Είναι γεγονός πως η μνήμη μας μάς απατά!

Αναμνήσεις χαραγμένες μέσα μας. Είναι αυτές που προσδιορίζουν ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και τι έχουμε ζήσει. Μας θυμίζουν στιγμές του παρελθόντος και μας συνδέουν με αυτές. Κατά πόσο, όμως, όλα όσα θυμόμαστε υφίστανται στην πραγματικότητα και δεν αποτελούν απλώς δημιούργημα του μυαλού μας ή αλλοίωση μιας εμπειρίας που έχει χαραχθεί στη μνήμη μας;

Σύμφωνα με επιστήμονες με το πέρασμα του χρόνου θυμόμαστε τα βασικά, αλλά όχι ακριβώς πού ήμασταν, με ποιον και τι ακριβώς κάναμε. Ακόμα και οι πιο σημαντικές μας αναμνήσεις, αυτές δηλαδή που αφορούν έντονα συναισθήματα και στιγμές, αλλοιώνονται στο χρόνο. Το 50% των λεπτομερειών χάνεται παρ’ ότι οι περισσότεροι από εμάς είμαστε πεπεισμένοι ότι έχουμε θυμόμαστε και το παραμικρό ασήμαντο στοιχείο.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Χένρι Μολέϊσον, ο οποίος στα 27 του χρόνια υποβλήθηκε σε εγχείρηση για επιληψία και του αφαιρέθηκε τμήμα του εγκεφάλου. Αν και η αφαίρεση αυτή δεν επέφερε συμπεριφορικές αλλαγές, ο Χένρι παρουσίασε σοβαρή απώλεια μνήμης σε σημείο που δεν αναγνώριζε ούτε το σπίτι του, ούτε τους γιατρούς του. Θυμόταν να κάνει ποδήλατο και άλλες συνήθειες που δεν απαιτούσαν συνειδητή σκέψη. Αυτός ο τύπος μνήμης ονομάζεται «άδηλη μνήμη». Ακόμα, ήταν ικανός να θυμηθεί και να απαντήσει σε ερωτήσεις ιστορικού περιεχομένου, μιας και επρόκειτο για τη «σημασιολογική μνήμη», η οποία αφορά γενικότερες γνώσεις, ημερομηνίες, αριθμούς. Η ζημιά που προκλήθηκε αφορούσε την «επεισοδιακή μνήμη» που βασίζεται στις προσωπικές μας εμπειρίες, γι’ αυτό και δε θυμόταν γεγονότα που συνέβησαν στον ίδιο.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί ένα χρυσωρυχείο ανεξερεύνητων δυνατοτήτων. Είναι περίεργος ο τρόπος που αποθηκεύει και συγκρατεί γεγονότα, που δημιουργεί αναμνήσεις. Σημαντικός στη δημιουργία τους είναι ο ρόλος της αφήγησης, της τοποθεσίας και του συναισθήματος. Μας βοηθούν να θυμόμαστε καλύτερα. Πιο λεπτομερείς και ισχυρές είναι οι αναμνήσεις μας όταν έχουμε συναισθηματικά βιώματα, διότι η αμυγδαλή -που αποτελεί το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου και βρίσκεται δίπλα στον ιππόκαμπο (σημαντική δομή του έσω κροταφικού λοβού)- τον ευαισθητοποιεί. Ωστόσο, με τις συναισθηματικές αναμνήσεις τείνουμε να εστιάζουμε στον πυρήνα και στην κεντρική ανάμνηση και να ξεχνάμε τις λοιπές λεπτομέρειες. Γι’ αυτό και τα στοιχεία που ενισχύουν τις αναμνήσεις μπορούν παράλληλα να τις αλλοιώσουν.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι αναμνήσεις των ατόμων που βρέθηκαν κοντά και γύρω από τους Δίδυμους Πύργους τη στιγμή της κατάρρευσής τους στην Αμερική. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 οι αναμνήσεις αυτές περιλάμβαναν και γεγονότα που δε συνέβησαν ποτέ. Πράγματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και που απλώς ο ανθρώπινος νους χρησιμοποιεί υπάρχουσες γνώσεις ή γεγονότα απ’ τη σφαίρα της φαντασίας για να καλύψει τα κενά. Εξάλλου μετά από ένα τόσο έντονο γεγονός που προκαλεί φόβο και συναισθηματική φόρτιση είναι απόλυτα φυσιολογικό να υπάρχουν κενά.

Ποιος να μας το έλεγε, δηλαδή, ότι η μνήμη μας μάς απατά και είμαστε ικανοί να θυμόμαστε στιγμές που δεν έχουν καν συμβεί, ενώ παράλληλα να απωθούμε γεγονότα που θέλουμε να ξεχάσουμε και να μη θυμόμαστε δικές μας πράξεις. Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να ψάχνουμε καλύτερα το παρελθόν μας; Μας γελάει η μνήμη απ’ ότι φαίνεται και πολλά απ’ όσα είμαστε πεπεισμένοι ότι έχουμε δει με τα ίδια μας τα μάτια, δε συνέβησαν ποτέ.

Βέβαια, όπως λένε και οι επιστήμονες, ο εγκέφαλός μας κάνει κάτι πιο σπουδαίο. Συνδέει αναμνήσεις και μελλοντικά όνειρα και δημιουργεί την αίσθηση του εαυτού. Άρα όσο κι αν μας εξαπατά μάς βοηθά να γίνουμε αυτό που είμαστε σήμερα. Ίσως, τελικά, οι αναμνήσεις μας να είναι περισσότερο αναξιόπιστες απ’ όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Και να σκεφτείς ότι άλλες πασχίζουμε να τις θυμόμαστε κι άλλες θέλουμε να τις σβήσουμε για να πάψουν να μας ταλαιπωρούν….

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!