όσο καλύτερα τις κατανοήσουμε τόσο πιο συνειδητοποιημένοι κι ήρεμοι θα είμαστε.  Δε χρειάζεται να θάβουμε ό, τι μας συμβαίνει εσωτερικά, προσπαθώντας να το πνίξουμε σε μια θάλασσα ανέκφραστων συναισθημάτων, διαφορετικά μας στοιχειώνει και μετατρέπεται σε απωθημένο, κάνοντας μια αναπάντεχη δραματική επιστροφή, ακόμα και μετά από χρόνια.