Όταν ένας Αθηναίος συναντά για πρώτη φορά ένα Θεσσαλονικιό, δεν υπάρχει περίπτωση να μη σχολιάσει την προφορά αλλά και το λεξιλόγιό του. Ώρες ολόκληρες ξοδεύτηκαν από φοιτητές, διαφωνώντας για την ετυμολογική σημασία του «καλαμακιού» και τη σωστή χρήση της λέξης. Κι όταν οι δυο τους βρίσκουν τη χρυσή τομή και καταλήγουν σε ένα μέσο τρόπο συνεννόησης, έρχεται ο Τρικαλινός να τους διδάξει νέες λέξεις, λες και δεν κατέβαλλαν ήδη αρκετή προσπάθεια συμβιβασμού!
Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας είναι κοινώς παραδεκτός, οι τοπικές διάλεκτοι ποικίλουν και η κάθε οικογένεια χρησιμοποιεί τουλάχιστον μια λέξη διαφορετικά από ό, τι τη χρησιμοποιεί η οικογένεια της διπλανής πόρτας. Κι αυτό, διότι οι παππούδες μας, εκτός από την πολιτισμική κληρονομία, μας κληροδότησαν ένα πλήθος λέξεων που κάθε φορά που τις ακούμε, σκάμε ένα χαμόγελο κρυφά, αφού ακούμε τη φωνή τους να την επαναλαμβάνει. Παρακάτω παρουσιάζονται είκοσι λέξεις οι οποίες χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από συγκεκριμένες περιοχές και σε κανένα βιβλίο δεν πρόκειται να τις συναντήσουμε, γιατί τις έφτιαξαν τα στόματα εκείνων που τις ζήσανε!
1. Βαβάτσινα (τα)
Αν κι ακούγεται κάπως «ενοχλητική» αυτή η λέξη, αφού μπορεί συνειρμικά να μας θυμίσει κάτι σε έντομο, στην πραγματικότητα πρόκειται για τα βατόμουρα! Χρησιμοποιείται από τους Αρχαγγελίτες της Ρόδου, οι οποίοι μάλιστα συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αρκετά έντονες στο ηχόχρωμά τους λέξεις, κάνοντας την εκφορά τους απολαυστική διαδικασία.
2. Μονάντερος (ο)
Κι όμως δεν είναι ο άνθρωπος που έχει μόνο ένα άντερο! Πρόκειται για χαρακτηρισμό που χρησιμοποιείται στην Καρδίτσα ,για να περιγράψει τον πολύ λεπτό άνθρωπο αλλά και στη Λευκάδα, για να περιγράψει τον αχόρταγο.
3. Λαγκαίνει (ρήμα)
Αν το μάτι σου «λαγκαίνει» στην Καλαμάτα, τότε κάποιον θα δεις. Στην υπόλοιπη Ελλάδα, απλά το μάτι σου θα «παίζει».
4. Ανεμοκάψου (προστακτική)
Όταν στο πει Κερκυραίος, καλύτερα να την κάνεις με ελαφρά πηδηματάκια γιατί με αυτό τον τρόπο σε διατάζει να εξαφανιστείς.
5. Τζερνίκια (τα)
Και πάλι δεν είναι έντομα, ούτε καν ζωντανοί οργανισμοί! Είναι τα κορόμηλα στην Ημαθία.
6. Καθήκλα (η)
Ίσως η μοναδική λέξη που περιγράφει καλύτερα τη χρησιμότητά της από την κοινή ονομασία που χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα. Είναι η καρέκλα της Ζακύνθου και πρόκειται για πραγματικά εύστοχη ονομασία!
7. Κουκουνάρα (η)
Όχι, δεν είναι το μεγάλο κουκουνάρι! Είναι το καλαμπόκι το βραστό, στην Ξάνθη.
8. Μπαρντάκι
Στην Κρήτη το χρησιμοποιούν ως κύπελλο νερού ενώ στη Λέσβο είναι η στάμνα. Ξεκάθαρα τουρκικό δάνειο!
9. Πατλάκια/ Παπαδούλες/ Παπαλούτσες
Ξάνθη/ Ημαθία/ Σέρρες. Μερικές μονάχα από τις περιοχές που αρνήθηκαν το ξενόφερτο «ποπ κορν» και το βάφτισαν εκ νέου, με νέο βελτιωμένο και φουλ πρωτότυπο όνομα!
10. Σπρούχνη (η)
Είναι η στάχτη και τα κάρβουνα που παραμένουν αναμμένα μετά το σβήσιμο της φωτιάς. Χρησιμοποιείται στην Αμφιλοχία και –αναρωτιέμαι- στην υπόλοιπη Ελλάδα, πώς το λέμε;
11. Λιμολόος (ο)
Αν σε αποκαλέσουν έτσι στην Ιθάκη μη χαρείς, δεν είναι κάποιο αξίωμα! Στην πραγματικότητα σε λένε «τσιγκούνη».
12. Καταγκράου (επίρρημα)
Ηχομιμητική λέξη που χρησιμοποιείται στην Καρδίτσα για την απόδοση της λέξης «κατακέφαλα». Η αλήθεια είναι πως σου έρχεται όντως λίγο «καταγκράου» η συγκεκριμένη λέξη.
13. Ζαγάριασα (αόριστος ρ. «ζαγαριάζω»)
Αν ξέρεις τι είναι το ζαγάρι ίσως και να μπορείς να φανταστείς το λόγο που ορισμένοι κάτοικοι της Λάρισας, όταν θέλουν να που πως κρυώνουν, χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη λέξη!
14. Κουκλώθηκα (αόριστος ρ. «κουκλώνομαι»)
Κι όμως δε σημαίνει έγινα ένας κούκλος! Αποδίδει το ρήμα «σκεπάστηκα» και χρησιμοποιείται στο Τρίκερι Θεσσαλίας και σε άλλες επαρχιακές περιοχές.
15. Τζιουτζιουβές (ο)
Είναι το μπρίκι και χρησιμοποιείται από κατοίκους της Δεσκάτης. Όχι πως το «μπρίκι» είναι λέξη ελληνική, αλλά έστω αυτή χρησιμοποιούμε οι περισσότεροι στην Ελλάδα όταν αναφερόμαστε στο συγκεκριμένο μεταλλικό σκεύος!
16. Απτάλης (ο)
Και χωρίς την κατάληξη του φωνήεντος «η», για μεγαλύτερη έμφαση- «Απτάλς». Πρόκειται για τον «ανόητο» στο Σουφλί αλλά και σε άλλες επαρχιακές περιοχές.
17. Αδέτς-ι- (επίρρημα)
Το «ι» στο τέλος προφέρεται πολύ μαλακά, ώστε να μην είναι ευδιάκριτη η ύπαρξή του. Πρόκειται για επίρρημα που χρησιμοποιείται στο Βελβεντό Κοζάνης και τις γύρω περιοχές και περιγράφει κάποιον, χωρίς τίποτα. Πχ – ήρθα αδέτς(ι): «δεν έφερα τίποτα μαζί μου».
18. Ρόγαλος (ο)
Σε κάποιες περιοχές της Χαλκιδικής, σίγουρα θα τον συναντήσεις. Δε χρειάζεται, ωστόσο, να φοβηθείς γιατί είναι απλά μια μικρή αράχνη.
19. Μαρκάτη (η)
Είναι το γιαούρτι, στα Τρίκαλα. Ποιος, πού, πότε και γιατί, άγνωστο!
20. Κεφαλαριά
Θα μπορούσε να είναι το περιεχόμενου του κεφαλιού που χρησιμοποιείται στον πατσά –κατά το συκωταριά για τη μαγειρίτσα, αλλά καμία σχέση! Κεφαλαριά είναι ο πονοκέφαλος σε κάποια χωριά της Άρτας.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ολίνα
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
