«Είμαι δύσκολος άνθρωπος»· μια φράση με κρυμμένα νοήματα

Το έχουμε αυτό σαν άνθρωποι. Να αραδιάζουμε λέξεις, χαρακτηρισμούς και επίθετα χωρίς ιδιαίτερη σκέψη κι όποιον πάρει ο χάρος. Μας πληγώνει μια γυναίκα κι αμέσως γίνεται σύμβολο ολόκληρου του γυναικείου πληθυσμού. Λες και είναι δείγμα για το πώς συμπεριφέρονται οι γυναίκες όλου του πλανήτη. Μπαίνουμε σε ένα ταξί στην Ιταλία, είναι λίγο κατσουφιασμένος ο ταξιτζής και τσουπ, το πόρισμα είναι πως οι Ιταλοί είναι αγενείς σαν λαός. Το κάνουμε αυτό. Προτρέχουμε. Γρήγορα συμπεράσματα ενός συλλογισμού αδούλευτου, απαίδευτου, που θέλει να δώσει τίτλους και επεξηγήσεις σε καταστάσεις πολυδιάστατες, καταστάσεις ιδιαίτερες. 

«Είμαι δύσκολος άνθρωπος». Τρεις λέξεις που κυριολεκτικά μου σπάνε τα νεύρα. Τρεις λέξεις που επίσημα αν μπορούσα θα είχα εξοστρακίσει από την Ελληνική διάλεκτο. Αυτές οι λέξεις, με αυτή τη σειρά πρέπει να απαγορευτούν. Χαλάει μια φιλία και λες πως είσαι δύσκολος άνθρωπος. Χαλάει μια ερωτική σχέση, πάλι το ίδιο. Τσακώνεσαι με τους γονείς σου, ξέρουμε είσαι δύσκολος άνθρωπος. Παρεξήγηση με έναν συνάδελφο, η ίδια φράση σε επανάληψη. Γνωρίζεις έναν καινούριο άνθρωπο και νιώθεις την ανάγκη να του πεις «Είμαι δύσκολος άνθρωπος». 

Αρκετά. Φτάνει. Ως εδώ. Δεν είσαι ρε φίλε δύσκολος άνθρωπος. Κανείς μας δεν είναι. Το να είσαι άνθρωπος είναι δύσκολο από μόνο του, εκ φύσεως. Δε χρειάζεται άλλη σάλτσα. Στο εστιατόριο άμα πας και παραγγείλεις μακαρόνια αλά κρεμ το γκαρσόνι καταλαβαίνει πως θέλεις τα μακαρόνια με την κρέμα. Το λέει το όνομα. Έχεις ακούσει κανέναν να παραγγέλνει μακαρόνια αλά κρεμ με κρέμα; Για τ’ όνομα του Θεού. Το ότι είσαι άνθρωπος είναι αρκετό για να περιγράψει τι κουβαλάς. Τα αισθήματα, τις εμπειρίες, τα λάθη, τα πάθη, τις αμαρτίες και τις πληγές. Το δύσκολος πέτα το. Ασ’ το να πάει στο καλό. Είναι αχρείαστο. Είναι αποκρουστικό.

Το δύσκολος το έβαλες μπροστά από το άνθρωπος για να ωραιοποιήσεις και να υποβαθμίσεις τη συζήτηση που πρέπει να κάνεις με τον εαυτό σου εδώ και καιρό. Ποια συζήτηση; Τη συζήτηση του τι άνθρωπος είσαι τελικά και ποιος είναι ο ρόλος σου, ποια είναι η ευθύνη σου στη φιλία που χάλασε, στη σχέση που τελείωσε, στον τσακωμό στη δουλειά. Όλες αυτές οι καταστάσεις είναι σαν σπίτια που ράγισαν τα θεμέλια, οι τοίχοι, κι εσύ τρέχεις τριγύρω με μια ψεύτικη δόση αυτοπεποίθησης κρατώντας ένα κουτάκι super glue που γράφει «δύσκολος» στο κουτί και προσπαθείς να τα κολλήσεις.

Το δύσκολος είναι η εύκολη λύση και η άρνηση να κοιτάξεις προς τα μέσα. Να διερωτηθείς, να προκαλέσεις τον εαυτό σου και να βγάλεις από μέσα σου ανασφάλειες, κακές συμπεριφορές και άμυνες που σε κρατούν πίσω. Κι αν είσαι δύσκολος άνθρωπος όπως ισχυρίζεσαι, τι μας το λες δηλαδή; Αντί να το προβάλεις, λες και είναι κανένα κατόρθωμα, καλό θα ήταν να κάνεις τα πάντα για να το αλλάξεις. Μη ζεις με την ψευδαίσθηση πως σε κάνει διαφορετικό ή ξεχωριστό αυτός ο ισχυρισμός. Αντιθέτως, τα αποτελέσματα μιας τέτοιας δήλωσης είναι μάλλον αρνητικά για αυτόν που τα ακούει.  

Γιατί άραγε να πεις σε κάποιον που μόλις γνώρισες πως είσαι δύσκολος άνθρωπος; Και καλά τον προειδοποιείς για το που πάει να μπλέξει; Παιδιά, ενήλικες είμαστε, ας αφήσουμε τις βλακείες στην άκρη. Άμυνα είναι όλο αυτό. Μια προσπάθεια να δικαιολογήσεις κάθε κακό που πρόκειται να έρθει και που πιθανόν να χαλάσει αυτή τη σχέση. Άμα γίνει καμιά στραβή, εσύ να έχεις τον άσσο του «Στα έλεγα εγώ, είμαι δύσκολος άνθρωπος». Συμπεριφορές ανώριμες αν με ρωτάτε εμένα. 

Αν δε βρήκες ταίρι, είναι επειδή δε βρήκες να ταιριάξεις, όχι επειδή είσαι άτομο που απαιτεί ειδική μεταχείριση. Όλοι «δύσκολοι» είμαστε μέχρι να βρούμε κάποιον που να τα βρίσκουμε μαζί του και ξαφνικά γινόμαστε και εύκολοι και αρνάκια και όλα μέλι γάλα. Ο ρόλος του να είσαι άνθρωπος είναι δύσκολος. Πολύ δύσκολος. Σκεφτείτε πόσο καιρό προετοιμάζεται ένας ηθοποιός για να παίξει ένα ρόλο. Έναν! Προκαθορισμένοι διάλογοι, αυτοματοποιημένες κινήσεις και ένα σενάριο που τον καθοδηγεί βήμα προς βήμα, λέξη προς λέξη. Εσύ, ξυπνάς κάθε πρωί και δεν έχεις ιδέα για το τι θα σου ζητηθεί. Είσαι πατέρας, αδελφός, γιος, φίλος, εραστής, επαγγελματίας και σύζυγος. Οι ρόλοι σου αμέτρητοι, τα σενάρια διαδραστικά, οι παράγοντες αστάθμητοι, τα συναισθήματά σου κάτω από συνεχή πίεση και εξέταση. 

Ξέρεις ποιος είναι ο μοναδικός τρόπος να διαχειριστείς όλο αυτό τον πανζουρλισμό που ονομάζεται ζωή; Προσπάθεια, ειλικρίνεια, αυτογνωσία και λίγη ακόμα προσπάθεια. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεσαι είναι η άστοχη δικαιολογία πως ο λόγος που συμβαίνουν κάποια πράγματα, είναι το πόσο δύσκολος άνθρωπος είσαι. 

Είναι δύσκολο να είσαι άνθρωπος. Δεν είσαι δύσκολος άνθρωπος.