Δε μισείς αυτόν που λάτρευες γιατί χωρίσατε

Ποιος άγραφος νόμος αναγκάζει τα δύο μέλη μιας σχέσης που έχει πλέον λήξει να δυσφημούν το ένα το άλλο και να μισιούνται; Ποιος δημιούργησε και διέδωσε αυτό τον κανόνα, που απαγορεύει να εκτιμούμε το πρόσωπο του πρώην συντρόφου μας; Ποια είναι η βάση κι η αιτιολογία του, αν υπάρχει;

Το να δυσφημούμε ή έστω και σιωπηλά να μισούμε τους προηγούμενους συντρόφους μας, είναι κάτι παραπάνω από ντροπιαστικό κυρίως για εμάς τους ίδιους. Είναι πράγματι εξευτελιστικό (η πιο εύστοχη λέξη), τόσο για τη σχέση που βιώσαμε –κι ας τελείωσε– όσο και για το άλλο πρώην μέλος της. Είναι ταπεινωτικό για μια παρελθοντική επιλογή μας, που στο κάτω-κάτω όταν την κάναμε τη γουστάραμε!

Δε χρειάζεται να δυσφημείς ή να μισείς τον πρώην σου απλώς και μόνο επειδή χωρίσατε. Υπάρχουν άνθρωποι που μας φέρθηκαν χειρότερα από όσο είχαμε ορίσει ότι θα ανεχόμασταν ποτέ, αλλά υπάρχουν κι εκείνοι οι κάποιοι, που μας έχουν δώσει μόνο καλά να θυμόμαστε, ευχάριστες αναμνήσεις, διδάγματα, εμπειρίες που ακόμη κι αν είχαμε τη δυνατότητα, δε θα τις διαγράφαμε, θα τις παίζαμε σε ένα replay, θα ξανανιώθαμε, έστω και πρόσκαιρα, την αβίαστη χαρά, τα καθόλου επιτηδευμένα μας γέλια.

Αν δεν μπορείς για όλους, τουλάχιστον γι’ αυτούς τους ανθρώπους να είσαι ευγνώμων. Ένας τέτοιος πρώην, παρ’ όλο που η λέξη από μόνη της είναι επώδυνη, αποτελεί τεράστιο δώρο. Ήρθε, σου δίδαξε κάτι θετικό και συνεισέφερε εν μέρει στο να γίνεις αυτό που είσαι σήμερα και μάλιστα, μέσα από κυρίως ευχάριστες διαδικασίες. Γεμίσατε ο ένας τον άλλο εμπειρίες που εξέλιξαν και τους δύο σας πνευματικά και συναισθηματικά. Όπως είπε κι ο Μικρός Πρίγκιπας στο τριαντάφυλλό του «Κανείς δε φεύγει από κοντά σου, μέχρι να σου διδάξει αυτό που χρειάζεσαι να μάθεις».

Επειδή λοιπόν χωρίσατε, για τον οποιονδήποτε λόγο, αυτό σημαίνει πως πρέπει να τον ξεγράψεις, ή έστω να τον απεχθάνεσαι; Μήπως ο λόγος είναι λίγο βαθύτερος; Μήπως απλά η αμηχανία μεταξύ σας έχει εκθρονίσει την άνεση που κάποτε είχατε και δεν ξέρεις πώς να φερθείς, οπότε απλώς επιλέγεις να ακολουθήσεις το πιο βολικό ένστικτό σου, που σε προστάζει εκφοβιστικά να αγνοήσεις την ύπαρξη του πρώην αγαπημένου σου, ή ακόμη και να του επιτεθείς;

Η ανάγκη σου να τονίζεις τα αρνητικά του και να διαλαλείς πόσο απαίσια επιλογή ήταν η σχέση μαζί του είναι μια άμυνα για σένα. Αν κάποια συναισθήματά σου επιβιώνουν ακόμη όσο κι αν παλεύεις να τα σκοτώσεις, ο απελπισμένος σου εγωισμός θεωρεί το τακτικό του βρίσιμο βοηθητικό στην προσπάθειά σου να πείσεις τον εαυτό σου πως και μακριά του είσαι μια χαρά. Η προπαγάνδα που σου ασκείς για να πιστέψεις πως όντως μισείς τον ίδιο άνθρωπο που παλιά αγαπούσες, βασίζεται ουσιαστικά στο «πες-πες και κατόπιν επανάλαβε, στο τέλος ίσως πιστέψω κάτι από όσα λέω»∙ δε συμφωνείς;

Μα δε θα μπορούσε να ισχύει το αντίθετο, αφού αυτός ο άνθρωπος, που όσες πληγές κι αν σου άνοιξε άθελά του δεν έπαψες να τον αγαπάς, δεν είναι απλά αυτός που είδε τον αληθινό σου εσωτερικό κόσμο εκτεθειμένο, αλλά αποτελεί και το λόγο που ίσως κανείς άλλος να μην τον ξαναδεί. Μα σ’ αυτό το σενάριο, αν τα συναισθήματα είναι αληθινά κι αμοιβαία, τίποτα δεν έχει οριστικά τελειώσει.

Εν πάση περιπτώσει, αν ο άνθρωπος που διατηρούσες στο παρελθόν σχέση είναι αντικειμενικά άξιος εκτίμησης, τότε πιθανότερες αιτίες που αναγκάζουν τον αδύναμο εαυτό σου να τον κακολογεί είτε επειδή δεν ξέρεις πώς αλλιώς να φερθείς (η προαναφερθείσα αμηχανία) είτε επειδή προσπαθείς να σε πείσεις πως αυτά που λες ισχύουν, παρ’ όλο που κάθε επόμενη προσπάθεια να δώσεις έμφαση στα αρνητικά του και να τον ξεπεράσεις, στέφεται με ακόμη πιο πανηγυρική αποτυχία απ’ την προηγούμενη.

Σίγουρα, εκτός απ’ τους άξιους εκτίμησης πρώην, υπάρχει κι η αντίθετη πλευρά, η αποτελούμενη από όσους δικαιολογημένα δεν τρέφεις κανένα σεβασμό, κανένα θετικό συναίσθημα, καθώς φέρθηκαν οι ίδιοι με τρόπο ευτελή και μειωτικό, ίσως ακόμη και κατά τη διάρκεια της παραμονής σου στη σχέση. Αυτοί οι πρώην αποτελούν όμως τα καλύτερα μαθήματα! Σου δίδαξαν τι δεν ψάχνεις στη ζωή σου, τι δε θέλεις. Σε σκληραγώγησαν, έδειξαν τι συμπεριφορές δεν πρέπει να ανεχτείς ποτέ ξανά, σε γέμισαν σοφία δείχνοντάς σου τις συνέπειες της παρατεταμένης σου ανοχής.

Ακόμη κι αυτά τα πρόσωπα επομένως ήταν χρήσιμα! Μόνο και μόνο για την εμπειρία που σου μεταβίβασαν φορτώνοντάς σου τις ανασφάλειες και τον ατομισμό τους, πρέπει να τους πιστώσεις ευχαριστίες. Δε χρειάζεται να τους μισείς. Μην προσβάλλεις τον εαυτό σου ευτελίζοντας προηγούμενες επιλογές σου, στις οποίες προέβης αυτοβούλως κι έμεινες οικειοθελώς. Ώριμα κι αντικειμενικά, κρίνε αν πλέον αξίζουν να είναι στη ζωή σου έστω σαν απλοί γνωστοί. Έχεις δικαίωμα να αποφασίσεις πως δεν τους παραχωρείς ούτε αυτή τη θέση στη ζωή σου και πως δεν επιθυμείς καμία επαφή, πως σε τελική ανάλυση ακόμη κι η παρουσία τους σου χαλά το feng shui. Ωστόσο, σεβάσου τους σαν ένα βιβλίο με παραβολές και μαθήματα ζωής.

Αγαπάς τόσους ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ζωής σου κι είναι κρίμα να τους μισήσεις όλους επειδή σταματάτε να  είστε μαζί. Κράτησέ τους σε μια γωνιά μέσα σου, σαν μια βιωματική βιβλιοθήκη, απ’ την οποία θα ανασύρεις όσα διδάγματα χρειάζεσαι σε στιγμές ανάγκης. Προπαντός όμως, οφείλεις να σεβαστείς την ανάγκη του εαυτού σου για απομάκρυνση από κάθε ύπαρξη που σε γεμίζει τοξικότητα -χωρίς να χρειάζεται να δείξεις εμπάθεια απέναντί της.

Κράτα τους ανθρώπους –κι όχι τους σκληρά κατονομαζόμενους «πρώην»– που ήταν στη ζωή σου κάτι σαν δώρα. Πολλές φορές αυτό το μαρτυρούν τα μάτια τους, τα αγγίγματά τους, τα ονόματά τους. Είναι λίγοι, ελάχιστοι, ίσως ακόμη και μόνο ένας. Θα τον αναγνωρίσεις όμως. Είναι εκείνος, που κάθε τόσο «σκοντάφτει επικίνδυνα σε κάθε τελεία που δεν έβαλε ποτέ μαζί σου!».