«Ζηλεύουμε» αρχιτεκτονική Ευρώπης μα δε θέλουμε και αλλαγή

Σαν να ήταν χθες, θυμάμαι το εφηβικό εγώ μου να στέκεται κάτω από μεγαλοπρεπή κτίρια στη Ρώμη. Όλα τα παιδιά στην εκδρομή παραπονούνταν που περπατούσαμε αριστερά δεξιά κι εγώ εκστασιασμένα ήθελα κι άλλο. Ήθελα να χαζέψω τα κτίρια ακόμα λίγο, να παρατηρήσω την αρχιτεκτονική τους και να ρουφήξω κάθε λεπτομέρεια. Αψίδες σε κέντρα, γλαφυρά χωριουδάκια, ψηλοτάβανα κτίρια κι εγώ, ένα παιδάκι ουσιαστικά, να σηκώνει το φθηνό κινητό του με την ταπεινή του κάμερα, για να φωτογραφίσει λίγο απ’ αυτό το μεγαλείο και να το θυμάται μια στο τόσο. Spoiler alert: Δεν πέρασα τελικά αρχιτεκτονική.

 Γυρνάει το παιδάκι ετών δεκαεπτά στην Ελλάδα και προσπαθεί να καταλάβει πώς ένας λαός με τόσο σπουδαία και ανεπτυγμένη την αρχιτεκτονική στην αρχαιότητα, έμεινε τόσο πίσω. Γιατί ο τόπος μας να στερείται της αρχιτεκτονικής που βλέπουμε στην υπόλοιπη Ευρώπη; Με τρεις βασικούς λόγους θα ασχοληθούμε σήμερα, αν και σίγουρα δεν είναι οι μόνοι.

Είναι ιδιαίτερος ο τρόπος που σαν λαός παραμένουμε καμιά φορά αφοσιωμένοι στα κατορθώματα και τις επιτυχίες της αρχαιότητας. Και το πρόβλημα δε βρίσκεται στο ότι τιμώνται -ή και υμνούνται- τα όσα οι αρχαίοι ημών πέτυχαν, αλλά στο ότι βολευόμαστε να κινούμαστε γύρω απ’ έναν φαύλο κύκλο που έχει για επίκεντρο τη σπουδαιότητα του κάποτε -ως πότε όμως, τολμάω να ρωτήσω. Έχουμε νέους αρχιτέκτονες, νέα λαμπρά μυαλά, νέες ιδέες. Δε λέω, αν δεν παινέψουμε το σπίτι μας θα πέσει να μας πλακώσει, να παινέψουμε τα παιδιά μας όμως, τα εγγόνια μας, την κοπέλα και το αγόρι που έκαναν δύο δουλειές για να βγάλουν το πολυτεχνείο -όχι τον Ικτίνο, που δεν του χρειάζεται κιόλας του ανθρώπου. Χρωστάμε την εξέλιξή μας στον εαυτό μας. Δεν μπορούμε για πάντα να κολλάμε σε όλες τις προτάσεις το «ναι αλλά οι αρχαίοι Έλληνες…». Οι αρχαίοι Έλληνες μάς κοροϊδεύουν από κάπου τρώγοντας πασατέμπο βλέποντάς μας κολλημένους σε τέτοιες νοοτροπίες.

 Είναι επίσης αδύνατο να μην αναφερθεί η φοβία που βλέπουμε γύρω μας με τον νεωτερισμό και την έλλειψη αισθητικής παιδείας. Δε θέλουμε μοντέρνα κτίρια, δε θέλουμε μοντέρνα ρούχα, δε θέλουμε μοντέρνα τεχνολογία. Αλλά μοστράρουμε τη Louis Vuitton για την οποία έπεσαν τρεις μισθοί στο τραπέζι, δε φοράμε θήκη στο iphone για να φαίνεται το μήλο -μη μας κάτσει στο λαιμό μόνο- και στην κατά τ’ άλλα κλασική κατοικία μας μόνο εξάτμιση δεν έχει μπει. Λείπει κατά κύριο λόγο η αισθητική παιδεία από τον Έλληνα, ναι και από εμένα, πιθανώς κι από εσένα. Δεν αναγνωρίζουμε την τέχνη όταν τη βλέπουμε και η αρχιτεκτονική είναι τέχνη για επιστήμονες. Δε θέλουμε τοίχο από τζάμια στα σπίτια, είναι πολυτέλεια. Δε θέλουμε ξύλο στην κατασκευή γιατί θα μαυρίσει, θα σαπίσει και θα μουχλιάσει. Οι άνθρωποι που έφαγαν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να αποκτήσουν ειδίκευση σ’ αυτά μάλλον δεν ξέρουν τι κάνουν, «οι παλιοί ήταν οι μάστορες». Έχουμε γενικότερα έναν φόβο για το νέο, για το ξένο, για την επιστήμη. Όσα δεν μπορούμε εμείς να εξηγήσουμε, δε δεχόμαστε πως κάποιος άλλος μπορεί, γιατί ξέρει καλύτερα. Φοβόμαστε την ίδια μας την εξέλιξη, την τρέμουμε και αφηνόμαστε κολλημένοι σε αυτό που ξέρουμε καλά.

 Καλά όλα μέχρι εδώ αλλά αρκετά μας φόρτωσα. «Η αρχιτεκτονική δεν είναι έκφραση μιας κοινωνίας αλλά των εξουσιών που τη διοικούν» είπε ο Jack Lang. Γιατί εσύ καλά κάνεις και μπράβο σου που αναγνωρίζεις ότι προτιμάς να ακούς τραπ και να τρως μακαρόνια έναν μήνα για κάτι κάλτσες Gucci, αλλά όντως δε φταις μόνο εσύ κι εγώ για την αισθητική παιδεία μας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Οι αρχιτέκτονες χτίζουν αυτά που η εκάστοτε ηγεσία ζητάει, όσον αφορά μουσεία, τράπεζες και γενικότερα μεγάλα κτίρια που εύκολα τραβούν την προσοχή. Η ίδια χρηματοδοτεί προγράμματα που σχετίζονται με την ανακατασκευή κτιρίων, δίνει άδειες, βάζει όρια και καθορίζει σ’ ένα βαθμό το πορτοφόλι μας. Μάθαμε από πάντα να θεωρούμε την τέχνη πολυτέλεια και να καθησυχαζόμαστε μ’ ένα «εδώ είναι Ελλάδα». Γιατί αυτό ακούγαμε από μικροί κι αυτά τα όρια μας τέθηκαν. Στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, αυτές που πού και πού λέμε πως ζηλεύουμε, υπάρχουν νόμοι που προκαθορίζουν τα πλαίσια στα οποία οφείλει να εντάσσεται ένα οικοδόμημα. Υπάρχουν πολιτικοί και επιχειρηματίες που έχουν σαν μέλημα την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής των τουριστικών τουλάχιστον περιοχών. Γιατί λοιπόν εμείς να αρκούμαστε στο ότι είμαστε η γενέτειρα του Καλλικράτη και του Φειδία;

 Μην ξεχνάμε επίσης πως κυρίως στις μεγαλουπόλεις είναι πολλές οι κατοικίες και τα οικοδομήματα που στέκουν από τη μεταπολεμική περίοδο. Είναι επόμενο η οικονομική κρίση, η εξαθλίωση και τα τραύματα παλαιότερων εποχών να μην επιτρέψουν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος να βοηθήσει στην άνθιση της αρχιτεκτονικής και πολλών ακόμα κλάδων. Γενικότερα ιστορικά η Ελλάδα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μας έχει αποδείξει πως τα πολλά γεγονότα που τη σημάδεψαν σε συνδυασμό με τη διακυβέρνηση δε δίνουν την ευκαιρία για εξέλιξη. Δεν καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη της επιστήμης, της τέχνης, της μηχανικής, της αρχιτεκτονικής κλπ. Φυσικά και υπάρχουν κτίρια ανάμεσά μας που αφορούν τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και αποτελούν αριστουργήματα. Φυσικά και μπορεί κάποιο πεδίο να ευημερήσει σημαντικά, αλλά με τι κόστος από το ανθρώπινο δυναμικό που φροντίζει για εκείνο;

 Χρωστάμε ευκαιρίες στους αρχιτέκτονές μας που έβαλαν κόπο για να τελειώσουν τις σχολές τους. Χρωστάμε ευκαιρία στα παιδιά μας που μάτωσαν πάνω από τα ίδια τρία βιβλία, εκείνα τα «καλά παιδιά» που δεν τα παράτησαν και έμειναν να παλεύουν, μα εμείς μόνο πάστες τα κερνάμε. Ας πούμε ακόμη μια φορά πως η τέχνη σε κάθε μορφή δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Στο κάτω-κάτω της γραφής, ξέρουμε καλά πως όντως, η αισθητική μας παιδεία χρειάζεται λίγο ξεσκαρτάρισμα. Για εμάς, όχι για τους άλλους, για να ομορφύνει το μέσα, το έξω και το γύρω μας, να μην ψάχνουμε να εντυπωσιαστούμε στην Ευρώπη αλλά στη γειτονιά μας.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!