"The Nightmare": Η επιστημονική εξήγηση για τον δαίμονα που έρχεται στον ύπνο μας

Καθίστε αναπαυτικά γιατί σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για συναρπαστικό θέμα και ταυτόχρονα αρκετά τρομακτικό για όποιον το βιώνει. Ο λόγος για τη Μόρα, ή αλλιώς τον δαίμονα του ύπνου. Όσοι έχουν την «τύχη» να τους επισκεφθεί αυτή η μορφή, αναφέρουν πολύ συγκεκριμένα μεταφυσικά- όπως τα χαρακτηρίζουν- βιώματα: Ξυπνούν μέσα στη νύχτα ή νωρίς το πρωί νιώθοντας ένα βάρος στο στήθος σαν να τους πλακώνει κάποιος. Η κίνησή τους είναι ανέφικτη, ενώ τους κυριαρχεί ένας έντονος τρόμος. Υπάρχει ένας μύθος, μάλιστα, που λέει ότι αντικρίζουν μια μαυροφορεμένη φιγούρα στο ταβάνι, στην άκρη του δωματίου, όμως, το πιο τρομακτικό σενάριο, λέει ότι ανοίγουν τα μάτια και βλέπουν αυτή τη φιγούρα πάνω στο σώμα τους, να τους πλακώνει και να τους δυσκολεύει στην αναπνοή.

Παίρνοντας έμπνευση από τον μύθο αυτό, ο Γιόχαν Χάινριχ Φίσλι δημιουργεί έναν πίνακα με τίτλο “The Nightmare”, ο οποίος εικονίζει μια γυναίκα που κοιμάται και στο στήθος της κάθεται ένας δαίμονας, ενώ το κεφάλι ενός αλόγου προβάλει μέσα από τις κουρτίνες (πηγή). Κι αυτή, είναι μία από τις πολλές απεικονίσεις που θα βρεις, για το συγκεκριμένο φαινόμενο, που ονομάζεται Μόρα.

Η λέξη Μόρα είναι σλαβική και σημαίνει ερωμένη. Πολλοί πιστεύουν ότι η καταγωγή της είναι ελληνική και προέρχεται από τη «Μορμώ», το θηλυκό μυθολογικό τέρας με το οποίο φόβιζαν τα παιδιά οι αρχαίοι (πηγή). Άλλωστε, λέγεται ότι η Μόρα έκανε μεταμεσονύχτιες βόλτες ήδη από την αρχαιότητα. Δεν ξέρω αν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη αυτή η θεωρία, αφού πρόκειται για μύθο, όμως αν σε ιντριγκάρουν οι μύθοι και οι μεταφυσικές ιστορίες, τότε σίγουρα σου εξάπτει την περιέργεια.

Μια διαφορετική εξήγηση, είναι πως η Μόρα είναι «ψυχικός βρικόλακας» δηλαδή μια μορφή που δημιουργεί κάποιος με τη σκέψη του και τη στέλνει στον ύπνο κάποιου άλλου. Μια μορφή, ενδεχομένως, που προσπαθεί να πάρει την ενέργεια του θύματος (ή το αίμα του) και τελικά το θύμα πεθαίνει. Μια μορφή Voodoo ή κάτι τέτοιο.

Αν μεταφερθούμε στη Θράκη, το βίωμα της Μόρα, το ονομάζουν «Τζόνγκολο» κι είναι γένος αρσενικού. Συνήθως, έχει μορφή μαύρης θεόρατης σκιάς (όπως και η Μόρα), ενώ κάποιες άλλες φορές προτιμά να εμφανίζεται με τη μορφή μικρού μαύρου καλικάντζαρου με ουρά και κέρατα στο κεφάλι. Ο Τζόνγκολος ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ανθρώπων κι οι επισκέψεις του επέφεραν στο άτομο τα ίδια ακριβώς βιώματα με αυτά της Μόρας. Λέγεται, ότι ο Τζόνγκολος επιλέγει τα θύματά του και κάνει κακό και στις οικογένειές τους. Κατά τους παλιούς, η επίσκεψη αυτή ήταν τιμωρία από τον Θεό για αμαρτίες που είχαν κάνει, ή ήταν απεσταλμένος από τον Διάβολο για να βασανίσει τα άτομα που ήταν αγαπητά στον Θεό.

Άλλες εκδοχές σχετίζονται με τον Αδάμ και την πρώτη του γυναίκα Λίλιθ, η οποία μετά από απόπειρα βι@σμού από τον Αδάμ έφυγε τρομαγμένη. Επέστρεψε, όμως, αποφασισμένη για εκδίκηση, τιμωρώντας όλα τα παιδιά με το να εμφανίζεται στον ύπνο τους και να προσπαθεί να τα πνίξει.

Αν αγριεύτηκες με όσα διάβασες, μη σταματάς. Έρχεται η επιστήμη να σου δώσει τη λύση:

Τη στιγμή που ξυπνάς και νιώθεις ανήμπορος να κουνήσεις το σώμα σου, δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις και σε έχει κυριαρχήσει ο φόβος, βρίσκεσαι σε μεταβατικό στάδιο. Ο εγκέφαλος, δηλαδή, επανέρχεται από το στάδιο REM -το πιο βαθύ στάδιο του ύπνου- κατά το οποίο υπάρχει απόλυτη μυϊκή χαλάρωση αλλά έντονη εγρήγορση του εγκεφάλου. Όταν λοιπόν φεύγεις απότομα από το στάδιο REM ο εγκέφαλος έχει συνείδηση, αντιλαμβάνεται πού βρίσκεται αλλά το μυϊκό σύστημα δεν έχει προλάβει να ενεργοποιηθεί, με αποτέλεσμα να νιώθεις παράλυση των μυών. Σαν κάποιος να σε κρατάει δεμένο στο κρεβάτι.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Υπνική Παράλυση (sleep paralysis) κι έχει συμπτώματα γνωστά σε όσους έχουν «υποδεχτεί» τη Μόρα. Έντονο τρόμο, παραισθήσεις ότι κάποιος έχει εισβάλλει στο δωμάτιο και τον/την πλακώνει, δυσφορία και δυσκολία στην αναπνοή, σωματική παράλυση κι αδυναμία να μιλήσεις ή και να ανοίξεις τα μάτια σου. Μπορεί να σου συμβεί είτε όταν σε παίρνει ο ύπνος (προϋπνική παράλυση ύπνου) είτε τη στιγμή που ξυπνάς (μεταϋπνική παράλυση ύπνου).

Μπορεί αυτή η κατάσταση να μη διαρκεί πολλή ώρα, αλλά αυτά τα συναισθήματα είναι ικανά να σε κάνουν να νομίζεις ότι ήρθε το τέλος του κόσμου. Οι επιστήμονες δεν έχουν συνδέσει την υπνική παράλυση με κάποια συγκεκριμένη αιτία. Ίσως, όμως, να επηρεάζεται από την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου ή από κάποιο μετατραυματικό στρες.

Είναι επικίνδυνο;

Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι δεν είναι επικίνδυνη κι ότι δεν μπορεί να προκαλέσει σωματική βλάβη. Κατά τον Michael Breus, Ph.D, κλινικό ψυχολόγο της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής Ύπνου, δεν πρόκειται για κάτι που απειλεί την υγεία μας, όμως είναι καλό να ψάξουμε την αιτία που μάς συμβαίνει, όπως ο κακός ύπνος, η χρόνια κόπωση κ.λπ.

Μπορούμε να το αποτρέψουμε;

Σίγουρα, δεν μπορείς να αποτρέψεις κάτι που προκαλείται φυσικά από τον εγκέφαλο σε όλους τους ανθρώπους, αλλά το NHS (National Health Service) προτείνει μικρές αλλαγές της καθημερινότητας που μπορεί να επιδράσουν θετικά:

1. Ο μέσος όρος που κοιμάσαι καθημερινά να είναι 8 ώρες.
2. Να πηγαίνεις για ύπνο σχεδόν την ίδια ώρα κάθε μέρα.
3. Να αθλείσαι συχνά αλλά όχι κοντά στην ώρα που πρόκειται να κοιμηθείς.
4. Να μην τρως βαριά, να καπνίζεις ή να πίνεις αλκοόλ όταν πρόκειται να πέσεις για ύπνο.
5. Να μειώσεις την καφεΐνη.

Τι πρέπει να κάνεις όταν δεις τη Μόρα/ όταν σου συμβεί η υπνική παράλυση;

Δώσε λίγο χρόνο στο σώμα σου μέχρι να ενεργοποιηθεί, όσο εσύ θα προσπαθείς να αναπνέεις. Αν σκέφτεσαι ότι όλα θα πάνε καλά κι ότι είναι απλώς ένα στάδιο ύπνου, σε λίγα λεπτά θα σε έχει πάρει ξανά ο Μορφέας στην αγκαλιά του. Φυσικά, μην ξεχνάς ότι όταν μια συνθήκη συνεχίζει και σου προκαλεί έντονα αρνητικά συναισθήματα είναι καλό να ψαχτείς σε έναν γιατρό. Έστω και για να σου φύγει από τη σκέψη ο φόβος.

Όνειρα γλυκά!