Όλα όσα (δεν) είναι το θέατρο

Η σκηνή, το κείμενο, ο ρόλος, το συναίσθημα. Πράγματα κατά βάση άυλα με τα οποία παλεύει καθημερινά ένας ηθοποιός. «Ηθοποιός σημαίνει φως» λένε αλλά τι να εννοούν άραγε. Είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω έναν πολύ ταλαντούχο άνθρωπο της νέας γενιάς που φέρει με πολύ σεβασμό τον τίτλο του ηθοποιού, του καλλιτέχνη και πλέον του φίλου. Και πάντα με συνέπαιρνε ο χώρος που είχε διαλέξει να υπηρετεί. Ένας χώρος που ανέκαθεν δημιουργούσε σωρό από συναισθήματα κουβαλώντας μακροχρόνια ιστορία. Μέρη που σε καθηλώνουν αφήνοντάς σε άφωνο μπροστά στο μεγαλείο της αισθητικής και του κύρους που αναδύουν. Άνθρωποι θρύλοι που παρέμειναν άγνωστοι στο ευρύ κοινό αφού δεν αποτυπώθηκε σε κανένα γυαλί η εικόνα τους ώστε να παραμείνει εκεί με το πέρας του χρόνου. Υπήρξαν κι άλλοι όμως˙ που τιτλοφορήθηκαν ως μεγάλοι καλλιτέχνες θυσιάζοντας στον βωμό της δόξας όποιον βρισκόταν στον δρόμο τους.

«Το θέατρο είναι πληθυντικός αριθμός», μου είπε ο Γιώργος ενώ με έβαζε σε σκέψεις.

«Το σημαντικότερο ίσως απ’ όλα είναι το κείμενο. Είναι η πρώτη επαφή του ηθοποιού με το έργο που πρέπει να εκτελέσει. Ύστερα έρχεται η προσωπική θέληση, ο κόπος, η δουλειά, η επιμονή και η υπομονή που οφείλει να διαθέτει κανείς εάν θέλει να επιτύχει το ιδανικό αποτέλεσμα. Αν αυτά απουσιάζουν παίρνοντας τη θέση τους η ματαιοδοξία σε συνδυασμό με το κέρδος, τότε χάνεις το παιχνίδι εντελώς.»

Κάπου εκεί εμφανίζονται εκείνα τα ελάχιστα περιστατικά που αμαυρώνουν τον χώρο δίχως να αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα. Τα ελάχιστα, μετρημένα στα δάχτυλα που φαίνεται να μοιάζουν ικανά να ταρακουνήσουν τα νερά τόσο στον χώρο την υποκριτικής όσο και σε όλους όσους είναι έτοιμοι να αποκαλύψουν τα κοινά μυστικά που τόσα χρόνια έθαβαν. Λίγο ο φόβος του θύματος, λίγο η επιρροή του θύτη βοηθούν στη συγκάλυψη γεγονότων που λαμβάνουν χώρα σε κάθε μικρό κοινωνικό πλαίσιο που μας περιβάλλει.

«Είμαι περήφανος που ξεκίνησε από τον δικό μου χώρο αυτή η μικρή επανάσταση», ανέφερε με πολύ καμάρι.

Δεν είναι όμως όλοι ίδιοι.

«Ευτυχώς!»

Πόσο μονότονα ή βαρετά θα ήταν όλα αν μοιάζαμε μεταξύ μας; Αποτελεί τη βασική αρχή που πρέπει να διέπει κάθε ζωντανή ύπαρξη. Η αποδοχή σε συνδυασμό με τον σεβασμό είναι τα βασικά στοιχεία ώστε να κατανοήσουμε πως είμαστε όλοι διαφορετικοί μεταξύ μας. Αν σήμερα ενωθούμε δέκα πηγαίνοντας κόντρα σε κάτι που δε μας είναι οικείο, ονομάζοντάς το διαφορετικό, αύριο θα ανακαλύψουμε πως έχουμε τόσες διαφορές μεταξύ μας όσες και με τον υποτιθέμενο εχθρό. «Η γενίκευση είναι η αρχή του φασισμού», συμπλήρωσε. Καλό είναι λοιπόν, τα μεμονωμένα περιστατικά να μην αποτελούν κριτήριο για όσους συμπεριλαμβάνονται στο ίδιο κλάδο. Σαφώς δεν είναι αμελητέα, αντιθέτως αποτελούν δακτυλοδεικτούμενα φαινόμενα που στόχο έχουν την επιτυχία ενός καλύτερου αύριο με υγιή τρόπο.

Ωραίες οι εισαγωγές βρε Γιώργο αλλά τι είναι αυτό που σε μάγεψε ώστε να ακολουθήσεις το θέατρο;

«Κάποτε ήθελα να γίνω ένας από τους πρωταγωνιστές της Finos Film αλλά δεν είχα ανακαλύψει ως τότε την πραγματική διάσταση της υποκριτικής».

Πώς και γιατί να επιλέξει κανείς το θέατρο σε αντίθεση με το γυαλί που αποδίδει φήμη, αναγνωρισιμότητα και κέρδος;

«Δεν υπάρχει πώς και γιατί, υπάρχουν μοναδικά συναισθήματα που σε οδηγούν να το επιλέξεις. Η επαφή που αποκτάς με τα φωτεινά μυαλά που άφησαν κληρονομιές αριστουργημάτων, η μαγεία που βιώνεις στη σκηνή ενώ νομίζεις πως μεταφέρεσαι σε ένα παράλληλο σύμπαν στιγμιαία.»

Ως θεατής δε θα μπορούσα να διαφωνήσω καθώς σε αυτό το ταξίδι ο στόχος είναι να είμαστε συνεπιβάτες. Να με πάρεις μαζί σου σε όσα έχει πλάσει η δική σου φαντασία, αφήνοντας χώρο και στη δική μου. Ωραία τα φλας αλλά, λιγότερο αληθινά θα έλεγε κανείς.

Λόγω της έλλειψης παιδείας και πολιτισμού που μας κατακλύζει τα τελευταία χρόνια, το θέατρο αποτελεί μια πιο ξεπερασμένη ιδέα για έξοδο. Προσωπικά το θεωρώ την πιο αληθινή έκφραση της τέχνης. Την πιο δύσκολη δουλειά που καλείται να φέρει εις πέρας ένας ηθοποιός καθώς η κριτική που του ασκείται φαίνεται στα μάτια, στα χαμόγελα, στα δάκρυα και στο χειροκρότημα του θεατή. Παραστάσεις για όλα τα γούστα, από κωμωδίες, αισθηματικά, κλασικά ακόμη και θρίλερ μπορεί κανείς να παρακολουθήσει σχεδόν σαν να παίζει σε αυτές. Είναι αυτή η αμεσότητα που προκαλεί η σκηνή ενώ σε συνεπαίρνει η μαγεία της στιγμής.

«Ο ηθοποιός στο θέατρο ψήνεται. Ψήνεται, χτίζεται και δημιουργεί.»

Αναδεικνύεται και κρίνεται σκληρά ενώ προετοιμάζεται κάθε μέρα, για πολλές μέρες με σκοπό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα πρωτίστως για τον εαυτό του κι ύστερα για το ακροατήριο. Μαθαίνει να ασκεί και να δέχεται κριτική, να συνεργάζεται, να συνυπάρχει και να βιώνει συναισθήματα που πίσω από οθόνες μοιάζουν παγωμένα.

«Κάνε αυτό που αγαπάει η ψυχή σου και μη φοβηθείς να κάνεις πίσω» συμβουλεύει κάθε παιδί που θα τον ρωτούσε τι επάγγελμα να ακολουθήσει. «Να μην ξεχάσεις ποτέ από πού ξεκίνησες, ποιοι σε βοήθησαν και πώς, αλλά να κρατάς ισορροπίες. Παρασύρει συχνά η δημοσιότητα και οδηγεί σε σκέψεις και πράξεις που ίσως να μην είχες κάνει ποτέ άλλοτε.»

Όταν σε συναντά κάποιος στον δρόμο και σε αναγνωρίζει πώς νιώθεις;

«Στην αρχή σοκάρομαι, ξαφνιάζομαι αλλά κάνοντας το πρώτο βήμα μπροστά μετά τη συνάντηση αντλώ μεγάλη χαρά», μου είπε με ένα γεμάτο χαμόγελο.

Πλανάται μια λάθος αίσθηση, πως ο ηθοποιός μαθαίνει τα λόγια του και τα λέει. Με διαβεβαίωσε πως δεν είναι καθόλου απλό, ενώ αντιλαμβανόμουν την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλει κανείς για να βγει στο σανίδι λέγοντας έστω δύο σειρές λόγια. Βιώνεις το προφίλ του ρόλου, μπαίνεις σε αυτόν, τον κατακτάς κι ύστερα μαθαίνεις τα λόγια. Κάθε ρόλος είναι ένας χαρακτήρας όπου είτε φανταστικός, είτε μη, κουβαλά ένα παρελθόν, έχει ένα παρόν και παλεύει για ένα μέλλον.

Όπως κάθε κλάδος, έτσι και η υποκριτική έχει επτασφράγιστα μυστικά που πρέπει να παραμείνουν έτσι, ώστε να μη χαθεί η μαγεία της. Υπάρχουν όμως κάποια από αυτά που επιβαρύνουν πολύ μεγάλο εύρος των καλλιτεχνών και η αρχή των αποκαλύψεων έγινε. Ήρθαν στην επιφάνεια περιστατικά που θα έπρεπε να μην έχουν διαδραματιστεί καθόλου, μα καλύτερα αργά παρά ποτέ άλλωστε. Το ελπιδοφόρο μήνυμα όμως είναι πως η αρχή έγινε και η συνέχεια γράφεται μέρα με τη μέρα ρίχνοντας ένα ένα τα τουβλάκια του ντόμινο. Επηρέασαν ουσιαστικά κάθε άνθρωπο που υπήρξε θύμα δίνοντάς του το θάρρος να πάψει να φοβάται. Με αργά αλλά σταθερά βήματα χαράσσεται νέα ιστορική πορεία βάζοντας εμπόδια σε κάθε πιθανό θύτη να ασκήσει βία (σωματική ή λεκτική). Είναι μια ευκαιρία να επισκεφθεί ο κόσμος ξανά το θέατρο στηρίζοντας όσους παρέμειναν πιστοί στην τέχνη τους κι αναλλοίωτοι στο ήθος τους.

Βρισκόμαστε στην ιδανικότερη ώρα για να θυμηθούμε και να απολαύσουμε την τέχνη αυτή στον υπέρτατο βαθμό της. Καιρός να φύγει από μερικά μυαλά η ιδέα της τραγωδίας που συνδέεται με το αρχαίο θέατρο ανακαλύπτοντας την ποικιλία των παραστάσεων καθώς και την ποιότητα των ηθοποιών που με ευλάβεια υπηρετούν τον χώρο.

Άποψη: Να πηγαίνετε θέατρο. Δεν είναι παλιακό ή παρωχημένο, είναι η υπέρτατη αποτύπωση της υποκριτικής. Να βιώνετε την κάθε στιγμή, την κάθε ανάσα μέσα στην αίθουσα απολαμβάνοντας κάθε ήχο που δημιουργεί το σανίδι, η αυλαία. Το θέατρο είναι ο πιο όμορφος τρόπος να λάβεις παιδεία και πολιτισμό διασκεδάζοντας. Να προβληματιστείς, να ψαχτείς για όποια απορία σού γεννηθεί που μόνο καλό θα σου κάνει. Εάν πάλι δεν είσαι φανατικός θεατής, μην ξεκινήσεις από τα βαθιά. Διάλεξε το είδος και το ύφος που σε αντιπροσωπεύει και δες όσα περισσότερα έργα μπορέσεις.

ΥΓ.: Ένα τεράστιο ευχαριστώ για την ποιότητα της συζήτησης, για το ήθος και τα όσα μου περιέγραψε μέσα από τα μάτια ενός ταλαντούχου ηθοποιού. Γιώργο Παπαπαύλου, σε ευχαριστώ και σου το αφιερώνω.