Το ότι το διάβασες στο ίντερνετ, δε σημαίνει ότι ισχύει κιόλας

Καθόμασταν που λέτε με τη φαμίλια για μεσημεριανό τις προάλλες και λέει ο μπαμπάς μου το εξής: «Ο κορονοϊός δεν υπάρχει. Είναι πόλεμος της Κίνας με την Αμερική». Αφού λοιπόν ξεροκατάπια, τόλμησα να ρωτήσω τον μπαμπά μου πώς κατέληξε σε αυτή τη βαθυστόχαστη ανάλυση για ένα θέμα που έχει παραλύσει ολόκληρο τον πλανήτη. Πώς ήρθαν στην κατοχή του πληροφορίες που πολύ πιθανόν να κατέχει το Πεντάγωνο, το State Department και η κυβέρνηση της Κίνας. «Το έγραφε στο Facebook». 

Μπορεί να σας φαίνεται αστείο, μα το συμβάν με τον πατέρα μου δίνει πάσα για ένα θέμα που ταλανίζει και άτομα νεότερης ηλικίας. Εδώ δε μιλάμε για εσφαλμένο χειρισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά για την ορδή αναξιόπιστων πηγών ενημέρωσης που κατακλύζουν τις οθόνες μας. Ζούμε σε μια εποχή που η αξιοπιστία και η ποιότητα πληροφοριών και ιδεών που παρατίθενται από τις διαδικτυακές φυλλάδες, θυσιάζονται στο βωμό των κλικ και της επισκεψιμότητας. Αυτό σαν καταναλωτές και σκεπτόμενους ανθρώπους, μας αφήνει με το χρέος και την υποχρέωση να αμφισβητούμε ό,τι διαβάσουμε. Ναι, το ξέρω πως ακούγεται αστείο μα δυστυχώς αυτή είναι η εποχή που ζούμε. 

Η αποσυναρμολόγηση κλασικών βιομηχανιών, όπως της ενημέρωσης, έχουν οδηγήσει στο φαινόμενο των fake news. Πλατφόρμες όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube, έχουν γίνει το μικρόφωνο οποιουδήποτε συνανθρώπου μας έχει άποψη και σύνδεση στο Ίντερνετ. Αυτό σημαίνει πως η ιχνηλάτηση μιας είδησης που βλέπουμε σε αυτές τις πλατφόρμες είναι απαραίτητη διαδικασία αν δε θέλουμε να πιαστούμε κορόιδα ή απλώς να γίνουμε αναμεταδότες μια άποψης χωρίς στοιχεία να την υποστηρίξουν. Ποιος έγραψε το άρθρο; Ποιο είναι το βιογραφικό του, οι εμπειρίες του και τι τον κάνει ειδικό στο να αναλύσει το συγκεκριμένο θέμα; Αν δεν είναι άτομο και πρόκειται για κάποιο ειδησεογραφικό πρακτορείο, ποιες πηγές έχει επικαλεστεί για τη συγγραφή του άρθρου; 

Τώρα θα μου πείτε, αν είχα την ώρα να ψάξω όλες αυτές τις ερωτήσεις, θα είχα γράψει εγώ ο ίδιος το άρθρο, μα έλα που η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Δεν θα σας ζητηθεί να γράψετε το άρθρο μεν, μα αυτό που είναι ανάμεσα στις ευθύνες και τις αρμοδιότητές σας, είναι ο σχηματισμός μιας άποψης εξ ολοκλήρου δικής σας. Οι μέρες που το μόνο μέσο ενημέρωσης ήταν οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση ανήκουν στο παρελθόν. Εκείνες τις εποχές, η ενημέρωση ήταν σαν στρατιωτικό μενού: αυτό που σου σέρβιραν, έπρεπε να το φας. Σήμερα, η ενημέρωση είναι μπουφές. Εσύ επιλέγεις τι θα διαβάσεις και από πού. Το πιο σημαντικό όμως χαρακτηριστικό της σύγχρονης ενημέρωσης είναι η δυνατότητα να μπεις στην κουζίνα, να δεις τα υλικά και να χαζέψεις λίγο τον σεφ πριν φτιάξει τις μερίδες. 

Πώς μεταφράζεται αυτό στην ενημέρωση; Αναφέρω ένα απλό παράδειγμα. Διαβάζεις μια είδηση. Πριν διαμορφώσεις άποψη, βάλε τις πληροφορίες στη μηχανή αναζήτησης και διάβασε ακόμα δυο, τρία, τέσσερα άρθρα με παρόμοια θεματολόγια. Υπάρχουν διαφορές; Μήπως κάποιο άρθρο παρουσιάζει το θέμα από άλλη οπτική γωνία; Αν το 95% των άρθρων που έχεις διαβάσει υποστηρίζουν τη μια πλευρά του νομίσματος, τι λέει εκείνο το 5% που έχει άλλη άποψη; Στη συνέχεια άφησε λίγες μέρες να περάσουν, ώστε να καταλαγιάσει η βαβούρα των πρώτων ημερών και ξανακάνε μια αναζήτηση να δεις πώς εξελίχθηκε η υπόθεση κάποια 24ωρα μετά. 

Το να σχηματίσεις μια σφαιρική και αντικειμενική άποψη χρησιμοποιώντας διαδικτυακές πηγές πληροφόρησης μπορεί φαινομενικά να είναι πιο απλό και η πρόσβαση ευκολότερη σε σύγκριση με παλαιότερα, μα η αλήθεια είναι πως θέλει χρόνο, αφοσίωση και προβληματισμό. Με τον καιρό, πρέπει να αναπτύξεις την ικανότητα να αναγνωρίζεις τις έμπιστες πηγές πληροφόρησης και να αφήνεις στην άκρη αυτές που απλώς αναζητούν κλικ. 

Ζούμε σε εποχές που τα πάντα κινούνται γρήγορα μα για να διαμορφώσουμε τις απόψεις μας, καλό θα ήταν να δίνουμε χρόνο, υπομονή και εμπιστοσύνη. Η κοινωνία μας χρειάζεται περισσότερα μέλη που σκέφτονται, αναζητούν και προκαλούν την πραγματικότητα που τους σερβίρεται. Ας είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί λοιπόν.