Ο σύντροφός σου λέγεται φόβος της εγκατάλειψης

Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που συναντάται σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού κι αποτελεί μια από τις βασικότερες αιτίες για την εμφάνιση της ανασφάλειας. Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία κάποιος φοβάται σε υπερβολικό βαθμό πως κάποια στιγμή, οι γύρω του θα τον εγκαταλείψουν και θα μείνει μόνος. Δεν είναι η μοναξιά που φοβάται να διαχειριστεί όποιος βιώνει κάτι τέτοιο, μα η εγκατάλειψη εξ’ ολοκλήρου και η συναισθηματική φόρτιση που θα βιώσει όταν αυτή πραγματοποιηθεί.

Ο φόβος της εγκατάλειψης συνοδεύει αρκετά άτομα από πολύ μικρή ηλικία. Έρευνες παρουσιάζουν το συγκεκριμένο φαινόμενο ως σχετιζόμενο με την εγκατάλειψη του ατόμου σε μικρή ηλικία από τους γονείς του ή με καταστάσεις που έκαναν το άτομο να νιώσει μόνο κι αβοήθητο. Ακόμη, ένας αναπάντεχος πρόωρος χωρισμός στην πρώτη ερωτική μας σχέση, μπορεί να προκαλέσει το φόβο της εγκατάλειψης για τις υπόλοιπες σχέσεις μας. Κι αυτό, γιατί όταν εμπιστεύεσαι κάποιον και θεωρείς πως θα είναι δίπλα σου ό,τι κι αν συμβεί, όταν τελικά δεν είναι, χάνεις την εμπιστοσύνη σου σε σένα πρώτα απ’ όλα που δεν μπόρεσες να προβλέψεις μια τέτοια συμπεριφορά. Καταλήγεις να θεωρείς πως δεν μπορείς να κρίνεις ποια άτομα αξίζουν την εμπιστοσύνη σου κι επιλέγεις υποσυνείδητα να μην εμπιστεύεσαι κανέναν.

Πώς όμως θα καταλάβεις αν αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο συμβαίνει και σε σένα; Ένα από τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν όσοι ζουν και παλεύουν με το φόβο της εγκατάλειψης, είναι ότι συχνά προσπαθούν να τους ικανοποιούν όλους, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τον εαυτό τους. Αντλούν ευχαρίστηση με το ευχαριστούν τους γύρω τους, θεωρητικά λοιπόν αυτό είναι το κίνητρό τους, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για μια άμυνα η οποία στοχεύει στην ενδεχόμενη αναβολή της εγκατάλειψης του ατόμου προς αυτούς. Αποκτούν μια δουλοπρεπή στάση γιατί θεωρούν πως έτσι θα φτιάξουν τις ιδανικές συνθήκες για να μην τους αφήσουν όσοι αγαπούν.

Τα άτομα που βιώνουν αυτού του είδους το φόβο σπάνια θα πουν «όχι» κι ακόμη πιο σπάνια θα εκφράσουν τα «θέλω» τους. Πολύ συχνά κάνουν πράγματα και μπλέκονται σε καταστάσεις που δεν επιθυμούν ή δεν περνάνε καλά, μόνο και μόνο επειδή μέσα σε αυτές εμπλέκεται κάποιο σημαντικό για εκείνα πρόσωπο. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό να παραμείνουν σε μια σχέση με στοιχεία χειρισμού ή να γυρίζουν ξανά και ξανά σε αυτή, ακόμη κι όταν γνωρίζουν πως κάτι τέτοιο δεν τους ωφελεί.

Τα άτομα που παρουσιάζουν στοιχεία του φόβου της εγκατάλειψης, μπορεί πολλές φορές να γίνονται κουραστικά σε μια πιο επιφανειακή προσέγγιση, αφού υπεραναλύουν τα πάντα και συχνά εκφράζουν έντονα το άγχος του αποχωρισμού. Ακόμη κι όταν αποχωρίζονται για λίγες ώρες μονάχα το άτομο που αγαπούν, μπορεί να αντιδράσουν ακραία και να στεναχωρηθούν υπερβολικά αφού μέσα τους πιστεύουν πως μπορεί αυτή να είναι και η τελευταία φορά που αποχωρίζονται το συγκεκριμένο άτομο και πως δε θα επιστρέψει. Επιπλέον, συχνά τείνουν να γίνονται χειριστικά και να προσπαθούν να ελέγξουν τους γύρω τους και να προβλέψουν ή να καθοδηγήσουν τις αντιδράσεις τους. Δεν αγαπούν ιδιαίτερα τις αλλαγές και προτιμούν τη σταθερότητα αν και συχνά είναι εκείνοι αυτοί που θα εγκαταλείψουν κάποιον, μονάχα για να μην προλάβει ο άλλος να τους εγκαταλείψει και να βιώσουν αυτή τη συναισθηματική κατάσταση που τους συντρίβει.

Τα άτομα που ζουν με το φόβο της εγκατάλειψης, συχνά παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα άγχους και σημάδια κατάθλιψης. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι ένα αρκετά σύνθετο φαινόμενο που δεν μπορεί να περιγραφεί μέσα σε δυο γραμμές ούτε να διαγνωστεί εύκολα μέσα από ένα ψυχογράφημα. Απαιτείται χρόνος, σκέψη κι υπομονή προκειμένου να καταλάβει κανείς αν παρουσιάζει κάποια συμπτώματα. Επιπλέον, όσοι γνωρίζουν την ύπαρξή του μέσα τους, παλεύουν καθημερινά γνωρίζοντας πως η μάχη με κάτι τέτοιο είναι άνιση και πως οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος τους. Εκείνοι ωστόσο που ζουν με αυτό από πολύ μικρή ηλικία, έχουν μάθει να το διαχειρίζονται σε μεγάλο βαθμό.

Ο φόβος της εγκατάλειψης ταλαιπωρεί τόσο αυτόν που τη βιώνει όσο και τον περίγυρό του. Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία καθώς και η ανοιχτή συζήτηση με τους κοντινούς του ανθρώπους αποτελούν τις καλύτερες προοπτικές προκειμένου να έρθει η γαλήνη και να νιώσει το άτομο ασφαλές μέσα στην αβεβαιότητα που ούτως ή άλλως έχουν οι ανθρώπινες σχέσεις, μαθαίνοντας να στηρίζεται στα πόδια του. Κι αυτή είναι μια διαδρομή που χρειάζεται να διανύσει, κυρίως για να απολαύσει την ομορφιά των σχέσεων χωρίς να αγωνιά κάθε στιγμή πως θα τις χάσει.