Τι είναι το τρομαχτικό φαινόμενο της «ανθρώπινης αυτόματης ανάφλεξης»

Στην Πενσιλβάνια της Αμερικής, το 1964, εντοπίζεται απανθρακωμένη μέσα στο διαμέρισμά της η Helen Conway. Eκτιμάται, ότι η Conway μετατράπηκε σε στάχτη σε λιγότερο από 20 λεπτά — ίσως και σε μόλις 6! Την ίδια χρονιά, στο Ντάλας του Τέξας, κάτω από τα σοκαρισμένα βλέμματα των περαστικών, η 75χρονη Olga Stephens παίρνει φωτιά και καίγεται μέσα στο αυτοκίνητό της, χωρίς καμία εξωτερική αιτία. Εκτός από τη θέση του οδηγού, όπου καθόταν η Olga, το υπόλοιπο αυτοκίνητο παραμένει άθικτο. Το 1980, ανακαλύπτεται η αποτεφρωμένη σορός του Henry Thomas στο σπίτι του στην Ουαλία. Tο σώμα του έχει μετατραπεί σε στάχτη, εκτός από το κρανίο του και το κάτω μέρος των ποδιών του. Το 1986, ο 58χρονος πυροσβέστης George Mott, βρίσκεται αποτεφρωμένος στο διαμέρισμά του στη Νέα Υόρκη. Το μοναδικό αντικείμενο, που βρίσκεται καμένο μέσα στο διαμέρισμα του, είναι το στρώμα, πάνω στο οποίο κοιμόταν. Αυτές, είναι μόνο μερικές από τις 200 περιπτώσεις ανθρώπινης αυτόματης ανάφλεξης, που έχουν σημειωθεί τα τελευταία 300 χρόνια. Τι είναι όμως αυτό το τόσο τρομακτικό φαινόμενο;

Η ανθρώπινη αυτόματη ανάφλεξη αναφέρεται στον θάνατο ενός ατόμου με πλήρη απανθράκωση του κορμού του, ενώ τα αντικείμενα, που βρίσκονται γύρω του, παραμένουν σχεδόν ανέπαφα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα θύματα είναι ηλικιωμένα άτομα, και ελαφρώς συχνότερα γυναίκες, καθώς η ενδυμασία τους φαίνεται να παγιδεύει αέρα, ενισχύοντας την καύση. Πολλά από τα άτομα αυτά είναι συνήθως αλκοολικά και παχύσαρκα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα θύματα ανακαλύπτονται με λιπαρά υπολείμματα και αιθάλη στο σώμα τους. Το φαινόμενο έχει καταγραφεί σε διάφορες χώρες του κόσμου και εποχές του χρόνου.

Η ιδέα της αυτανάφλεξης συζητείται ήδη από τον 19ο αιώνα. Το 1800 ο ερευνητής Pierre Aimi Lair, δημοσιεύει μια μελέτη, το «Περί ανάφλεξης του ανθρώπινου σώματος», που συσχετίζει την αυτανάφλεξη με την υπερκατανάλωση αλκ0όλ. Αναφέρει, ότι τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες, ηλικιωμένες και αλκ0ολικές, ότι οι φωτιές προέρχονται από εξωτερικές πηγές, ότι το νερό ενισχύει τη φλόγα αντί να τη σβήνει, και ότι οι φλόγες περιορίζονται μόνο στο σώμα και όχι στο δωμάτιο. Τα πράγματα παίρνουν μια νέα τροπή το 1852, όταν ο γνωστός μας Charles Dickens αναφέρει την αυτανάφλεξη στο μυθιστόρημά του “Ο Ζοφερός Οίκος”, κάνοντας τους ανθρώπους να πιστέψουν, ότι όντως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί στην πραγματική ζωή, και προκαλώντας αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα.

Παρά την απήχηση της θεωρίας, οι επιστήμονες εκείνης της εποχής είναι σχεδόν σίγουροι, ότι η ανθρώπινη αυτόματη ανάφλεξη είναι μάλλον ένας μύθος. Ο ισχυρισμός, ότι το λίπος του σώματος θα μπορούσε να καύσει έναν άνθρωπο, αρκεί τα ρούχα να έκαναν τη δουλειά του φυτιλιού, δεν πείθει, καθώς οι επιστήμονες διαπιστώνουν, ότι οι θερμοκρασίες που παρατηρούνται κατά την αυτοανάφλεξη, δεν είναι αρκετές για να προκαλέσουν την πλήρη καύση του σώματος. Καθώς η κατανόηση του φαινομένου εξελίσσεται, πολλές περιπτώσεις αυτανάφλεξης έρχονται στο φως, αλλά το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για το θέμα μειώνεται από τις αρχές του 20ού αιώνα, μιας και αρχίζει να θεωρείται ανυπόστατο. Το 1932, το βιβλίο του συγγραφέα Charles Fort, “Wild Tales” αναβιώνει το θέμα, φέρνοντάς το στο προσκήνιο. Σε αυτό, ο Fort παρουσιάζει αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους από αυτόματη ανάφλεξη, οι περισσότερες από αυτές από το 1800 και έπειτα.

Η καύση ενός ανθρώπινου σώματος, σύμφωνα με τους εγκληματολόγους, απαιτεί μεγάλη ποσότητα καυσίμου, και είναι μια αργή διαδικασία. Ωστόσο, στις περιπτώσεις ανθρώπινης αυτανάφλεξης, η καύση γίνεται γρήγορα και ολοκληρωτικά, κάτι που δείχνει ότι τα σώματα των θυμάτων είναι εξαιρετικά εύφλεκτα. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να έχουν συμβεί κάποιες ασυνήθιστες χημικές αλλαγές, που κάνουν τα σώματα να αναφλεγούν πιο εύκολα. Συνήθως, η φωτιά ξεκινάει από πολλά σημεία ταυτόχρονα, χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρο σημείο εκκίνησης, και τα θύματα βρίσκονται μόνα τους στον χώρο. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, που υπήρχαν άλλοι άνθρωποι στον ίδιο χώρο, και παρόλο που δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι υπήρξε κάποια πάλη ή αντίδραση του θύματος, θεωρείται ότι τα θύματα ήταν ζωντανά όταν ξεκίνησε η φωτιά.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν αυτό το παράξενο φαινόμενο, αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο από μόνη της είναι εξαιρετικά μικρή. Συνήθως, τα περιστατικά αυτοανάφλεξης σχετίζονται με εξωτερικές πηγές φωτιάς. Αρχικά, οι θεωρίες αναφέρονται στην πέψη και το πώς απορροφούμε τις τροφές. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν, ότι η παραγωγή μεθανίου και άλλων εύφλεκτων αερίων μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη όταν απελευθερωθούν από το δέρμα. Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές σχετικά με αυξημένη παρουσία αιθυλικής αλκοόλης στο αίμα και τις επιδράσεις της κακής φυσικής κατάστασης, όπως το κάπνισμα, στη δυνατότητα ανάφλεξης του σώματος. Κάποιοι ερευνητές μάλιστα θεωρούν, ότι η συσσώρευση λίπους στο σώμα μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ανάφλεξης. Όταν υπάρχει περισσότερος λιπώδης ιστός, μπορεί να παρατηρηθεί πιο έντονη καύση σε αυτές τις περιοχές. Έτσι, η λιπώδης εκφύλιση, μαζί με άλλους παράγοντες, μπορεί να οδηγήσει σε τοπικές φλόγες.

Στη συνέχεια, έχουμε τη θεωρία της κέτωσης, που προκύπτει από τον αλκ0ολισμό ή τις δίαιτες που δεν περιέχουν πολλούς υδατάνθρακες. Εδώ μπαίνει η ακετόνη, μια εξαιρετικά εύφλεκτη ουσία, που μπορεί να παίξει ρόλο στην αυτοανάφλεξη. Ορισμένοι μάλιστα αναφέρουν, ότι υπάρχει ένα υποατομικό σωματίδιο, το “πύροτρον”, υποστηρίζοντας ότι οι ακραίες καταστάσεις, όπως υψηλά επίπεδα αλκ0όλ ή σοβαρό άγχος, μπορούν να πυροδοτήσουν αυτοματοποιημένες καύσεις στον οργανισμό. Μια από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες, όμως, είναι αυτή της “επίδρασης φυτιλιού”. Σύμφωνα με αυτήν, μια εξωτερική φωτιά μπορεί να προκαλέσει την ανάφλεξη των ρούχων, απελευθερώνοντας υποδόριο λίπος που λειτουργεί σαν φυτίλι. Όταν υπάρχει διαθέσιμο καύσιμο, η καύση μπορεί να συνεχιστεί. Αυτή η θεωρία έχει υποστηριχθεί και από πειραματικές έρευνες, αλλά η αρχική ανάφλεξη παραμένει ακόμα μυστήριο.

Το ενδιαφέρον για το φαινόμενο της αυτανάφλεξης, αν και αρχικά ενθουσιώδες, έχει μειωθεί με την πάροδο των αιώνων, με τις διαθέσιμες βιβλιογραφικές αναφορές να το ερμηνεύουν κυρίως ως ατύχημα ή εγκληματική ενέργεια. Η απανθράκωση του σώματος έχει βρει νέα ερμηνεία υπό το πρίσμα των σύγχρονων επιστημονικών προσεγγίσεων. Ωστόσο, η έρευνα γύρω από το φαινόμενο παραμένει περιορισμένη σήμερα, λόγω της έλλειψης περιστατικών και της υπερβολικής αναγραφής τους από παλαιότερους επιστήμονες.

Είτε πρόκειται για ένα σπάνιο φαινόμενο είτε για μια επιστημονική αταξία, η ιδέα ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει θύμα της ίδιας του της ύπαρξης, είναι ανατριχιαστική. Ας ελπίσουμε, ότι οι περισσότεροι από εμάς θα διατηρήσουμε τη θερμοκρασία μας στα φυσιολογικά επίπεδα, και θα απολαύσουμε τη ζωή χωρίς «καυτές» εκπλήξεις. Δε χρειάζεται να γίνουμε το νέο “hot topic” — για τον λάθος λόγο.