Ποτέ τα αντίποινα δεν έφεραν ουσιαστική δικαίωση

Εκδίκηση. Μια λέξη, χίλιες σκέψεις και άλλες τόσες ιστορίες. Ιστορίες με τιμωρητικό χαρακτήρα, που κάνουν τον μεγαλύτερο πάταγο, φτιάχνουν τις εντονότερες ίντριγκες και προκαλούν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Την έχουμε χιλιοδεί, την έχουμε άπειρες φορές νιώσει. Στον κινηματογράφο, στο θέατρο, σε κάθε είδους τέχνη, η θεματική της εκδίκησης καταφέρνει πάντα να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Από την ταινία «ο Νονός», το τραγούδι του Μητροπάνου «Για να σε εκδικηθώ» μέχρι τον «Άμλετ» του Σαίξπηρ, η εκδίκηση ανυπομονούμε να παρθεί ώστε να νιώσουμε κι εμείς μια στάλα δικαίωσης, μαζί με τον πρωταγωνιστή.

Κι ας είναι το σενάριο πλασματικό, μάς βάζει στη διαδικασία να σκεφτούμε τον δικό μας «πόνο» και πώς θα μπορούσαμε να τον διαχειριστούμε όμοια- σε πιο νορμάλ κλίμακες σαφώς. Μια προδοσία από τον σύντροφό μας, μια αποδοκιμασία από τον κοινωνικό μας περίγυρο, μια κόπια από τον συνάδελφό μας, μάς έχει ωθήσει στο να θέλουμε αντίποινα. Η αρχή όλων, το συναίσθημα που κάνει κάποιον να αναθεωρήσει την εικόνα του, την προσωπικότητά του, να εκμηδενίσει και να θίξει το εγώ του.

Μέχρι που προκαλώντας αντίποινα, έρχεται η ικανοποίηση μέσω της καταστροφής του άλλου. Μια τέτοια ευχαρίστηση αποτελεί κι ο όρος «ηδονική επιβράβευση» η οποία εξηγεί πως όταν εκδικούμαστε, στον εγκέφαλό μας διεγείρεται το ίδιο σημείο που ερεθίζεται κι όταν ανταμειβόμαστε με κάτι. Ανταμοιβή κι εκδίκηση έρχονται να γίνουν ένα κι εσύ δε βλέπεις μπροστά σου παρά μόνο τη δικαίωση σαν λάβαρο, σαν βραβείο. Η ανταμοιβή ωστόσο έχει θετικό πρόσημο. Η εκδίκηση όμως;

Σε αντίθεση με την ευχαρίστηση της ανταμοιβής που έχει την τάση να διαρκεί περισσότερο, η δικαίωση που νιώθεις όταν εκδικείσαι κάποιον διαρκεί τόσο λίγο, με αποτέλεσμα αυτό το συναίσθημα της κάθαρσης να εξατμιστεί γρήγορα κι εσύ να βουτηχτείς ξανά στο δράμα και στη θλίψη που περνούσες πριν. Την ίδια θλίψη που σε βάζει σε μια διαδικασία να μηρυκάζεις καταστάσεις. Γιατί η εκδίκηση δεν αναιρεί ό,τι έγινε, απλά σου υπενθυμίζει συνεχώς ότι συνέβη. Νομίζεις πως θα ανακουφιστείς με το να γίνεσαι τιμωρός αλλά τουναντίον, πονάς περισσότερο. Δεν λαμβάνεις υπόψιν το τίμημα που θα επέλθει, που δεν είναι άλλο από αυτό των αρνητικών συναισθημάτων κι έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Ένα παιχνίδι που και οι δύο προσπαθείτε να «βγείτε από πάνω» και να αποδείξετε «κάτι».

Εκτός όμως από το ότι κι οι δύο είστε χαμένοι αυτού του παιχνιδιού, εσύ είσαι χαμένος περισσότερο. Γιατί μπαίνεις σε μια διαδικασία να τιμωρήσεις κάποιον, ενώ ο μόνος που πραγματικά βλάπτεις είναι ο ίδιος σου ο εαυτός. Ανταποδίδοντας πικρία δεν κλείνεις πληγές, τις ξύνεις περισσότερο, υπενθυμίζοντας όλα τα δυσάρεστα που έχεις βιώσει, επεκτείνοντας το άγχος που βιώνεις, κάτι που μπορεί να σε οδηγήσει ακόμα και σε μετατραυματικό στρες. Τοποθετείς τον εαυτό σου χαμηλά και χαλάς ταυτόχρονα ενέργεια και χρόνο σε κάτι πραγματικά μη πρακτικό. Αντί να δίνεις απλόχερα χρόνο στον εαυτό σου για να προχωρήσεις, τον σπαταλάς στον να εκδικηθείς κάποιον. Μπορείς να γίνεις όμως πραγματικά ο τιμωρός κάποιου κι αυτό να έχει την παραμικρή αξία;

Η συγχώρεση είναι η μεγαλύτερη ανακούφιση που μπορείς να δωρίσεις στον εαυτό σου γιατί μέσω εκείνης, είναι σίγουρο πως προχωράς. Με αυτήν θα μάθεις να διαχειρίζεσαι τον θυμό σου, τη λύπη και την αδικία. Οπότε αντί να προβείς σε αντίποινα που θα σε κάνουν στην καλύτερη των περιπτώσεων να έχεις τύψεις, ενοχές και βρώμικη συνείδηση, καλύτερα να το διαχειριστείς με πρακτικές που αφορούν εσένα και μόνο εσένα. Ούτε κουρτίνες θα βάψεις στο χρώμα που μισούσε, ούτε θα γιατρέψεις τις ατέλειωτες πληγές σου έτσι, γιατί με την εκδίκηση δεν αναιρείς καταστάσεις, απλά τις βάζεις στο repeat.