«Συγγνώμη που ενοχλώ, «συγγνώμη που ρωτάω», «συγνώμη που υπάρχω ή αναπνέω» – πόσες φορές έχουμε ξεστομίσει αυτές τις φράσεις σχεδόν μηχανικά; Ζούμε σε μια εποχή όπου η λέξη «συγγνώμη» έχει χάσει το αληθινό της βάρος. Χρησιμοποιείται, όχι ως αναγνώριση ενός σφάλματος, αλλά ως εργαλείο για να «μαλακώσουμε» την παρουσία μας, να μην ενοχλήσουμε, να φανούμε, ίσως, ευγενικοί. Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτό γίνεται συχνά από ανθρώπους που δε φταίνε σε τίποτα. Σου έχει τύχει, έτσι δεν είναι; Μας αφορά όλους, καλώς ή κακώς, πάμε όμως να δούμε γιατί μας συμβαίνει αυτό.
Γιατί ζητάμε, λοιπόν, συγγνώμη ακόμη κι όταν δε χρειάζεται; Είναι κουλτούρα ή συνήθεια; Η ανάγκη να ζητάμε συγγνώμη υστερικά, ακόμα κι όταν δε φταίμε, πηγάζει από βαθιά ριζωμένες κοινωνικές ανάγκες και πεποιθήσεις. Όπως για παράδειγμα, η ανάγκη να είμαστε αρεστοί. Πολλοί από εμάς έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα ότι η καλοσύνη και η αποδοχή περνούν μέσα από τη μετριοπάθεια και την υποχωρητικότητα. Με αυτό τον τρόπο, η «συγγνώμη» γίνεται τρόπος να διασφαλίσουμε ότι δεν ενοχλούμε κανέναν. Ρόλο παίζει, επίσης, ο φόβος της σύγκρουσης. Ζητώντας «συγγνώμη» ακόμη κι όταν δεν υπάρχει λόγος, προσπαθούμε να αποφύγουμε την οποιαδήποτε ένταση. Είναι λοιπόν μια προσπάθεια να κρατήσουμε τις ισορροπίες εις βάρος της δικής μας αλήθειας ή ανάγκης. Μπορεί, επίσης, να πηγάζει από μια εσωτερικευμένη ενοχή. Ιδιαίτερα σε άτομα που έχουν κοινωνικοποιηθεί με την αξία της «καλής συμπεριφοράς», η «συγγνώμη» γίνεται αντανακλαστικό. Ακόμα, δηλαδή, κι όταν έχουν δίκιο, φοβούνται ότι μπορεί να κρίνονται αρνητικά. «Με μια συγγνώμη καθάρισα», σκέφτονται!
Τι συνέπειες, όμως, μπορεί να επιφέρει μια συνήθεια όπως αυτή; Γιατί μπορεί οι συνεχείς απολογίες να φαίνονται αθώες, η επανάληψή τους όμως διαβρώνει δυστυχώς την αυτοπεποίθησή μας. Η δύναμη του λόγου μας -φυσικά- μειώνεται. Όταν ξεκινάμε κάθε φράση με «συγγνώμη», είναι σαν να απολογούμαστε για την ύπαρξή μας, ή για την άποψή μας. Επίσης, δημιουργεί ανισορροπία στις σχέσεις. Όταν κάποιος απολογείται συνεχώς, δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι πάντα αυτός που φταίει για όλα, ακόμα κι όταν δεν ισχύει. Τέλος, ίσως μας εγκλωβίζει σε ρόλους που δε μας ανήκουν ή δε μας ταιριάζουν, αφού πέφτουμε πολύ εύκολα στην παγίδα. Αναλαμβάνουμε συνεχώς την ευθύνη για πράγματα που δε μας αναλογούν, κι αυτό έχει ως συνέπεια να χάνουμε τη φωνή μας, τον «λόγο» μας, αν θέλετε!
Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτή την παγίδα; Με κάποια εύκολα βήματα μπορείς να γυρίσεις την όψη του νομίσματος κι ως δια μαγείας να μην ευθύνεσαι για τα πάντα! Μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις «συγγνώμες». Για παράδειγμα, αντί για «συγγνώμη που άργησα», μπορούμε να πούμε, «ευχαριστώ που με περίμενες». Έτσι αλλάζεις τη δυναμική της επικοινωνίας, και δεν «κατηγορείς» εσένα για τα πάντα. Ένα εξίσου σημαντικό βήμα, είναι η αυτοπαρατήρηση. Γιατί καλή η ευθύνη, αλλά δεν μπορείς αναλαμβάνοντας τα λάθη όλου του κόσμου, να τον σώσεις. Άρα, μείνε στα δικά σου. Τέλος, μάθε να μιλάς μόνο εκεί που χρειάζεται. Πολλές φορές το να μην πούμε τίποτα είναι πιο δυνατό, από το να γεμίσουμε την άβολη σιωπή με άσκοπες απολογίες που το μόνο που καταφέρουν είναι να μας μειώσουν.
Ναι! Η «συγγνώμη» είναι μια λέξη με τεράστια δύναμη, μια δύναμη η οποία χάνεται όταν χρησιμοποιείται αλόγιστα. Ας μάθουμε λοιπόν να ζητάμε συγγνώμη όταν πράγματι έχουμε κάνει λάθος, και όχι από συνήθεια, όχι από φόβο ή ενοχή. Σαν να λέμε, κάποιος πρέπει να φταίξει, ας είμαι εγώ! Να σκέφτεσαι πάντα ότι η φωνή σου αξίζει να ακουστεί, και χωρίς τις απολογίες να κάνουν παράσιτα. Δε χρειάζεσαι άδεια για να υπάρχεις, να μιλάς ελεύθερα και να εκφράζεσαι χωρίς φόβο και τρέμουλο. Είτε είσαι νέος, έφηβος, ενήλικας, γυναίκα ή άντρας, μάθε να κρατάς το «συγγνώμη» σου για εκεί που έχει νόημα, και θα δεις ότι εκεί θα αποκτήσει ξανά την αξία του. Προστάτευσε τον εαυτό σου λοιπόν από ανούσιες απολογίες που μόνο κακό μπορεί να σου προκαλέσουν, και μάθε να ζεις έξω από το κουτί, που ξέρεις ίσως σου αρέσει στην τελική!
Συντάκτης: Άντρεα Λαζαρίδου
