10 αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές στη σχέση

O Έριχ Φρομ, Γερμανός ψυχαναλυτής, υποστήριξε ότι η αγάπη δεν είναι κάτι φυσικό, αλλά απαιτεί πειθαρχία, συγκέντρωση, υπομονή, πίστη και την απομάκρυνση του ναρκισσισμού. Δεν είναι αίσθημα, είναι αποτέλεσμα εξάσκησης. Όλοι πιστεύουμε ότι η αγάπη γεννιέται απλά. Ταυτόχρονα, όμως, δίνουμε μάχη για να την κερδίσουμε. Αγωνιζόμαστε για μια ισότιμη και συμμετοχική σχέση με τον άλλον. Τελικά τι ισχύει; Η αγάπη είναι απλή ή απαιτεί διαρκή προσπάθεια; Είναι απλή. Εμείς είμαστε περίπλοκοι. Κάποιοι κατορθώνουν και βρίσκουν τη χρυσή τομή στη σχέση τους, απλοποιώντας την πολυπλοκότητά τους. Άλλοι συνεχίζουν να παλεύουν· με λάθος, όμως, τρόπο. Δοκιμάζουν τη δύναμή τους και τις αντοχές του άλλου, εκδηλώνοντας συχνά συμπεριφορές αυτοκαταστροφικές, συναινώντας στο κακό κλίμα που οι ίδιοι δημιουργούν στη σχέση. Παρακάτω ακολουθούν δέκα μοτίβα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, που οδηγούν τη σχέση σε τέλμα.

1. Περιφρόνηση. Σαρκασμός.

Η περιφρόνηση δείχνει ότι ο ένας θεωρεί τον άλλον κατώτερό του. Συχνά εκδηλώνεται με τη σιωπή, έχοντας ως μοναδικό στόχο τον εκφοβισμό και την τιμωρία του άλλου, απορρίπτοντας κάθε ενδεχόμενο ανάληψης ευθύνης ή προσπάθειας συμβιβασμού. Ο σαρκασμός, όταν ξεπερνά το όριο του υγιούς χιούμορ, δείχνει κακία κι ασέβεια. Δύο συμπεριφορές που οδηγούν στη συναισθηματική κακοποίηση του άλλου.

2. Αδιαφορία.

Αδιαφορώ για το σύντροφο, ακόμη κι αν αυτό δε γίνεται σκόπιμα, σημαίνει ότι τον αποκλείω απ΄ τη ζωή μου. Δημιουργώντας σχέση, σημαίνει ότι δέχομαι να επικοινωνώ και να υποστηρίζω τον άλλον. Όταν αδιαφορώ δείχνει ότι είτε δεν ήμουν έτοιμος να εμπλακώ σε σχέση είτε δε μου αρέσει η σχέση στην οποία βρίσκομαι. Μπορεί να φαίνεται ανούσιο, όμως είναι σημαντικό ο άλλος να σου επισημαίνει με κάθε τρόπο ότι πράγματι σε νοιάζεται.

3. Έλλειψη προσπάθειας.

Όταν ο ένας ή κι οι δύο σύντροφοι δεν προσπαθούν για τη σχέση τους, τότε δεν υφίσταται λόγος να παραμένουν μαζί. Προσπαθώ σημαίνει ότι εργάζομαι με τον εαυτό μου ώστε ν΄ αποδέχομαι τη διαφορετικότητα του άλλου. Σημαίνει ότι είμαι έτοιμος να κάνω υποχωρήσεις ακόμη και συμβιβασμούς, ώστε να δείξω στον άλλο κι εκείνος να κατανοήσει, ότι είμαστε μαζί στη σχέση αυτή.

4. Αποθάρρυνση της έκφρασης των αναγκών κι επιθυμιών.

Όταν ο ένας εκφράζει ελεύθερα ό, τι επιθυμεί και χρειάζεται, επιβάλλοντας με χειριστικό, συχνά, τρόπο τις ανάγκες του στο άλλο πρόσωπο, τότε το δεύτερο μαθαίνει να αισθάνεται ότι οι δικές του ανάγκες κι επιθυμίες είναι ασήμαντες και τις απωθεί. Έτσι ο ένας ικανοποιεί διαρκώς τον εαυτό του κι ο άλλος μαθαίνει σιγά-σιγά ν΄ αγνοεί τα θέλω του.

5. Συγκάλυψη.

Η δέσμευση προϋποθέτει εμπιστοσύνη κι ειλικρίνεια μεταξύ των προσώπων. Όταν κυριαρχεί το θέατρο, με πρωταγωνιστές τα δύο πρόσωπα που φορούν μάσκες, προσπαθώντας να δείξουν κάτι διαφορετικό απ΄ αυτό που πραγματικά είναι ώστε να γίνουν αρεστοί, τότε απλά δεν υπάρχει σχέση. Το μόνο που υφίσταται είναι το ψέμα.

6. Αδυναμία συγχώρεσης.

Τα λάθη είναι ανθρώπινα κι ασφαλώς συγχωρούνται. Αρκεί η συγχώρεση να ΄ναι αληθινή. Όταν το άτομο έχει αποδεχτεί την ειλικρινή συγνώμη του άλλου, δε θα τονίζει το λάθος του, σε κάθε ευκαιρία. Συγχωρώ δε σημαίνει ξεχνώ, σημαίνει όμως ότι προσπαθώ να επουλώσω το τραύμα μου. Όταν αδυνατώ να συγχωρέσω, πληγώνω και μένα και τη σχέση.

7. Οικονομική ανευθυνότητα.

Στη σχέση βαρύνουσα σημασία έχει η από κοινού συνεισφορά στις δαπάνες. Όταν ο ένας αρέσκεται να ξοδεύει χρήματα μόνο για την κάλυψη των δικών του αναγκών ή/και απολαύσεων, συμπεριφέρεται σαν να ζει μόνος. Κι ίσως τελικά αυτό να ΄ναι καλύτερο, απ΄ το να ζει εις βάρος ενός άλλου ανθρώπου, που δέχεται όλη την οικονομική επιβάρυνση, η οποία τείνει να γίνει και ψυχολογική.

8. Καλύπτοντας το κενό. 

Ψυχολογικές έρευνες δείχνουν ότι ο άνθρωπος που δεν καλύπτεται συναισθηματικά απ΄ τη σχέση του, οδηγείται σε μια σειρά καταναγκαστικών/ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών. Πάντοτε θα ψάχνει για κάτι άλλο. Κάποιοι καλύπτουν το συναισθηματικό τους κενό είτε με φαγητό είτε ξοδεύοντας αμέτρητα χρήματα, είτε εμπλέκονται παράλληλα με άλλο πρόσωπο. Αντί να συζητήσουν με το σύντροφό τους, προτιμούν να βρίσκουν υποκατάστατα μιας αγάπης που τους λείπει.

9. Καταπάτηση της μοναδικότητας του κάθε ανθρώπου.

Όταν ο ένας συνεχώς προσπαθεί ν΄ αλλάξει τον άλλο. Όταν ασκεί κριτική και υποδεικνύει τον τρόπο, με τον οποίο ο σύντροφος πρέπει, κατά τη γνώμη του, να φέρεται, μιλά, ντύνεται κι ούτω καθεξής. Όλ΄ αυτά ερμηνεύονται ως άρνηση αποδοχής της μοναδικότητας του άλλου. Σχέση σημαίνει συνδέομαι με ΄κεινον που αγαπώ κι αποδέχομαι.

10. Συν-εξάρτηση.

Η σημαντικότερη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά είναι η συν-εξάρτηση, που καταδεικνύει τη δυσλειτουργική σχέση. Η απόλυτη εξάρτηση απ΄ το άλλο πρόσωπο ως ανάγκη επιβίωσης, οδηγεί στη διάλυση της σχέσης. Συνήθως τα άτομα αυτά επιλέγουν να παραμένουν στη δύσκολη σχέση, επειδή αλλιώς αισθάνονται μόνοι. Από ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανάγκη ελέγχου κι αδυναμία οριοθέτησης του εαυτού. Επιδιώκουν πάντοτε ν΄ ανήκουν σε κάποιον. Νοιάζονται μόνο για να καλύπτουν τις ανάγκες του άλλου, αγνοώντας τις δικές τους. Συνήθως, μόλις χωρίσουν, επαναλαμβάνουν το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς και στη νέα σχέση.