Ο ερχομός του πρώτου παιδιού σε μια οικογένεια φέρνει πάντα χαμόγελα, και είναι λογικό αφού δύο άνθρωποι που αγαπιούνται κι αποφασίζουν να ζήσουν μαζί, φέρνουν στον κόσμο τον απόγονό τους. Μια τέτοια στιγμή είναι πλημμυρισμένη με απέραντη αγάπη και χαρά. Την ίδια ώρα που ευθύνες και οι υποχρεώσεις μεγαλώνουν, όλες μοιάζουν ασήμαντες όταν κρατάς στην αγκαλιά σου το παιδάκι σου. Ακόμα, όμως, κι εκεί που σταματούν οι ευθύνες των γονιών απέναντι στο πρωτότοκο παιδί, υπάρχουν οι ευθύνες του ίδιου, ως προς αυτό ακριβώς το κομμάτι: το ότι γεννήθηκε πρώτο.
Βλέπετε, το να είσαι το πρωτότοκο παιδί μιας οικογένειας, δεν είναι πάντα τόσο μαγικό όσο προβάλλεται προς τα έξω. Κι όσο κι αν κάποιοι θεωρούν ότι το να γεννηθεί ένα παιδί πρώτο, δεύτερο ή τρίτο (κοκ), δεν παίζει και ιδιαίτερο ρόλο, η επιστήμη είναι εδώ για να εξηγήσει και να διαλευκάνει τη θολούρα που υπάρχει γύρω από το θέμα. Ένα πρωτότοκο παιδί, λοιπόν, αποτελεί μια «σύνθεση» χαρακτηριστικών, αλλά και συμπεριφορών που τις περισσότερες φορές έχουν την ανάγκη ως μοτίβα, να αποδείξουν το αλάνθαστο. Κοινώς, στο πρώτο παιδί, λάθη δεν “επιτρέπονται”.
Έτσι, τα πρώτα παιδιά της οικογένειας γαλουχούνται έτσι ώστε να είναι υπεύθυνα και φιλόδοξα, τα πάνε καλά με τους κανόνες και γενικά τους ακολουθούν. Μπορούν εύκολα να ηγηθούν, ενώ ο ανταγωνισμός «κυλά» στο αίμα τους. Στοχεύουν πάντα πολύ ψηλά, αφού η επιτυχία είναι μονόδρομος, ενώ πάντα νιώθουν την ανάγκη να προστατεύουν τα αδύναμα άτομα γύρω τους. Κι ενώ αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι σχηματίζουν ένα ιδανικό και «εύκολο» παιδί, συνήθως τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρωτότοκο παιδί αναγκάστηκε να μάθει να συμπεριφέρεται με τον τέλειο τρόπο, και το βάρος της ευθύνης που κουβαλά είναι αρκετό. Το «αναγκάστηκε» ίσως ακούγεται λίγο σκληρό, και μειώνει ίσως την προσπάθεια και την αγάπη που δέχθηκε από τους γονείς του, όμως οι απαιτήσεις που έχουν (συνήθως) από το πρόσωπο του είναι πολλές και δεν υπάρχουν περιθώρια χαλαρότητας ως προς αυτό. Έτσι, το πρωτότοκο παιδί είναι σαν να αναλαμβάνει να αποδείξει την επιτυχία της οικογένειας, αναζητώντας συνεχώς το «τέλειο».
Ναι το να είσαι το πρωτότοκο παιδί της οικογένειας είναι ευλογία, μα συνάμα και «κατάρα» (αν μπορούμε να το θέσουμε έτσι). Μιλάμε για μια συνεχή κατάσταση πίεσης και προσδοκιών που καλείσαι να ικανοποιήσεις που ξεκινούν από τη μέρα που γεννιέσαι, μέχρι τη μέρα που θα «φύγεις». Γιατί πολύ απλά, το να είσαι το μεγαλύτερο παιδί, δεν είναι μόνο θέμα της ανήλικης ζωής, αφού θα είσαι για πάντα το μεγαλύτερο παιδί, και ναι(!) οι απαιτήσεις από σένα θα είναι πάντα περισσότερες. Φυσικά, με τα χρόνια μαθαίνεις να ζεις μ’ αυτό. Δεν παύει όμως να είναι κουραστικό, αφού η ανάγκη για επιτυχίες κι ανάληψη ευθυνών υπάρχει πάντα εκεί, αφού πηγάζει και από το γεγονός ότι δε θέλεις ποτέ να απογοητεύσεις τα άτομα που περιμένουν -ή και απαιτούν- το καλύτερο από σένα.
Φυσικά, ένα τέτοιο παιδί έχει μάθει να ζει υπό αυτές τις συνθήκες. Ξέρει πολύ καλά, ότι το να περιμένουν τα πάντα από αυτό είναι λογικό, γι’ αυτό και πάντα φροντίζει γι’ αυτά χωρίς πολλά-πολλά. Ίσως να μη δέχεται σταθερά και με ευκολία την κριτική (αφού έχει μάθει να γυρνά την πλάτη στα λάθη) κι αυτό είναι λογικό, ξέρει όμως να διαχειρίζεται όλες τις δύσκολες στιγμές και να επιβιώνει· έχει εκπαιδευτεί έτσι κι αλλιώς γι’ αυτό! Σκεφτείτε όμως, πως το να μεγαλώνεις αλλά και να ζεις συνεχώς με μια πίεση αυτού του βεληνεκούς, καθιστά πολύ λογικό το να αναπτύξεις διαταραχές άγχους, ψυχοσωματικά, ψυχαναγκασμούς, ακόμα και ζητήματα ψυχικής υγείας.
Γιατί το να είσαι το πρωτότοκο παιδί, σου προσφέρει μια έξτρα πίεση; Πολύ απλά γιατί παλεύεις μια ζωή να νικήσεις τον εαυτό σου. Η ήττα δεν υπάρχει σαν λέξη στο λεξιλόγιο σου και δε γίνεται και ποτέ αποδεκτή για να λέμε και την αλήθεια. Τα «φώτα» είναι πάντα στραμμένα προς το μέρος σου, τόσο που αρκετές φορές φτάνεις στο σημείο να αναρωτιέσαι, αν υπάρχει η αντίληψη ότι είσαι άνθρωπος κι όχι ρομπότ.
Είναι δύσκολο να είσαι το πρώτο παιδί, άλλο τόσο όμως είναι και μαγικό. Το ταξίδι είναι μοναδικό, κι αυτό είναι το μόνο σίγουρο! Κι αν μπορείς να ταυτιστείς με όλα τα παραπάνω, κράτα αυτό: «Λάθη θα γίνουν, οπότε εκπαιδεύσου στο να τα απολαμβάνεις».
Συντάκτης: Άντρεα Λαζαρίδου
