Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς

«Μου ράγισε την καρδιά.», «Με έκανε κομμάτια.», «Κάτι έσπασε μέσα μου.» Είναι ορισμένες εκφράσεις που χρησιμοποιούμε συνήθως μετά από έναν επώδυνο χωρισμό. Κι αν κάποιος σου έλεγε πως η συμπεριφορά σου του ράγισε όντως την καρδιά, πώς θα αντιδρούσες; Αν γνώριζες έναν άνθρωπο που σου φανέρωνε ότι η καρδιά του είναι σπασμένη και πρέπει να του φέρεσαι με προσοχή, θα τον πίστευες;

Σου λέει, όμως, την αλήθεια. Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις. Άνθρωποι που έχουν σπασμένη καρδιά και πάσχουν απ’ το ομώνυμο σύνδρομο ή αλλιώς «Σύνδρομο Takotsubo», σύμφωνα με τους Ιάπωνες.

Η λέξη αυτή καθ’ εαυτήν σημαίνει «παγίδα για τα χταπόδια» γιατί το σύνδρομο αυτό προκαλεί μία παραμόρφωση στην καρδιά που μοιάζει με το δοχείο που χρησιμοποιούν για να ψαρεύουν χταπόδια. Συγκεκριμένα, μετά από μία ξαφνική και παροδική εξασθένηση των καρδιακών μυών, η αριστερή κοιλία φουσκώνει στο κάτω μέρος ενώ το πάνω μέρος μένει στενό. Τα συμπτώματά του μοιάζουν με αυτά του εμφράγματος και στατιστικά εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες.

Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1990 κι αιτίες ικανές να το προκαλέσουν είναι το έντονο συναισθηματικό στρες, η βαριά θλίψη, ο ανεξέλεγκτος θυμός ή ο μεγάλος φόβο, ίσως ακόμη κι η υπερβολική χαρά.  Συγκεκριμένα, ένα 4% των περιπτώσεων πυροδοτήθηκε από ένα ευχάριστο γεγονός, όπως είναι μια μεγάλη νίκη της ομάδας ή η απόκτηση ενός υψηλού χρηματικού ποσού.

Μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Αμπερντήν σε 52 ασθενείς που εμφάνιζαν το συγκεκριμένο σύνδρομο έδειξε τον σχηματισμό ενός ουλώδους ιστού που μείωνε την ελαστικότητα της καρδιάς και την εμπόδιζε να συσπάται ομαλά. Η επικεφαλής της ομάδας, Δρ Ντάνα Ντόσον, δήλωσε πως τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως οι βλάβες που προκαλεί το σύνδρομο έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην καρδιά των ασθενών, ενώ μέχρι πριν πίστευαν πως η ανάρρωση απ’ αυτό το σύνδρομο ήταν πλήρης και μάλιστα χωρίς την ανάγκη ιατρικής παρέμβασης.

Εκτενής έρευνα έχει πραγματοποιηθεί και στο «Τζάνειο» Νοσοκομείο απ’ την ομάδα των Κ. Κηπουρού, Α. Θεοδόση-Γεωργίλα, Α. Δημόπουλου, Δ. Σαμιώτου και Σ. Φούσα (Επιστημονικά Χρονικά, 2016), αναφέροντας πως το σύνδρομο αφορά στην πλειοψηφία γυναίκες –κοντά στο 90%– μετά την 5η δεκαετία της ζωής τους. Μάλιστα οι 2 στις 3 ασθενείς εμφάνισαν συμπτώματα μετά από κάποιο ψυχικό και σωματικό στρες, ενώ η τρίτη με απουσία κάποιου ερεθίσματος.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως η ραγισμένη καρδιά δεν είναι μονάχα μια κάπως γλυκανάλατη ποιητική έκφραση αλλά και μία πραγματική μορφή καρδιοπάθειας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ερευνήθηκε για πρώτη φορά σε γυναίκες που είχαν χάσει τους συζύγους τους. Είχαν περάσει, δηλαδή, ένα συναισθηματικό σοκ κι έναν διαρκή πόνο. Ακόμη, έχει γίνει γνωστή μία περίπτωση γυναίκας στο Τέξας που εμφάνισε το σύνδρομο μετά το θάνατο του σκύλου της.

Το φαινόμενο της εμφάνισης του συνδρόμου στις γυναίκες εξηγείται απ’ το γεγονός πως εκείνες υποφέρουν σε μεγαλύτερο βαθμό από στρες. Αντίθετα, οι άντρες εμφανίζουν μεν λιγότερο στρες αλλά το ότι συχνά δεν εκδηλώνονται, δημιουργεί ένα μεγάλο ποσοστό εμφάνισης εμφραγμάτων σ’ εκείνους.

Το να αποφύγουμε, λοιπόν, κάτι τέτοιο είναι ξεκάθαρα στο χέρι μας. Όταν επικοινωνούμε, εξωτερικεύοντας τις ανησυχίες και τους φόβους, όταν μιλούμε για τα προβλήματά μας κι εκφράζουμε τις αγωνίες μας, ανακουφιζόμαστε απ’ το στρες και δεν το αφήνουμε να πνιχτεί κι αργότερα να σωματοποιήσει αυτή τη συναισθηματική καταπόνηση. Γι’ αυτό οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε όσα παιδεύουν τον νου μας, απλά και καθημερινά, χωρίς να τα αφήνουμε να συσσωρεύονται.

Μία ραγισμένη καρδιά, τελικά, μπορεί όντως να υπάρξει.  Ο χρόνος που μας δίνεται να ζήσουμε είναι πολύ λίγος για να αναλωνόμαστε σε ανθρώπους και πράγματα που μας πληγώνουν, επιτρέποντάς τους να δηλητηριάζουν την ψυχή μας. Το θέμα είναι να μην αγχωνόμαστε ούτε γι’ αυτά που ξεπερνιούνται, γιατί θα βρούμε τη λύση, μα ούτε γι’ αυτά που δε λύνονται, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να τα αλλάξουμε.

Τώρα γνωρίζουμε πως τα έντονα – κυρίως αρνητικά– συναισθήματα μπορούν να σπάσουν την καρδιά μας αληθινά.