Dating apps: Eθ1στικές εφαρμογές ή χρήσιμα εργαλεία για το σύγχρονο φλερτ;

Δευτέρα απόγευμα, γυρνάς ταλαιπωρημέν@ σπίτι από τη δουλεία, φτιάχνεις στα γρήγορα ένα τοστ, και, με το κινητό ανά χείρας, αράζεις στον καναπέ. Σχεδόν αυτόματα το δάχτυλό σου πηγαίνει στην εφαρμογή του Tinder. Δημήτρης, 28 ετών. Του αρέσει να γυμνάζεται, να πηγαίνει βόλτες στην Παραλιακή και να μαγειρεύει υγιεινά. Έχει φωτογραφία με τον σκύλο του (ή τον σκύλο που δανείστηκε από την αδερφή του για να βγάλει φωτογραφία), μία πίνοντας μπίρες με την παρέα του, και μία selfie στον καθρέφτη του γυμναστηρίου. Swipe right. Συνεχίζεις. Ναταλία, 31 ετών. Της αρέσει η yoga, το κρασί, το αβοκάντο και τα ταξίδια. Έχει φωτογραφία από καλοκαιρινή συναυλία στην Πλατεία Νερού, και άλλη μία στο παράθυρο του υπνοδωματίου της, με τον κατάλληλο φωτισμό από το απογευματινό φως του ηλίου. Swipe right. Παντελής 47. Δεν έχει φωτογραφίες, είναι εδώ κρυφά από τη σύζυγό του και αναζητά εχεμύθεια. Swipe right, swipe right, swipe right.

Το Hinge αυτοδιαφημίζεται ως «η εφαρμογή γνωριμιών που σχεδιάστηκε για να διαγραφεί». Αντιφατικός ισχυρισμός. Όπως όλες οι πλατφόρμες των social media, έτσι και οι εφαρμογές γνωριμιών έχουν ως στόχο να κρατούν τους χρήστες τους ενεργούς. Η Kathryn Coduto, επίκουρη καθηγήτρια Επιστημών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης υπενθυμίζει, ότι αυτές οι εφαρμογές δεν είναι άλλο παρά εταιρίες, οι οποίες έχουν ως απώτερο σκοπό το οικονομικό κέρδος-ασχέτως αν το παραδέχονται ή όχι.

Ο εγκέφαλος δουλεύει στο φουλ όταν κάνουμε swipe σε εφαρμογές γνωριμιών, οι οποίες κρατούν τους χρήστες τους «κολλημένους» και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μπορούν ακόμα και να αλλάξουν τη λειτουργία του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, δηλαδή του μηχανισμού που επιτρέπει στους ανθρώπους να συσχετίζουν ορισμένες καταστάσεις με την ευχαρίστηση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Rob Henderson, ερευνητή Ηθικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου σου ενεργοποιείται, όταν κοιτάζεις ελκυστικούς ανθρώπους. Ο εγκέφαλος πιστεύει ότι οι ελκυστικοί άνθρωποι είναι πιο έξυπνοι, κοινωνικοί, ικανοί, ευγενικοί και αξιόπιστοι. Οι εφαρμογές λειτουργούν ακριβώς με αυτή την αρχή: κάνεις swipe ανάμεσα σε αμέτρητες φωτογραφίες ανθρώπων, που προσπαθούν να δείχνουν όσο το δυνατόν ομορφότεροι και, τελικά, επιλέγεις το ιδανικό σου ταίρι κυρίως με βάση δυο-τρεις φωτογραφίες.

Σύμφωνα με τον Hederson, όσο εσύ περιηγείσαι στον κόσμο των εφαρμογών γνωριμιών, ο εγκέφαλός σου φορτώνεται με πάρα πολλές επιλογές και μπερδεύεται τόσο πολύ, που δεν μπορεί να πάρει απόφαση. Αν μέσα στις αμέτρητες επιλογές που του δίνονται, διαλέξει τελικά έναν υποψήφιο, συνήθως υπάρχει ένα αίσθημα μη ικανοποίησης με την επιλογή αυτή, σε σύγκριση με τη δυνατότητα επιλογής από μια μικρότερη γκάμα υποψηφίων. Ο τεράστιος αριθμός πιθανών συντρόφων που προσφέρουν οι εφαρμογές γνωριμιών, μπορεί να δυσκολέψει τη δημιουργία μιας σταθερής σχέσης.

Επίσης, η «χαρά της επιτυχίας» είναι μεγαλύτερη για τον εγκέφαλο, όταν είναι πιο απρόσμενη. Οι τυχαίες επιβραβεύσεις ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου σου περισσότερο από τις προβλέψιμες. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, τα φρουτάκια θεωρούνται τόσο εθ1στικά. Οι εφαρμογές γνωριμιών λειτουργούν με βάση την ίδια αρχή, που λειτουργεί και ο τζόγ0ς: ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις ποια από τα άτομα που σου έδειξε η εφαρμογή θα κάνουν, τελικά, like στη φωτογραφία σου. Έτσι, σύμφωνα με τον Elias Aboujaoude, κλινικό καθηγητή Ψυχιατρικής στο Στάνφορντ, όταν κάνεις match με κάποιον, η αίσθηση του ενθουσιασμού, και άρα της ανταμοιβής, είναι ιδιαίτερα έντονη.

Η ντοπαμίνη είναι ο κοινός παρονομαστής για όλες τις εξαρτήσεις. Η αναζήτηση συντρόφου και η συγκίνηση που αυτή φέρνει, προκαλούν αύξηση της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη είναι ένας τύπος νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο, που μεταφέρει μηνύματα μέσα από το νευρικό δίκτυο και ταυτόχρονα δημιουργεί νέες νευρικές οδούς. Αν οι ίδιες νευρικές οδοί χρησιμοποιούνται συχνά (δηλαδή, όταν αναζητείται ικανοποίηση από την ίδια πηγή), γίνονται πιο ισχυρές, και η εξάρτηση εντείνεται ως αποτέλεσμα. Η ντοπαμίνη σε ωθεί να κυνηγάς την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη εμμονή ή εθ1σμό.

Όταν ο εγκέφαλος δέχεται μια «έκρηξη» ντοπαμίνης μετά την επίτευξη ενός στόχου για πρώτη φορά, η αίσθηση σου προκαλέι ευφορία. Ωστόσο, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου σου αλλάζει καθώς το μοτίβο των ανταμοιβών γίνεται οικείο. H ντοπαμίνη μειώνει την ευαισθησία των νευρικών οδών, οδηγώντας σε αυξημένη ανοχή. Χρειάζεσαι περισσότερη από την εθ1στική ουσία ή δραστηριότητα για να πετύχεις το ίδιο αποτέλεσμα. Οι εθ1σμοί (όπως το σ3ξ, το φαγητό, τα τυχερά παιχνίδια, η π0ρν0γραφία, τα ψώνια, η δουλειά και το αλκ0όλ) δεν προσφέρουν πλέον ευχαρίστηση. Καταλήγεις να ξοδεύεις σταδιακά όλο και περισσότερο χρόνο κάνοντας scroll σε εφαρμογές γνωριμιών και βγαίνοντας ραντεβού.

Χρειάζεται όμως να δαιμονοποιούνται τόσο πολύ οι εφαρμογές γνωριμιών, τελικά; Ανέκαθεν αναζητούσαμε τρόπους να γνωριστούμε με άλλους ανθρώπους, πέρα από το κλασικό face-to-face. Από τις εφημερίδες με στήλες γνωριμιών, όπου «45χρονος ευκατάστατος κύριος, με ιδιόκτητη κατοικία, ρομαντικός και φερέγγυος, αναζητά 35 χρονών και άνω εμφανίσιμη κυρία, κατά προτίμηση με ξανθά μαλλιά και πράσινα μάτια, ευγενική και διαλλακτική, με προοπτική το γάμο», μέχρι και τα γραφεία συνοικεσίων, τα οποία ζουν και βασιλεύουν, και μάλιστα έχουν εκσυγχρονιστεί και μεταφερθεί στο Διαδίκτυο, πάντα ψάχναμε εναλλακτικούς τρόπους γνωριμιών- εναλλακτικούς για εμάς, για κάποιους άλλους μονόδρομος. Για τον εσωστρεφή φίλο ή για το άτομο με κινητικά προβλήματα, που ίσως δυσκολεύεται να βρίσκεται κάθε απόγευμα σε διαφορετικό μπαρ, οι εφαρμογές γνωριμιών προσφέρουν μια λύση.

Το αληθινό πρόβλημα εντοπίζεται, όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να βασίζονται σε εφαρμογές γνωριμιών αποκλειστικά για να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους συλλέγοντας likes και matches, για να συνδεθούν επιφανειακά, για να ενισχύσουν προσωρινά τη διάθεσή τους, ή όταν, όντως, ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του εθισμού αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους.

Η πραγματικότητα είναι, ότι οι άνθρωποι κάνουν σχέσεις και απεγκαθιστούν τις εφαρμογές γνωριμιών κάθε χρόνο- κι άρα οι εφαρμογές εξυπηρετούν αυτό που διαφημίζουν ως πρωταρχικό σκοπό τους. Σε τελική ανάλυση, αν αυτό δε συνέβαινε, οι εφαρμογές δε θα είχαν επιτυχία, και δε θα βρίσκονταν νέοι χρήστες να τις εγκαθιστούν διαρκώς. Ακριβώς επειδή δε θα βρει κάθε άτομο το τέλειο ταίρι στο χρονικό πλαίσιο που προτιμά, δε σημαίνει ότι οι εφαρμογές δε λειτουργούν. Απλά η διαδικασία του φλερτ μεταφέρεται εν μέρει σε ένα digital περιβάλλον- όπως και πολλές άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής.