Εσύ πιστεύεις θα άντεχες τρεις μονάχα ώρες χωρίς το κινητό σου;

Το έχασες λίγο από τα μάτια σου. Το ξέχασες στο αμάξι ή στο σπίτι. Σου έπεσε και έσπασε. Πόσες φορές κόντεψες να πάθεις εγκεφαλικό στην απουσία του κινητού σου τηλεφώνου; Κι αν το σκεφτούμε όλοι λίγο περισσότερο, θα διαπιστώσουμε πως αναμφίβολα το κινητό μας είναι ένα από τα αντικείμενα που δε θα αποχωριζόμασταν ποτέ. Μάλιστα, έρευνες αποδεικνύουν πως το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων -περίπου το 90%- δεν πάει πουθενά χωρίς αυτό. Ποια η επίδραση της απουσίας του όμως, στην ψυχολογία μας;

Μέσω της διεξαγωγής μιας άλλης έρευνας, φάνηκε ιδιαίτερα το συναισθηματικό δέσιμο που αποκτούμε με το κινητό μας, το οποίο τελικά ίσως να είναι μεγαλύτερο κι από εκείνο που έχουμε με τα άτομα με τα οποία το χρησιμοποιούμε για να μιλάμε! Στα πλαίσια αυτής της έρευνας, αφαιρέθηκαν τα κινητά τηλέφωνα φοιτητών τα οποία εν συνεχεία μαζεύτηκαν σε καλάθια και απομακρύνθηκαν από κοντά τους. Για ένα διάστημα μόλις τριών ωρών -όσο δηλαδή διαρκούσε και η διδασκαλία- οι φοιτητές κλήθηκαν να παρακολουθήσουν δίχως να υπάρχει δίπλα το αγαπημένο τους αντικείμενο. Τι λέτε; Πόσο δύσκολο μπορεί να τους φάνηκε; Τόσο με την κατάσχεση, όσο και με την επιστροφή τους, τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν αντίστοιχα δύο ερωτηματολόγια, αναφορικά με τα συναισθήματα που τους δημιούργησε η απουσία του κινητού τους, τις αλλαγές που παρατήρησαν επάνω τους σε ό,τι αφορούσε την παρακολούθηση, καθώς κι οποιαδήποτε άλλη επίδραση θεωρούσαν πως υπήρξε στην ψυχολογία τους.  Για την ανάλυση και την ερμηνεία των απαντήσεών τους χρησιμοποιήθηκε η θεωρία των «μεταβατικών αντικειμένων» του Winnicott, σύμφωνα με την οποία τα βρέφη χρησιμοποιούν αντικείμενα για να καθησυχάζονται, να ηρεμούν και να ανεξαρτητοποιούνται από τους γονείς.

Και πράγματι, τα αποτελέσματα ήταν τα προφανή. Τα κινητά αποκτούν τη συγκεκριμένη ιδιότητα, κάνοντας μας υπερβολικά εξαρτημένους από αυτά. Η απουσία τους προκάλεσε στους φοιτητές αισθήματα άγχους, στέρησης κάτι πολύτιμου, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης στο μάθημα. Ό,τι περίπου θα ένιωθε κι ένα παιδί που του πήρες το αγαπημένο του αρκουδάκι. Ίσως μόνη διαφορά ότι οι φοιτητές μας δεν έβαζαν τα κλάματα. Το μυαλό τους βρισκόταν διαρκώς στα κινητά που τους έλειπαν, σε συνομιλίες που έμειναν στη μέση, σε μηνύματα αναπάντητα και σε πιθανές κλήσεις από τους οικείους τους. Μάλιστα, πολλοί ήταν αυτοί που δήλωσαν πως τους έλειπε η mini διαφυγή στα social media τις στιγμές που το μάθημα έμοιαζε ανιαρό κι αδιάφορο. Συνακόλουθα, οι ώρες του μαθήματος φάνηκαν ατελείωτες. Κάποιοι δήλωσαν πως άρχισαν να παρατηρούν ακόμη και ήχους που πριν δεν περνούσαν καν από το αυτί τους, όπως η φασαρία των συμφοιτητών τους, η κίνηση του δρόμου και των αυτοκινήτων. Η απουσία του μικρόκοσμού τους από τις τσέπες τους έδωσε, ίσως λίγο απότομα, πιο έντονη υπόσταση στον πραγματικό.

Πέραν όμως των, ίσως και προφανών, επιδράσεων της απουσίας του κινητού, η έρευνα μαρτυρά και τη βαθύτερη συναισθηματική εξάρτηση που αναπτύσσουμε. Ως μέσο επιβεβαίωσης, ως μέσο αντιμετώπισης της μοναχικότητας, ακόμη και ως μέσο αναγνώρισης της ύπαρξής μας. Το κινητό γίνεται ο προσωπικός μας συμπαραστάτης και ταυτόχρονα ο μαγικός μανδύας που όταν χρειάζεται μας κάνει αόρατους ενώ έχει και τον τρόπο να μας αναδείξει.  Likes, comments, φωτογραφίες, ιστορίες. Νιώθουμε πως με κάποιον τρόπο συμμετέχουμε στις εξελίξεις, κερδίζουμε τη συμπάθεια και την εύνοια του περιγύρού μας κατευνάζοντας τις όποιες ανασφάλειες κι αδυναμίες μας, ως μέσο διαφυγής από την απτή πραγματικότητα -στη συγκεκριμένη περίσταση, από την πλήξη του μαθήματος.

Ωστόσο, στον αντίποδα όλων αυτών και της δυσφορίας που προκλήθηκε στους περισσότερους, υπήρξαν φοιτητές που αισθάνθηκαν ανακούφιση, ηρεμία κι απελευθέρωση από την ασταμάτητη ροή πληροφοριών και την επικοινωνία, βρίσκοντας παράλληλα την ευκαιρία να χαλαρώσουν, να συγκεντρωθούν στο μάθημα και πραγματικά να επικοινωνήσουν με τους συμφοιτητές τους face to face κι όχι μέσω chating.

Ένα αρκουδάκι ή μια κουβέρτα ως «μεταβατικό αντικείμενο» μπορεί με τον καιρό να απομακρυνθεί από το παιδί χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στην ψυχολογία του. Το κινητό μας όμως, βρίσκεται πάντα εκεί και χρόνο με το χρόνο νιώθουμε να μας γίνεται ακόμα πιο απαραίτητο, στερώντας μας δημιουργικούς τρόπους αντιμετώπισης της μοναχικότητας, αλλά και την πραγματική επικοινωνία και τη συναισθηματική μας ανάπτυξη. Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα να το αφήσουμε κι εμείς για λίγο στο καλάθι όπως ακριβώς έκαναν κι εκείνοι οι φοιτητές;