Απ' τα «όχι» μας κρινόμαστε

Κρίνεις, συγκρίνεις, εγκρίνεις ή απορρίπτεις. Αν θέλεις να λέγεσαι ένας κυριολεκτικά σκεπτόμενος άνθρωπος, η διαδικασία αυτή περνάει απ’ το μυαλό σου για κάθε απόφαση που καλείσαι να πάρεις, σε κάθε τομέα της ζωής σου. Σημαντικό ή ασήμαντο πάντοτε το αποτέλεσμα θα καθορίζει την εξέλιξη των πραγμάτων και σκοπός είναι να ζυγίζεις όλες τις εκδοχές προτού φτάσεις στο σημείο να καταλήξεις κάπου.

Δε λειτουργούν, όμως, όλοι με τον ίδιο τρόπο. Μάθαμε να κατηγοριοποιούμε τους γύρω μας βαπτίζοντάς τους ανάλογα με τον τρόπο που συνήθως αντιδρούν σε κάθε περίσταση, σε ανθρώπους του «ναι» και σε ανθρώπους του «όχι». Αυτός ο διαχωρισμός μας βοηθάει να καταλάβουμε την τακτική του καθενός και πώς ανταποκρίνεται σε κάθε ζήτημα.

Το «ναι», λοιπόν, αποτελεί μία ξεκάθαρα θετική λέξη. Αποκαλύπτει περισσότερο έναν αυθορμητισμό παρά μια απόφαση βασισμένη σε ώριμη σκέψη και ενδοιασμούς. Είναι το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό όταν ενθουσιαζόμαστε με κάτι. Βγαίνει αβίαστα απ’ τα χείλη, δηλώνει έγκριση αλλά και υποχώρηση πολλές φορές.

Η απήχηση ενός «όχι», απ’ την άλλη πλευρά, θέτει κατευθείαν τον άλλο σε αμυντική θέση. Είναι το «ΣΤΟΠ» και το τείχος που υψώνεται. Δίνει ένα διαφορετικό χαρακτήρα στο άτομο που το ξεστομίζει. Δηλώνει πυγμή και αυταρχισμό, αλλά και σημαντική υπόσταση στην απάντηση που δίνεται.

Είναι φανερό πως για τους ανθρώπους που οι πέντε απ’ τις έξι τους απαντήσεις σε καθημερινή βάση είναι «όχι» σχηματίζουμε την εικόνα του δύστροπου και δυναμικού. Ενός ατόμου που εμπνέει δέος, δείχνοντας να σέβεται τον εαυτό του ζυγίζοντας καλά πριν αποφασίσει το οτιδήποτε.

Απαντώντας με «όχι» σε περιστάσεις που απαιτούν απ’ την πιο μικρή ως την πιο μεγάλη κατανάλωση φαιάς ουσίας, ταυτόχρονα θέτουμε τα όριά μας στους άλλους. Δείχνουμε πως είμαστε άνθρωποι που σεβόμαστε τον εαυτό μας και δεν επιτρέπουμε να μας φθείρει οποιαδήποτε κίνηση ή συμπεριφορά ως προς το πρόσωπό μας.

Αυτό είναι καλό, όχι μόνο για την εικόνα που διαμορφώνουν οι γύρω μας για εμάς, αλλά και για τη δική μας καθημερινή αυτοκριτική. Με το ν’ αρνείσαι, έρχεσαι πιο κοντά στην αναζωπύρωση της αυτοπεποίθησής σου. Παίζεις σ’ ένα σενάριο με πρωταγωνιστή εσένα. Εκεί που οι δικές σου ανάγκες υψώνονται πάνω απ’ οτιδήποτε άλλο. Χαρίζεις στον εαυτό σου το πιο πολύτιμο δώρο. Τον προστατεύεις απ’ τους επικείμενους κινδύνους και τον αποτρέπεις απ’ το να εκτεθεί απροκάλυπτα.

Όχι, δε δείχνεις κακός με το ν’ απαντάς αρνητικά. Κανένας δεν πρόκειται να σε υπολογίσει περισσότερο, αν δεν αποδείξεις πως πάνω απ’ όλα υπολογίζεις εσύ τον εαυτό σου. Ο «καλός εγωισμός» είναι ένας μηχανισμός προστασίας απέναντι σε άτομα και καταστάσεις που επιθυμούν να μας παγιδεύσουν λειτουργώντας πάντοτε προς όφελός τους.

Ας ανατρέξουμε στις στιγμές που αποδεχτήκαμε μία πρόταση, αλλά και στις στιγμές που αρνηθήκαμε κι ας συγκρίνουμε τις συνέπειες της πρώτης σε σχέση με τη δεύτερη πράξη. Σε ποια απ’ τις δύο περιστάσεις κρατήσαμε κοντά μας εκείνους που άξιζαν να μείνουν και ποιοι απομακρύνθηκαν; Ποια κριτήρια είναι θεωρητικά ιδανικά για να δημιουργήσουν πρόσφορο έδαφος σ’ αυτούς που θέλουν ή όχι να είναι δίπλα μας;

Είναι βέβαια κι οι άνθρωποι εκείνοι, που δεν μπορείς με τίποτα να τους αρνηθείς. Οι λεγόμενες αδυναμίες. Όσο κι αν πρέπει, όσο κι αν προσπαθήσεις να τους χαλάσεις το χατήρι, είναι εκείνη η εσωτερική πίεση που ασκείται και σε ωθεί να συμφωνήσεις και να χαμογελάσεις εγκρίνοντας. Κατά βάθος, όμως, δεν αντιλαμβανόμαστε πως ίσως αυτή η συμπεριφορά μας τους κάνει κακό. Πως λέγοντάς τους και «όχι» σμιλεύουμε καλύτερα τον τρόπο που αντιμετωπίζουν, όχι μόνο εμάς τους ίδιους, αλλά και την ίδια την πραγματικότητα.

Είναι όπως λέμε πως απ’ τα χαστούκια της ζωής έχουμε αφυπνιστεί κι έχουμε πάρει μαθήματα. Απ’ τις περιστάσεις που δε στολίστηκαν με το περιτύλιγμα ενός χαρωπού «ναι», αλλά ενός κατηγορηματικού «όχι». Μιας άρνησης που πιθανότατα μας άλλαξε ολόκληρη τη ζωή. Και μας έκανε καλό σε βάθος χρόνου, γιατί μας έδειξε τη σκληρή πλευρά των πραγμάτων. Μας έδωσε κίνητρο και δύναμη να προσπαθήσουμε περισσότερο.

Κανένας δεν είπε ότι το ν’ αποφασίσεις «ναι» ή «όχι» κάποιες φορές είναι εύκολο. Είναι εκείνες οι στιγμές που θέλεις ν’ ανοίξει η γη να σε καταπιεί, ώστε να βγεις απ’ το δίλημμα μια και καλή. Άλλωστε, όταν δεν υπάρχει μέση οδός, σχεδόν πάντα το να κληθείς ν’ απαντήσεις θετικά ή αρνητικά είναι μονόδρομος. Ένας δρόμος που σε οδηγεί σε διαφορετικές πορείες κάθε φορά.

Το θέμα είναι πάντα να χρησιμοποιείς τη λογική σου, όπου αυτό είναι θεμιτό και προς το κοινό καλό να δίνεις την απάντησή σου με θάρρος και τόλμη. Μόνο σιγουρέψου πως σε κάθε σου απόφαση δε θάβεις τα πραγματικά δικά σου θέλω. Γιατί ορισμένες φορές λέγοντας στους άλλους «ναι», ταυτόχρονα λες «όχι» στον εαυτό σου. Κι αυτό είναι παραπλανητικό για όλους, αλλά κυρίως για σένα.