Πώς ξεκίνησε ο μύθος της «χαζής κι όμορφης ξανθιάς»;

Είναι δεδομένο πως αν πιάσουμε τα στερεότυπα που έχουμε αφήσει ως κοινωνία να γίνουν μέρος της κουλτούρας μας, θα χάσουμε το μέτρημα. Κυρίως όσα αφορούν την εξωτερική μας εμφάνιση και τις διαφορές που για πολλούς -πρέπει να- έχουν τα δύο φύλα, δίνουν και παίρνουν, με όσους τα λούζονται ως ταμπέλες να δεινοπαθούν. Θα θίξω αυτό που με πονάει προσωπικά και δεν είναι άλλο από το γνωστό κι αιώνιο κλισέ της χαζής ξανθιάς. Ή, για να το θέσω καλύτερα, της ξανθιάς που πρέπει οπωσδήποτε να τη θεωρείς εγκεφαλικά νεκρh, αλλιώς η βαφή απέτυχε φίλτατοι.

Αρχικά, δεν πρόκειται για ένα τυπικό αστείο που έτυχε να περάσει από γενιά σε γενιά, θεωρώντας πως κάθε ξανθιά κι ίσως όμορφη γυναίκα που περνά δίπλα σου, αδυνατεί να έχει ικανοποιητικό iq. Αν φέρουμε στη μνήμη μας μόνο τον τρόπο που η τηλεόραση παρουσίαζε τις ξανθιές θηλυκές παρουσίες, καταλαβαίνουμε πολλά. Όμορφες, περιποιημένες οπτασίες μέσα στον χώρο, αλλά ποτέ με δεινότητα λόγου, βήμα να δείξουν πως είναι περισσότερο από μια ύπαρξη που γλυκαίνει στο μάτι. Η πεποίθηση πως το ξανθό πουλάει και γράφει καλύτερα στην κάμερα, σε συνδυασμό μ’ έρευνες που έδειχναν πως το αντρικό φύλο βρίσκει αρκετά πιο ερεθιστικό αυτό το χρώμα, ήταν ως φαίνεται αρκετά για να δημιουργηθεί η αρχή του στερεότυπου. Οι ξανθιές είναι ωραίες για να τις βλέπεις -αλλά μόνο γι’ αυτό- γιατί αποκλείεται να έχουμε πετύχει συνδυασμό έξυπνου κι όμορφου. Άρα, για να ισοφαρίσουμε, θα σας βγάλουμε ηλίθιες, μην το χάσουμε και στην κατηγοριοποίηση.

Αν αναρωτιέται κανείς πώς ξεκίνησε αυτή η μπούρδα, δημιουργώντας ρίζες μέχρι σήμερα, θα πάμε πολύ-πολύ πίσω, στη Γαλλία του 1775, στην πρεμιέρα του Les Curiosités de la Foire, όπου απεικονίζονταν η ζωή της Rosalie Duthé, μιας γυναίκας της υψηλής κοινωνίας της εποχής, που υπήρξε αντικείμενο πόθου αλλά και χλευασμού εξαιτίας της ερωτικής της ζωής. Η εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, ο μη ομιλητικός της χαρακτήρας, αλλά και η πληθώρα πορτρέτων της που απεικονίζεται χωρίς ρούχα, έφτιαξαν αυτήν την καρικατούρα, -που κοίτα να δεις!-, μας έχει πάει τρένο μέχρι σήμερα.

Rosalie Duthé, wikipedia.org

Από τότε, η dumb blonde είναι αναγκαία σε κάθε κοινωνικό σύνολο που χρειάζεται επειγόντως να κατατάξει τους ανθρώπους σε κατηγορίες, προκειμένου να έχει έναν μπούσουλα για να αξιολογεί και να κρίνει. Τώρα γιατί αυτό το αστειάκι έχει τραβήξει αιώνες ολόκληρους, δε γνωρίζω. Πιάσε Merlyn και τους άντρες που προτιμούν τις ξανθιές, μέχρι τη δική μας Αλίκη που βάφτηκε ξανθιά προκειμένου να υπηρετήσει τη χαδιάρα με το cat eye που τρέλαινε. Μη μου πεις πως δε βλέπεις τις ομοιότητες. Ή έλα να δούμε μαζί, πότε τέτοιες φιγούρες κλήθηκαν να υπηρετήσουν ρόλους σκληρής αδίστακτης ή ευφυέστατης γυναίκας, πριν γεννηθεί η Θάτσερ που ήταν μια άλλου τύπου ξανθιά.

Σε άλλη έρευνα, θα δεις πως αν τοποθετήσεις μια ξανθιά και μια μελαχρινή στον αγώνα για την κατάκτηση μιας θέσης εργασίας γραφείου λόγου χάριν, οι ικανότητες της πρώτης είναι πέρα για πέρα αμφισβητήσιμες, με τη μελαχρινή να έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να πάρει τη δουλειά. Στερεότυπο ίσον δύναμη καμιά φορά, τι να κάνουμε! Στο ίδιο τσουβάλι θα βάλουμε και την πεποίθηση πως όσο πιο ανοιχτό το χρώμα στο μαλλί, τόσο πιο “άτακτη” ερωτική ζωή έχεις, αφού οι περσόνες που φτιάχτηκαν ως θρυλικές ξανθιές, είχαν ακριβώς αυτό το μοτίβο. Δε βρίσκω λόγους να απορούμε ή να σαστίζουμε όταν τέτοια χαζά τσιτάτα βρίσκουν έδαφος σε κοινωνίες που θα έλεγα πως βαριούνται να αλλάξουν το κλισέ τους. Έτσι το μάθαμε, έτσι το συνεχίζουμε και δε μας ιδρώνει και το αυτί στην τελική.

Κατά καιρούς θα διαβάσεις σε έργα ή σενάρια ταινιών για ξανθιές γυναίκες που γεννήθηκαν για την καταστροφή, ερωτικές φαντασιώσεις φυλακισμένες σε ένα κορμί που πλανάται και σαγηνεύει. Στο σήμερα θα δούμε πως είναι σύνηθες κάθε πάνελ να έχει κι από ένα ξανθό κεφάλι, γιατί τραβάει το μάτι και πάει λέγοντας. Αυτό βέβαια στην πραγματική του διάσταση στην καθημερινή μας ζωή, το μόνο που δημιουργεί είναι άσκοπα κουτάκια που πρέπει οπωσδήποτε να μπούμε και να χωρέσουμε. Για να ανήκουμε κάπου, για να υπάρχει μια ταμπέλα αρκετά περιεκτική ώστε να μας περιγράψει. Το ευτύχημα είναι πως δεν είναι τίποτα ικανό να σκιαγραφήσει μονομιάς έναν άνθρωπο, άντρα ή γυναίκα.

Αν είσαι ξανθιά, δικαιούσαι να είσαι και πανέξυπνη και θεόχαζη κι ερωτιάρα και καθόλου ερωτιάρα κι ό,τι άλλο γουστάρεις τέλος πάντων και το ίδιο ισχύει κι αν είσαι ξανθός άντρας ή non binary άτομο. Κι αν λένε ότι τα στερεότυπα πάντα κουβαλούν μια δόση αλήθειας μέσα τους, σε αυτή την περίπτωση κουβαλούν το ποσοστό αδιαβάθμητης όσων το τρέφουν. Αυτό που θα κρατήσω, είναι πως το χρώμα είναι υπέροχο και θ’ αφήσω μια προτροπή για το τέλος (πέρα από το να πάρετε ένα καλό σίλβερ): Αγνοήστε τις ταμπέλες, κοιτάξτε πιο μέσα. Αν ήταν να βγάζαμε συμπεράσματα απ’ τον τόνο στη βαφή της καούκας, το tattoo, το θεληματικό πηγούνι ή τις μεγάλες μύτες, θα είχαμε γλιτώσει τον ψυχολόγο προ πολλού. Αλλά τι ξέρω εγώ, μια χαζή ξανθιά της σειράς είμαι!