«Mean world syndrome» - Καιρός να κάνεις την αρχική σου ένα θετικό safe space

Μια σύντομη βόλτα στο Διαδίκτυο αρκεί για να μας πείσει. Μια πρόχειρη ματιά σε οποιονδήποτε ιστότοπο ειδήσεων ή μέσο κοινωνικής δικτύωσης αποκαλύπτει ένα ανησυχητικό μοτίβο: μια ασταμάτητη ροή κακών ειδήσεων. Από τους πολέμους και τις πολιτικές αναταραχές, στα ακραία καιρικά φαινόμενα, στις κακ0ποιήσεις και τις δολ0φ0νίες, μέχρι το «Ρολόι της Αποκάλυψης», το οποίο θα σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας το 2024, το Διαδίκτυο φαίνεται να τρέφεται από τη μαυρίλα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, οι ερευνητές βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην εύρεση θεραπείας για τον καρκiνο του παγκρέατος μετά από ανακάλυψη για τον τρόπο εξάπλωσης της νόσου, ένας ασθενής πιθανότατα θεραπεύτηκε από τον HIV μετά από μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων, ενώ ένα οπτικό προσθετικό μέλος, το οποίο σχεδιάστηκε στην Καλιφόρνια, θα μπορούσε να αποκαταστήσει την όραση, ακόμη κι αν μιλάμε για ολική απώλεια αυτής. Διαβάσαμε πουθενά γι΄ αυτά; Μπα. Μπουχτίσαμε από την αρνητικότητα, όμως.

Η ανθρώπινη ψυχολογία είναι, βέβαια, ο νούμερο ένα λόγος που το Διαδίκτυο είναι γεμάτο με κακές ειδήσεις. Τα κακά νέα τραβούν την προσοχή μας περισσότερο, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως «negativity bias». Αυτή η προκατάληψη είναι ένα εξελικτικό χαρακτηριστικό. Οι πρόγονοί μας, στις σπηλιές, ήταν πιο προσαρμοσμένοι σε πιθανές απειλές και άρα είχαν καλύτερα ποσοστά επιβίωσης. Κατά συνέπεια, κι εμείς, ελκόμαστε από τη φύση μας από αρνητικές πληροφορίες, καθώς σηματοδοτούν έναν πιθανό «κίνδυνο», και άρα μας αναγκάζουν να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στο γεγονός. Τα μέσα ενημέρωσης, φυσικά, αξιοποιούν αυτήν την προκατάληψη προς όφελός τους. Σε μια ανταγωνιστική αγορά, όπου τα κλικ, οι προβολές και οι κοινοποιήσεις είναι ο δρόμος προς την επιτυχία, οι δραματικοί τίτλοι ειδήσεων είναι πιο πιθανό να προσελκύσουν κοινό (βλέπε γνωστά clickbaits όπως «Στα νaρκωτικά έπεσε πασίγνωστη Ελληνίδα τραγουδίστρια»). Τα κακά νέα, με τη δραματικότητά τους, δημιουργούν μεγαλύτερη αλληλεπίδραση, το οποίο μεταφράζεται σε καλύτερα έσοδα από διαφημίσεις και μεγαλύτερη παρουσία στο Διαδίκτυο. Οι αλγόριθμοι που διέπουν τη διανομή περιεχομένου σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το Χ και το YouTube, ενισχύουν περαιτέρω αυτό το αποτέλεσμα, δίνοντας προτεραιότητα στις αναρτήσεις που προκαλούν περισσότερες αντιδράσεις, δηλαδή αυτές με αρνητικό περιεχόμενο. Καθώς όλοι ξέρουμε λίγο-πολύ το πως λειτουργούν οι αλγόριθμοι, η μια αρνητική είδηση φέρνει την άλλη και, προτού το καταλάβουμε, η αρχική μας σελίδα στο Facebook έχει μετατραπεί σε τοπίο τρόμου.

Δε χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για να καταλάβουμε ότι η ασταμάτητη ροή αρνητικών ειδήσεων έχει βαθιές επιπτώσεις σε εμάς και κατ’ επέκταση στην κοινωνία. Αυξημένο άγχος, κατάθλιψη και μια διάχυτη αίσθηση απελπισίας είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα, τα οποία επισημαίνονται στα ευρήματα του American Psychological Association. H αντίληψη για την πραγματικότητα διαστρεβλώνεται, κάνοντας τον κόσμο να φαίνεται πιο επικίνδυνος και χαοτικός από ό,τι είναι στην πραγματικότητα (αν πιστεύεις ότι έρχεται η συντέλεια του κόσμου, τεράστιοι μετεωρίτες θα πέσουν στη γη και θα επιβιώσουν μόνο οι κατσαρίδες, Houston, we have a problem). Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως «mean world syndrome», μπορεί να διαβρώσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τους συμπολίτες μας, καλλιεργώντας ένα κλίμα φόβου και καχυποψίας. Επιπλέον, το να εστιάζουμε στις αρνητικές ειδήσεις (μπορεί να) επισκιάζει τις θετικές εξελίξεις και επιτεύγματα που συμβαίνουν κάθε στιγμή σε όλο τον κόσμο.

Οι καλές ειδήσεις, από την άλλη, μπορούν να εξουδετερώσουν τον αρνητικό ψυχολογικό αντίκτυπο των κακών ειδήσεων. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ¨Journal of Positive Psychology¨ έδειξε ότι η έκθεση σε καλά νέα μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση, να αυξήσει την αισιοδοξία, ακόμη και να προωθήσει την κοινωνική συμπεριφορά. Σε έναν κόσμο όπου τα θέματα ψυχικής υγείας αυξάνονται, ο ρόλος των καλών ειδήσεων στην προώθηση της ψυχολογικής ευεξίας δεν μπορεί -και δεν πρέπει- να υποτιμηθεί. Τα καλά νέα παρέχουν, επίσης, μια πιο ισορροπημένη και ρεαλιστική οπτική για την κατάσταση του κόσμου. Αν και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να γιορτάζουμε την πρόοδο και την επιτυχία.

Πώς μπορούμε, όμως, στην πράξη, να κάνουμε την ιντερνετική μας βόλτα λίγο πιο αισιόδοξη (αφήνοντας στην άκρη το social media detox που δεν έκανε ποτέ, κανείς); Θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε ακολουθώντας λογαριασμούς που μοιράζονται θετικά νέα και ενδιαφέρουσες ιστορίες – εδώ συμπεριλαμβάνονται και λογαριασμοί με αρκουδάκια panda που πέφτουν αδέξια από κλαδιά και αδέσποτα σκυλάκια που υιοθετούνται από οικογένειες. Αν δεν ακολουθείς τον “The Dogist” σε κάποια πλατφόρμα, πρέπει να το κάνεις αμέσως. Αυτό, όμως, δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε μια καθημερινή ένεση αισιοδοξίας, την οποία μπορούμε να πάρουμε εγγραφόμενοι σε ενημερωτικά δελτία που αποστέλλουν ένα ποτ πουρι από τα καλύτερα νέα της ημέρας- σαν να πίνουμε τον πρωινό freddo espresso με μια έξτρα δόση θετικότητας. Επιπλέον, πρέπει να τραβήξουμε κάποια χρονικά όρια, δηλαδή να ορίσουμε συγκεκριμένες ώρες, δύο ή τρεις φορές την ημέρα, για τον έλεγχο των ειδήσεων, αποφεύγοντας, έτσι, τον συνεχή καταιγισμό ενημερώσεων (μην ανησυχείς, αν πέσουν πυρηνικά θα το μάθεις έτσι κι αλλιώς, δε χρειάζεται να ανανεώνεις την αρχική σου σελίδα στο Facebook κάθε δέκα λεπτά). Και, τέλος, spread the word! Στείλε εκείνο το άρθρο για τη σπηλιά που ανακαλύφθηκε στη Σελήνη στον κολλητό και στη μαμά σου. Μάλλον τους ενδιαφέρει.