Φίλοι που είναι πάντα εκεί για να σου πουν αλλά ποτέ για να σ΄ ακούσουν

Ανθρώπινες σχέσεις: ένα αέναο δούναι και λαβείν που κάπου στα ενδιάμεσο μπορέσαμε να ντύσουμε με αγάπη ή εμπιστοσύνη, ώστε ν’ απαλλαγούμε από το ανταλλακτικό πρόσημο. Έτσι ακριβώς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε πιο ωμά κι άμεσα τη φιλία. Άνθρωποι που έρχονται στη ζωή μας να μοιραστούν πράγματα μαζί μας, χαρές και πόνο, να δώσουν άλλη πνοή στα νεανικά μας χρόνια κι αν όλα πάνε καλά, σε όλη μας τη ζωή. Τι γίνεται όμως με τους φίλους μας εκείνους που στέκονται μόνο στο λαβείν; Υπάρχουμε μόνο για να ακούμε, αλλά πότε για να ακουστούμε. Προχωράνε έτσι οι φιλίες;

Αρχικά να βασιστούμε στην πηγή του κακού, που δεν είναι άλλη από τη δόμηση μιας φιλίας που ο ένας τείνει να έχει τον ρόλο του θεραπευτή. Δεν αποτελεί λύση να θεωρούμε πως μέσα σε αυτό το δίπολο ο ένας πρέπει απαραιτήτως να είναι εγωιστής, ή να στερείται συναισθήματα αγάπης προς τους φίλους του. Η πραγματικότητα σε αυτές τις περιπτώσεις μας βρίσκει ως αποδέκτες, με ένα τηλέφωνο στο χέρι να ακούμε πώς πήγε η μέρα του φίλου μας, αν τον χώρισαν, αν τον έχωσαν σε αγγαρείες στη δουλειά κι αν γενικά η ζωή πάει καλά ή όχι. Ενισχύουμε άθελά μας ένα μοτίβο, που δίνουμε παραπάνω χώρο για να πέσουν στο τραπέζι τα τινά της ζωής του όποιου κολλητού, μετατρέποντας αυτόματα και τον πυρήνα της φιλίας μας σε κάτι που δε μας περιλαμβάνει. Ο ρόλος μας γίνεται καίριος και χρήσιμος μονάχα αν πρέπει να δώσουμε λύσεις, απαντήσεις, εξυπηρέτηση σε επείγουσα ανάγκη. Και κάπως μέσα σε αυτό το παράλογο σχήμα, το εντελώς άνισο, ο ένας θεωρεί φυσιολογικό να μονοπωλεί το ενδιαφέρον κι ο άλλος αναμενόμενο να μένουν πίσω οι δικές του έγνοιες.

Σε παίρνει τηλέφωνο μόνο για να ξεβράσει τα νεύρα της ημέρας, ή να σου πει πόσο καλά νέα έχει, ζητά να μιλήσετε κι από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό αναλύετε γκομενικά, οικογενειακά, φορολογικά, αλλά αυστηρά κι αμετάκλητα, όχι δικά σου θέματα. Σε αυτές τις φιλίες- που αν με ρωτάς είναι εφήμερες- παίζει πολύ σημαντικό ρόλο το στοιχείο της υπομονής και της ανοχής. Αν στην πρώτη, δεύτερη κουβέντα σας δε βάλεις το όριο του τύπου “υπάρχω κι εγώ στο τραπέζι, κοίτα να δεις κάτι πράγματα” θα δώσεις το ελεύθερο ο εν δυνάμει κολλητός ή κολλητή να σου αλλάξει τα φώτα στον μονόλογο. Συμβαίνει αρκετά συχνά, στους φίλους μας να δίνουμε ρόλους ανάλογα το δέσιμο, την οικειότητα, ή το επίπεδο ικανοποιητικής επικοινωνίας που έχουμε χτίσει. Στο λογικό επίπεδο, με κάποιους εξ αυτών θα είσαι σε θέση να ανοίγεσαι περισσότερο, ή να ζητάς πιο συχνά συμβουλές γιατί θα νιώθεις ο εαυτός σου. Στο άλλο επίπεδο, αυτό του ολίγον τι παρτάκια, θα ξεχνάς στο τέλος του καφέ να ρωτήσεις τι κάνει αυτή η ψυχή που σ’ ακούει να κλαψουρίζεις ώρες ατελείωτες και δεν ξέρεις αν το σπίτι του έπιασε φωτιά, αν χώρισε, αν μετακομίζει προς Αυστραλία να γλιτώσει. Τόσο απλά και ξεκάθαρα, περιγράφεται μια καθημερινή σχέση που βασίζεται στη μονόπλευρη ικανοποίηση.

Τώρα αν πρέπει να εκτιμήσουμε το κατά πόσο αξίζει ή όχι να συντηρούμε τέτοιες συμβάσεις, γιατί πραγματικές φιλίες δεν είναι, πρέπει να ληφθούν πολλά πράγματα υπόψιν. Πρωτίστως σε αυτά τα θέματα πάντα ο συναισθηματικός παράγοντας βαραίνει πολύ μέσα μας, κάνοντάς μας να υπολογίζουμε τον χρόνο που γνωρίζουμε τους ανθρώπους που λέμε φίλους μας, αν τους έχουμε σταθεί, αν έκαναν κι αυτοί το ίδιο. Δεν είναι πάντα εύκολο να κόψουμε συμπεριφορές που έχουν βασιστεί στη συνήθεια, και που είτε το θέλαμε είτε όχι, βάλαμε κι εμείς το λιθαράκι μας γι΄αυτό. Αυτή είναι και η μόνη αλήθεια που αρχίζει και σ΄ενοχλεί, όταν βλέπεις πια πως δεν απολαμβάνεις την παρέα, αλλά σε κουράζει πια. Σε φθείρει και σε κάνει να βαριέσαι, αν όχι να νιώθεις και λίγο γελοίος σε αυτό το γνωστό “έχω να σου πω σήμερα”.

Για να γίνουμε σαφείς, από μικρή ηλικία είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τι εστί φιλία, τι απλή παρέα, τι βραχνάς στον λαιμό. Και τα τρία θα τα συναντήσουμε, το μόνο βέβαιο. Ο στόχος είναι βέβαια οι σχέσεις μας να βασίζονται σε μια ωραία κι αυθόρμητη αμοιβαιότητα, που δεν τελειώνει στο «κερνάω εγώ τη Δευτέρα εσύ την Τρίτη». Είναι πολλά παραπάνω αυτά που θα μας κάνουν τον άνθρωπο που θα ψάξει ο φίλος μας, όχι μόνο για να πει τα νέα του, αλλά γιατί θα είμαστε ο άνθρωπος που θα του φτιάξει τη μέρα, μόνο που θα στρογγυλοκάτσει στον καναπέ του. Είναι διαμάντια οι φίλοι, μην τους χάνετε για ψύλλου πήδημα. Άντε επιτέλους, κεράστε μια μπίρα να τα πείτε.