Με σουτιέν ή χωρίς, επιλογή δική της

Υπάρχει πλήθος σχεδίων, χρωμάτων, μεγεθών, καθένα ικανό να αναδείξει τη θηλυκότητα. Το σουτιέν, ή αλλιώς στηθόδεσμος, ολοκληρώνει τη γυναικεία υπόσταση αλλά και πυροδοτεί σχόλια που αφορούν τόσο την ηθική όσο και την υγιεινή πλευρά της χρήσης του. Σύμβολο της θηλυκότητας, λοιπόν, ή ένα σεξιστικό εργαλείο καταπίεσης των γυναικών;

Τα στήθη ήταν ανέκαθεν καυτό θέμα. Γιορτάζονταν, μισιούνταν, λατρεύονταν κι αποτέλεσαν μέχρι και πηγή έμπνευσης. Σύμφωνα με τον θρύλο, για παράδειγμα, το ποτήρι της σαμπάνιας σχεδιάστηκε υπό το πρότυπο του στήθους της Βασίλισσας της Γαλλίας, Μαρίας Αντουανέτας.

Η ιδέα του γεννήθηκε στην Ελλάδα πριν από χιλιάδες χρόνια. Στη Μινωική Κρήτη απεικονίζεται σε τοιχογραφίες ένα είδος στηθόδεσμου που προβάλλει, αντί να καλύπτει, το γυναικείο στήθος. Ένα άλλο είδος στηθόδεσμου που ονομαζόταν απόδεσμος ή μαστόδετον χρησιμοποιήθηκε απ’ τις γυναίκες που συμμετείχαν σε αθλητικούς αγώνες, όπως στη Σπάρτη. Λέγεται ότι ήταν εφεύρεση των αντρών, προκειμένου το γυναικείο σώμα να μοιάζει περισσότερο με αντρικό, περιορίζοντας το στήθος.

Απ’ τον 5ο έως τον 2ο αιώνα π.Χ τα πρότυπα ομορφιάς σε Ελλάδα και Ρώμη ήθελαν τις γυναίκες με μικρό στήθος, οπότε, προκειμένου να εμποδιστεί η ανάπτυξή του, έδεναν σφιχτά το σώμα τους με μια ζώνη, η οποία αιώνες μετά εξελίχθηκε στον λεγόμενο κορσέ που ήταν κατασκευασμένος από ξύλο και πίεζε το στήθος προς τα πάνω. Παρότι υπήρξε επίπονος για το γυναικείο σώμα, παρέμεινε δημοφιλής για τέσσερις περίπου αιώνες.

Το 1889,όμως, η Γαλλίδα Ερμίν Καντόλ δημιούργησε έναν κορσέ για τη μέση, που στήριζε το στήθος με δύο υφασμάτινες λωρίδες που δένονταν στους ώμους. Απ’ το 1907 το πάνω μέρος άρχισε να πωλείται ξεχωριστά με την ονομασία soutien-gorge (στήριγμα στήθους).

Η μορφή του σουτιέν που γνωρίζουμε σήμερα υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη το 1913 απ’ τη Mary Phelps Jacob που έψαχνε μια εναλλακτική μορφή του στενού και σκληρού ενοχλητικού κορσέ. Χρησιμοποίησε, λοιπόν, δύο μεταξωτά μαντήλια και μια φαρδιά κορδέλα, κατασκευάζοντας ένα απαλό εσώρουχο που στήριζε κι αναδείκνυε το γυναικείο στήθος χωρίς να προκαλεί πόνο. Με τη μεγάλη απήχηση που είχε, σύντομα έγινε τάση, οδηγώντας στην ίδρυση της πρώτης επιχείρησης και στη μαζική παραγωγή του.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το ενισχυμένο στο στήθος σουτιέν, που έχει στήριγμα κι από κάτω, γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλές. Κι οι τροποποιήσεις συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, όπου το σουτιέν είναι πλέον το κατεξοχήν αξεσουάρ των γυναικών κι έχει προσαρμοστεί στις ανάγκες και τις προτιμήσεις της καθεμιάς.

Η καταναλωτική έξαρση κι η προβολή αισθησιακών γυναικείων προτύπων, όπως εκείνο της Μέριλιν Μονρόε, παροτρύνουν τη γυναίκα στην αγορά σουτιέν που κάνουν το στήθος τους να μοιάζει μεγαλύτερο, ενώ δημιουργήθηκαν στηθόδεσμοι για την εφηβεία ή ακόμη και την παιδική ηλικία.

Οι πολυεθνικές παραγωγής τους έχουν εφεύρει στο πέρασμα των χρόνων διάφορα σχέδια, χρώματα και τρόπους ανάδειξης του γυναικείου στήθους. Έχουν ασχοληθεί τόσο με το υλικό, όσο και με την ανατομία του. Οι διαφημίσεις που προσπαθούν να πείσουν τη γυναίκα στην αγορά όλων και περισσότερων σουτιέν με πρόφαση είτε την ανάδειξη είτε την υγιεινή κατακλύζουν καθημερινά τις οθόνες μας. Σουτιέν με ενίσχυση ή χωρίς. Σουτιέν σκέτα, με δαντέλα, πιο σέξι, αθλητικά, κι ό,τι μπορεί να βάλει στο νου της τόσο η γυναικεία φύση όσο κι η αντρική φαντασία βρίσκονται στις βιτρίνες.

Όμως υπάρχει κι η πλευρά της γυναίκας που αδιαφορεί για όλες αυτές τις κατασκευασμένες ανάγκες, τα στερεότυπα και τα καλουπώματα κι επιθυμεί ένα σώμα ελεύθερο, χωρίς καμία καταπίεση και βάρος. Η αίσθηση της ανακούφισης κάθε φορά που ξεκουμπώνουν και πετούν το σουτιέν από πάνω τους στο τέλος μιας δύσκολης μέρας έχει οδηγήσει πολλές γυναίκες στη συνειδητή απόρριψή του, δημιουργώντας μια νέα τάση, αυτή του braless, που ήδη έχει υιοθετηθεί από πολλές διάσημες προσωπικότητες. Υπάρχουν, βέβαια, και γυναίκες με μεγάλο στήθος που για ‘κείνες το σουτιέν δεν είναι ανάγκη αλλά επιλογή, αφού χρειάζονται υποστήριξη κι ένα καλό σουτιέν τις διευκολύνει, τονώνοντας ταυτόχρονα και την αυτοπεποίθησή τους. Το θέμα έγκειται, λοιπόν, στην προσωπική επιλογή μας.

Αν, λοιπόν, το να φορά σουτιέν μια γυναίκα είναι κάτι που την ενοχλεί και την πνίγει, γιατί να το φοράει; Ζούμε σε μια εποχή που διαφημίζουμε τη –θεωρητική μάλλον– απελευθέρωσή μας σε όλους τους τομείς, επομένως, καθένας θα ‘πρεπε να μπορεί να επιλέγει να φορά ό,τι επιθυμεί. Η γυναίκα, ωστόσο, που αποφασίζει να πετάξει τα δεσμά και να νιώσει ελεύθερη κι άνετη γίνεται για πολλούς αντικείμενο επίκρισης. Θα την κατηγορήσουν πως χαλά την αισθητική τους, πως δείχνει έλλειψη σεβασμού ή ακόμη πως το κάνει μόνο για να προκαλέσει τα ανδρικά βλέμματα. Γιατί, όμως, μια γυναίκα να πρέπει πάντα να ετεροκαθορίζεται και γιατί να δαιμονοποιούμε τη σεξουαλικότητά της; Το σώμα του καθενός αφορά μόνο τον ίδιο. Το πώς θα του φερθεί και πώς θα το ντύσει είναι δικό του θέμα. Αν το σουτιέν δε σου αρέσει ή σε ενοχλεί, δεν το φοράς.

Άλλωστε, είναι αποδεδειγμένο κι από επιστημονικές έρευνες ότι το ελεύθερο στήθος έχει οφέλη για την ανθρώπινη υγεία. Πολλοί γιατροί συμφωνούν ότι οι μοντέρνες συνθήκες ζωής στις μεγαλουπόλεις έχουν καταστήσει το γυναικείο στήθος περισσότερο ευάλωτο σε διάφορες νόσους, και κατά συνέπεια συνιστούν τη μικρότερη δυνατή καταπόνησή του. Επιπλέον, συμφωνούν στο ότι ο στηθόδεσμος θα πρέπει να ‘ναι χαλαρός, ώστε να μη δημιουργεί αναπνευστική δυσφορία ή άλλα προβλήματα και πως η απουσία του ή η περιορισμένη χρήση του μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του μαστού. (Βέβαια, η πεποίθηση αυτή έχει δημιουργήσει πολλές διαφορετικές αντιλήψεις κι έχει προσφέρει έδαφος για αντίλογο.) Αυξάνει, ακόμα, τη μελατονίνη, ορμόνη υπεύθυνη για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού, κι απελευθερώνει πιο εύκολα τα θρεπτικά συστατικά που κυκλοφορούν στον οργανισμό.

Με λίγα λόγια, λοιπόν, είναι επιλογή της γυναίκας αν θα φορέσει σουτιέν ή όχι και δε θα ‘πρεπε να (κατα)κρίνεται γι’ αυτό. Δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντι σε κανέναν να περιορίζει το σώμα της και το πώς αισθάνεται η ίδια άνετα.

Αυτό που πρέπει να αποδεχτούμε είναι πως δεν μπορούμε να περιορίσουμε το γυναικείο σώμα επειδή η ανατομία του αντιμετωπίζεται σαν σεξουαλικό σύμβολο. Δε θα ‘πρεπε να απολογείσαι ούτε εσύ ούτε οποιαδήποτε γυναίκα για την επιλογή της να αφήσει ή να πετάξει από πάνω της τα δεσμά ενός σουτιέν.