Μήπως έχεις θαλασσοφοβία και δεν το ξέρεις;

Το μυαλό μπορεί να παίξει περίεργα παιχνίδια, να μάς ταξιδέψει σε όμορφα τοπία ή να μάς γεμίσει με σκοτεινές εικόνες κι ανασφάλειες. Φυσικά, οι περισσότερες φοβίες ξεκινάνε απ’ το δεύτερο αφού όσα δημιουργεί το μυαλό μας, δεν μπορεί να τα δημιουργήσει κανείς! Υπάρχουν τόσες πολλές φοβίες εκεί έξω, όμως αν μάς ρωτήσει κανείς, με δυσκολία θα ονομάσουμε καμιά πενταριά. Πολύ απλά επειδή τις περισσότερες δεν τις γνωρίζουμε ούτε εμείς οι ίδιοι. Σκεφτήκατε ποτέ όμως, πως ίσως πάσχουμε κι εμείς απ’ αυτές αλλά επειδή αγνοούμε εντελώς την ύπαρξη τους, δεν έχουμε την ικανότητα ούτε να τις αναγνωρίσουμε αλλά ούτε και να τις ονομάσουμε;

Σήμερα θα μιλήσουμε για μια απ’ αυτές, για μια φοβία, λίγο διαφορετική απ’ τις άλλες, τη θαλασσοφοβία. Μια φοβία η οποία δημιουργείται – όπως και όλες τους βέβαια από ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, το οποίο όταν δημιουργείται φέρνει ανεπιθύμητα αποτελέσματα, τόσο στην ψυχολογία μας, όσο και στις καθημερινές μας συνήθειες αφού πολλές φορές αποτυπώνονται στο μυαλό μας λάθος εικόνες κι εντυπώσεις για κάτι.

Η θαλασσοφοβία ξεκινά από τη φοβία του άγνωστου, του σκοτεινού κι απέραντου ωκεανού. Αλήθεια σκεφτήκατε ποτέ, πόσο βαθιά είναι η θάλασσα και τι έχει εκεί κάτω; Σαν φοβία δεν έχει σχέση με την υδροφοβία που είναι ο φόβος της πλημμύρας και γενικότερα του νερού. Η θαλασσοφοβία, έχει να κάνει μ’ όλα εκείνα τα παράλογα που μπορεί να σκαρφιστεί το μυαλό μας, για τι μπορεί να υπάρχει και τι όχι στον βυθό της θάλασσας, του ωκεανού ή μιας μεγάλης λίμνης.

Μπορεί επιστημονικά να έχει προσδιορισθεί ως φοβία, δεν υπάρχουν όμως, καταγεγραμμένα τα ακριβή της αίτια. Από τη σκοπιά της ψυχολογίας βέβαια, υπάρχουν κάποιες εξηγήσεις. Αρχικά ίσως τ’ όλο ζήτημα να δημιουργείται γενικότερα απ’ τον φόβο του άγνωστου, να μην έχει να κάνει δηλαδή μόνο με το σκοτάδι, ούτε το βάθος της θάλασσας. Επίσης, η φοβία αυτή μπορεί να προκλήθηκε από μια κακή εμπειρία που δεν ξεχάστηκε ποτέ, έναν παραλίγο πνιγμό ή  μεγάλα κύματα τα οποία μάς παρέσυραν σε βαθιά νερά. Τέλος, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ταινίες, οι οποίες παρουσιάζουν τη σκοτεινή πλευρά της θάλασσας όπως οι επιθέσεις από καρχαρίες ή ακόμα κι η κλασσική ταινία του Τιτανικού, ίσως να ευθύνονται για την εμφάνιση της θαλασσοφοβίας – κυρίως όταν βλέπουμε πώς επιθέσεις και ναυάγια  γίνονται και στην καθημερινή μας ζωή.

Αν τρομάζετε λοιπόν μόνο στην ιδέα για το ανεξερεύνητο κομμάτι του ωκεανού, ή αν νιώθετε κόμπο στο στομάχι, κάθε φορά που επιβιβάζεστε σε πλοίο, σκεπτόμενοι τα χιλιάδες ψάρια που θα ταξιδεύουν μαζί σας, στο απέραντο χάος, ή αν το μυαλό σας οργιάζει με σενάρια εξωπραγματικά, τότε ίσως η θαλασσοφοβία να σας έχει χτυπήσει την πόρτα ή αν σάς λούζει κρύος ιδρώτας κι οι παλμοί σας βαράνε κόκκινο κάθε φορά που η παρέα προτείνει: «πάμε μια βόλτα με τη βάρκα, και ρίχνουμε και μια βουτιά στα πιο ανοιχτά νερά». Μικρές κρίσεις πανικού ίσως εμφανιστούν ενώ η ζαλάδα κι η ναυτία είναι τα σιγουράκια κι ακόμη δεν έχετε ανέβει και στο πλοίο που κουνάει. Μην το πολυσκέφτεστε, η θαλασσοφοβία είναι εδώ και σάς κρατάει δέσμιούς της.

Σίγουρα μια φοβία πολλές φορές έχει και τα οφέλη όπως και τις συνέπειες της. Το να φοβάται ή να αγχώνεται κάποιος κάτω από κάποιες συνθήκες είναι πλέον φυσιολογικό. Ένας φόβος λοιπόν πολλές φορές μπορεί να μάς προστατεύσει από απερίσκεπτες πράξεις. Στην περίπτωση της θάλασσας ας πούμε, όπου στα βαθιά νερά ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι, αν υπάρχουν μηχανισμοί άμυνας, πολλές φορές είναι για να θέσουμε και κάποια όρια στις τρελές μας ιδέες.

Από την άλλη όμως, κοιτάξτε να δείτε τι συμβαίνει με τους φόβους. Τις περισσότερες φορές, το άγχος ή ο φόβος δε συνάδουν με την απειλή που δεχόμαστε. Απλώς το μυαλό έχει την τάση να μεγαλοποιεί κάποιες καταστάσεις που φαινομενικά είναι πολύ πιο απλές. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα, ένα άτομο που βιώνει τη θαλασσοφοβία, να μένει πίσω σε διάφορες δραστηριότητες της παρέας ή ακόμα χειρότερα, να τον κοροϊδεύουν για τη φοβία αυτή, κάτι που μπορεί να τον οδηγήσει στο να κάνει κάτι που φοβάται και στο τέλος να πληγώσει τον εαυτό του. Σε καμία περίπτωση δε χλευάζουμε κάποιον επειδή αρνείται να κάνει κάτι.

Αν ανήκετε στο 2-3% των ανθρώπων που εκτιμάτε ότι έχουν θαλασσοφοβία, δεν ξέρω αν πρέπει να νιώσετε τυχεροί ή όχι, σπάνιοι μπορεί. Πάντως, σίγουρα θα το έχετε αντιληφθεί κι ακόμα αν δε γνωρίζατε για τη συγκεκριμένη φοβία ενώ είχατε τα συμπτώματα, τώρα διαβάζοντας τα παραπάνω ξέρετε. Πρέπει να αγχωθείτε; Αν με ρωτάτε, όχι.

Μπορεί να μην ξεπερνιέται τελείως ο συγκεκριμένος φόβος, μπορείτε όμως να έχετε πρόσβαση σε διάφορες θεραπείες που μπορούν να ελέγξουν τη φοβία αυτή, ως ένα βαθμό. Η ύπνωση είναι μια επιλογή, η οποία μπορεί να βρει από που ξεκινάει τ’ όλο θέμα κι αφού το βρει να το θεραπεύσει. Επίσης, ο νεύρο-γλωσσικός προγραμματισμός, είναι μια μέθοδος που ουσιαστικά επανεκπαιδεύσεις το μυαλό σου ν’ ανταποκρίνεται διαφορετικά απέναντι στον φόβο. Υπάρχουν αρκετές επιλογές όπου μέσα από την ψυχοθεραπεία μπορεί να ξεπεραστεί ένας φόβος, φτάνει εμείς να είμαστε θετικοί σ’ αυτό και να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού, όταν πραγματικά τη χρειαζόμαστε.

Οι επιστήμονες θεωρούν πως ο φόβος για τη θάλασσα είναι ως ένα βαθμό κατανοητός. Όλοι φοβόμαστε το άγνωστο, έτσι; Σίγουρα οι υπερβολές όμως που δημιουργούνται στο μυαλό κάποιου με θαλασσοφοβία, δεν αγγίζουν την πραγματικότητα κι αυτό είναι που ξεχωρίζει τη φοβία αυτή. Γιατί σίγουρα είναι λίγο εκτός πραγματικότητας να σκέφτεσαι ότι κολυμπάς μ’ ένα θαλάσσιο τέρας. Εγώ φυσικά μαζί σας.