Ο σεξισμός μέσα σου

«Όσα λέμε, άλλα τόσα εννοούμε» μας έμαθαν. Η στάση του σώματος, οι εκφράσεις μας, αποτελούν συνοδεία της γλώσσας, το πακέτο που πλασάροντάς το, η εικόνα μας θα διαμορφωθεί αναλόγως. Τι γίνεται όμως με την κουλτούρα των έμμεσων γλωσσικών στοιχείων, όλων αυτών που λέμε και ξέρουμε πολύ καλά τι μήνυμα θα λάβει ο δέκτης της κουβέντας μας;

Σ’ αυτό το σκαλί ακριβώς θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να πατήσουμε, ώστε να φέρουμε στη μνήμη μας όλες εκείνες τις συζητήσεις που στην εξέλιξή τους, φανήκαμε λίγο πιο απόλυτοι, λίγο πιο άγουροι για κουβέντα ώριμη, που ξεδιπλώσαμε μια πλευρά κομματάκι σεξιστική. Και σχετικά με το τελευταίο, αξίζει να γίνει ένα focus σωστό και στοχευμένο, μιας κι οι διαφωνίες για το τι πρέπει να λέγεται και τι όχι, δίνουν και παίρνουν πια.

Πρέπει ντε και καλά να εκφράζεται με όρους υποτιμητικούς για το άλλο φύλο, ώστε να χτυπήσει το καμπανάκι και να δούμε το κακό σημάδι; Φυσικά κι όχι. Σε μια κοινωνία, που έχουμε πια συνηθίσει την αλλαγή ή και τη σύγχυση των ρόλων των φύλων σε σχέση με το παρελθόν, σεξιστής δύναται να φανεί και ν’ ακουστεί κάποιος που θα εκφραστεί αντλώντας εικόνες από μια πραγματικότητα του παρελθόντος. Όχι, μπορεί να μην το εννοείς πλήρως, αλλά αν σε πλακίτσα με την παρέα πετάξεις στη φίλη σου «εσύ τράβα στην κουζίνα σου», ίσως τα γέλια να μη συνοδεύσουν τη ρήση σου. Γιατί θα την έχεις πετάξει τη μαλακία σου, ακόμα κι άθελά σου.

Η γλώσσα έχει τη μαγική ιδιότητα να κάνει περίεργες συνδέσεις στο κεφάλι μας, που προέρχονται από ερεθίσματα κι εικόνες πολύ πολύ βαθιά χωμένες στις μνήμες μας. Θα πιάσεις τον εαυτό σου να λέει «μη φέρεσαι σαν γυναικούλα», γιατί ως γνωστόν, η γυναίκα μπορεί να συνδεθεί με την αδυναμία, την κατινιά, τη συμπεριφορά που χρήζει υποτίμησης. Από την άλλη, για να θαυμάσουμε τη στάση που δηλώνει θάρρος, θα κοτσάρουμε το -αντράκι- ή τα παντελόνια από δίπλα. Και θα το έχουν πιάσει όλοι το νόημα.

Δυστυχώς, καθώς μεγαλώνουμε, μαθαίνουμε να τοποθετούμε τον εαυτό μας σε κατηγορίες που ταιριάζουν με το φύλο στο οποίο ανήκουμε, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι πως το εκπροσωπούμε σωστά. Η ομιλία είναι μια από αυτές τις κατηγορίες, αφού θα δούμε πως ο τρόπος χρήσης της υποδηλώνει και το γένος μας, αυτό που τόση βαρύτητα του δώσαμε πια, σαν να θέλουμε οι μεν να ξεχωρίσουμε από τους δε, με ταμπελάκια ροζ-μπλε. Μη βρίζεις, δε δείχνεις θηλυκή. Μη μιλάς τόσο γλυκά, πού πήγε ο ανδρισμός σου ρε χέστη;

Το πρόβλημα σε μια τέτοια αντίληψη της γλώσσας, από τη μία είναι οι σκέψεις που συνοδεύουν τα λεγόμενά μας. Δηλαδή όντως, αν μια γυναίκα την αποκαλέσεις κάργια, τσουλί, του δρόμου κι όλα τα συναφή, είτε είσαι γυναίκα είτε όχι, δε δείχνει μια ορθή λογική, για το τι εστί ισότητα, ή έστω προσπάθεια προς αυτή. Με την ίδια ευκολία πάλι, θα ρίξουμε στο τραπέζι τις εκφράσεις άντρακλας, παλικάρι, και γιατί όχι, -αυτό το αγκάθι στο στομάχι- «αντρικές γυναικείες δουλειές».

Μιλάς και βάζεις σε κουτάκια καταστάσεις, απόψεις και κρίσεις, με το αδιανόητα γελοίο κριτήριο του γένους. Κι αυτοί που σ’ ακούν, είτε πρέπει είτε όχι, ίσως να εσωτερικεύσουν μια τοποθέτηση λάθος. Κάπως έτσι η γλώσσα φαίνεται σεξιστική κι όχι εμείς οι ίδιοι. Δεν έχει η λέξη «κατσίκα» από μόνη της αρνητική σημασία. Εμείς της την κάναμε δώρο, όταν αποφασίσαμε να την παραλληλίσουμε με μια γυναίκα στραβή, ανάποδη κι αντιδραστική. Ούτε ο γύπας μας χτυπούσε τόσο άσχημα, μέχρι που άρχισε να μας θυμίζει ένα αρσενικό ενοχλητικά διεκδικητικό.

Από την άλλη, ακόμα κι αν καμιά σχέση δεν έχουμε με απόψεις άδικες για την κοινωνία μας, μήπως αυτή η εσωτερίκευση δε μας οδηγεί πουθενά τελικά; Θα έρθει ίσως η μέρα που κομπιάσω πριν πω αυθόρμητα τσόλι ένα θηλυκό που με εξόργισε, ακριβώς γιατί θα συνειδητοποιήσω τι πάω να πω. Κι ίσως επίσης να κλείσω το στόμα μου πριν θαυμάσω την αντρίκια αντίδραση κάποιου κοντινού μου. Όλ’ αυτά, σε μια σφαίρα πραγματικότητας, που δε θα έχει τόση σημασία αν είσαι άντρας, αντράκι, γυναικάκι, γυναίκα, ή γυναικάρα. Που θα έχουν σημασία αυτά που εννοούμε με τον λόγο μας κι αυτά που δεν εννοούμε, να παραπέμπουν σε κάτι το τιμητικό για μας. Μαζί με όλα τ’ άλλα που αισθανόμαστε.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!