Δεν μπορείς να βοηθήσεις αν δε θέλει να βοηθηθεί!

Όλοι έχουμε προβλήματα. Άλλων είναι πιο σοβαρά, άλλων λιγότερο. Κάποιοι τα βλέπουν, οι περισσότεροι τα παραβλέπουν, άλλοι φοβούνται και κλείνουν τα μάτια. Πολλές φορές θέλουμε να τα αντιμετωπίζουμε μόνοι. Μα είναι και στιγμές που έχουμε ανάγκη τη συμπαράσταση των ανθρώπων μας. Εκείνων που εμπιστευόμαστε να εκμυστηρευτούμε ακόμα κι αυτά που κάποτε δειλιάζουμε να τα παραδεχθούμε στον ίδιο μας τον εαυτό.

Όταν νοιάζεσαι αληθινά κάποιον μπορείς να καταλάβεις πότε κρύβεται μια ανησυχία πίσω από ένα βεβιασμένο χαμόγελο, πότε καλύπτεται (ανεπιτυχώς) ένα ζόρι πίσω από ένα σφιγμένο «Καλά είμαι». Αυτή η συναισθηματική επικοινωνία είναι πολύ σημαντική. Αν διακρίνεις αυτά τα σημάδια στο ταίρι, τον συγγενή ή το φιλαράκι σου, κάνεις ό, τι περνάει απ’ το χέρι σου για να τον ανακουφίσεις και να τον βοηθήσεις να ξαναβγεί στον αφρό, αν πάει να πιάσει πάτο. Με μια σημαντική προϋπόθεση, όμως: Θα πρέπει ο άλλος να θέλει να βοηθηθεί.

Εκείνοι που έχουν ανάγκη τη συμβουλή, τη στήριξη, τη συνδρομή σου θα στο δείξουν. Θα σου χτυπήσουν την πόρτα και θα σου ανοίξουν την καρδιά τους. Θα σε κάνουν μέρος του προβλήματός τους. Και ξέρεις γιατί θα γίνει αυτό; Γιατί βαθιά μέσα τους θα ‘χουν αποδεχθεί και θα έχουν συνειδητοποιήσει, όση υπομονή κι αν έχουν κάνει, ότι δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν μόνοι τους, άρα είναι δεκτικοί στη δική σου αρωγή. Θα σου δώσουν το δικαίωμα να πεις τη γνώμη σου, να προτείνεις λύσεις, να παρέμβεις και να πάρεις θέση.

Υπάρχει, λοιπόν, μία λεπτή γραμμή ανάμεσα στο τι μας επιτρέπει ο άλλος να κάνουμε και στο τι πιστεύουμε εμείς πως πρέπει. Πολλές φορές το ενδιαφέρον μας να βοηθήσουμε κάποιον σε ένα θέμα που αντιμετωπίζει πηγάζει απ’ τον ίδιο μας τον εαυτό και την ανάγκη τη δική μας να κάνουμε αυτό που θεωρούμε σωστό. Ουσιαστικά, κρυβόμαστε πίσω από τους προσωπικούς ηθικούς μας φραγμούς που πνίγουν εμάς τους ίδιους. Προσπαθώντας να νιώσουμε όπως νιώθει ο άλλος και να κάνουμε δικό μας το δικό του πρόβλημα καταβάλλουμε προσπάθεια για να νιώσουμε εμείς καλά, χρήσιμοι, σπουδαίοι.

Φαντάσου πώς είναι να φορτώνεσαι εσύ το θέμα κάποιου άλλου, όταν εκείνος δε θέλει βοήθεια. Το θέμα το ‘χεις εσύ κι όχι ο ίδιος. Επιμένοντας να τον διαφωτίσεις τάχα με τις συμβουλές σου, ίσως πετύχεις τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς η συμπεριφορά σου μπορεί να ενοχλήσει αντί να διευκολύνει τα πράγματα. Σαφώς –αν, φυσικά τα κίνητρά σου είναι αγαθά κι ειλικρινή– η αγάπη που τρέφεις για κάποιον μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους. Μπορείς να συμβουλεύεις ή μπορείς να νουθετείς. Μα ακόμη κι η αγνή συμβουλή, αν δε ζητηθεί, μπορεί να μεταφραστεί σαν πατρονάρισμα.

Δυστυχώς, όταν κάποιος φίλος μας εκμυστηρεύεται το πρόβλημά του, είμαστε πολύ βιαστικοί να συμβουλέψουμε σκεπτόμενοι τα δικά μας «θέλω» και δεν παρατηρούμε γιατί μας μίλησε και τι ζητάει από μας, συχνά, δε, ούτε κι ο ίδιος γνωρίζει τι ακριβώς θέλει. Βιαζόμαστε να μιλήσουμε πριν καν καλά-καλά ακούσουμε. Τι πιο ανθρώπινο, αν δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς αισθάνεται ο άλλος, να ρωτήσουμε απλά: «Έχεις ανάγκη απλώς να εκτονωθείς ή θες να σκεφτούμε μαζί μια λύση;». Να του δώσεις την επιλογή να δει το απλωμένο σου προς εκείνον χέρι κι αν θέλει να πιαστεί, να το κάνει ελεύθερα. Όχι να νιώσει πως κάποιος σώνει και καλά θέλει να τον τραβήξει προς την κατεύθυνσή του.

Ο δρόμος που σε βγάζει απ’ το αδιέξοδο ενός προβλήματος μπορεί να ‘ναι τραχύς και τις περισσότερες φορές τα πράγματα γίνονται χειρότερα πριν γίνουν καλύτερα. Οι «φιλικές» μας παρεμβάσεις καμιά φορά μας παγιδεύουν να φτάσουμε να θεωρηθούμε υπεύθυνοι για το στάδιο εκείνο της δυσκολίας κατά την πορεία της επίλυσης. Το τελευταίο πράγμα που θα θέλαμε να συμβεί είναι να προκαλούμε δυσφορία και δυσανασχέτηση. Να βλέπουμε τους άλλους να μας αποφεύγουν, αν επίμονα συστήνουμε να κάνουν πράγματα για τα οποία δεν είναι έτοιμοι.

Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει στον σωστό χρόνο κι αυτός είναι ο χρόνος που ο άλλος θα επιλέξει -αν το θελήσει, τελικά. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και κάθε χρονική στιγμή που συμβαίνει κάτι είναι ξεχωριστή μα και σημαντική. Καλό θα ήταν να διαχωρίσουμε τις δικές μας επιθυμίες και να μη συγχέουμε το ενδιαφέρον μας για τον πλησίον με κανένα προσωπικό όφελος και καμιά αυταρχική μας τάση.

Δεν είναι εύκολη η διαδικασία της συμπαράστασης, αντίθετα είναι δύσκολη και διαρκεί κάποτε πολύ, όμως η φιλία είναι πολύτιμη και χωρίς στήριξη δε θα ριζώσει στη ζωή μας.