Όλοι έχουμε συναντήσει κι άλλοι συνεχίζουμε σε καθημερινή βάση να συναναστρεφόμαστε χειριστικούς ανθρώπους. Αυτό δε σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε τη συμπεριφορά τους ως χειριστική. Τις περισσότερες φορές δεν την αναγνωρίζουμε καν. Άλλοτε νιώθουμε κοντά τους άβολα κι άλλοτε αισθανόμαστε ότι μας ελέγχουν, χωρίς όμως να μπορούμε να προσδιορίσουμε ακριβώς τα συναισθήματά μας. Το βέβαιο είναι ότι δίπλα τους πιεζόμαστε. Οι χειριστικές συμπεριφορές δημιουργούν φόβο, υποχρέωση κι ενοχή στον άλλον.
Η χειραγώγηση είναι μια ψυχολογική στρατηγική που εμπεριέχει διάφορες τεχνικές. Αποσκοπεί στη συναισθηματική πίεση του άλλου με στόχο τον έλεγχο. Οι χειριστικοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να εκφράσουν άμεσα και ξεκάθαρα ή να διεκδικήσουν όσα θέλουν κι έχουν ανάγκη. Αυτή είναι κι η βασική αιτία που μέσω της χειραγώγησης που ασκούν, παγιδεύουν τους άλλους στην όποια μορφής σχέση έχουν και τελικώς πετυχαίνουν αυτό που επιδιώκουν. Αν κατανοήσουμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των χειριστικών ανθρώπων, θα είναι πιο εύκολο ν΄ αποφεύγουμε κάθε λογής εμπλοκή μας με αντίστοιχα γνωρίσματα κι άτομα που τα συνοδεύουν.
1. Έλκονται απ΄ τους αμιγώς συναισθηματικούς ανθρώπους.
Τρέφονται απ΄ τους συναισθηματικά ευάλωτους. Μοιάζουν με τα λεγόμενα «συναισθηματικά βαμπίρ». Γνωρίζουν καλά ότι οι ευαίσθητοι άνθρωποι αγαπούν να φροντίζουν τους άλλους, κάτι που ικανοποιεί το σκοπό τους. Μπορούν εύκολα να τους κάνουν «συνεταίρους» στα σχέδιά τους. Στην αρχή εκδηλώνουν τη «λατρεία» τους, η οποία σιγά-σιγά εξατμίζεται, γιατί απλά το ενδιαφέρον τους δεν ήταν ποτέ αληθινό.
2. Χρειάζονται τον έλεγχο για να είναι ήρεμοι.
Όπως ελέγχουν και τη δική τους ζωή. Θέλουν να νιώθουν ανώτεροι και δυνατοί το χρειάζονται για να κρατούν μια συναισθηματική σταθερότητα. Εάν κάποιος, όμως, προσπαθήσει να ελέγξει τη δική τους ζωή, τότε περνούν στην αντεπίθεση, καθώς νομίζουν ότι χάνουν τον δικό τους έλεγχο. Γι΄ αυτό και ποτέ δε δείχνουν συναισθηματικά ευάλωτοι.
3. Δεν αναγνωρίζουν την έννοια των ορίων.
Είτε πράγματι δε γνωρίζουν τα όρια των άλλων είτε απλώς δεν ενδιαφέρονται γι΄ αυτά, παρά μόνο για τα δικά τους όρια. Επιδιώκουν με κάθε τρόπο να πετύχουν αυτό που θέλουν, δίχως να νοιάζονται για το τι πρόκειται να συμβεί στην πορεία ή αν κάποιος θα πληγωθεί.
4. Δεν καθορίζουν το είδος της σχέσης στην οποία εμπλέκονται.
Γι΄ αυτό και δημιουργούν προβληματικές καταστάσεις και σχέσεις. Δεν έχει μορφή μια σχέση τους, αλλάζει ανάλογα με τον καιρό και τις ανάγκες που τους δημιουργούνται, οπότε θέλουν να τις κρατάνε ανοιχτές για να είναι και ευμετάβλητες. Υποκρίνονται ανάλογα με το τι επιθυμεί ο άλλος, ως έναυσμα ώστε να πάρουν αυτό που θέλουν.
5. Μιλούν πολύ χωρίς να πράττουν.
Ένα σωρό υποσχέσεις δίχως αντίκρισμα. Λένε ότι θα συμμετέχουν σ΄ αυτό που επιθυμείς ή ότι θα ΄ναι μαζί σου. Ένα σωρό θα και τελικά δεν κάνουν τίποτα. Πάντοτε δικαιολογούνται, μεταθέτοντας την ευθύνη σε κάποιο τυχαίο γεγονός κι εξακολουθούν να υπόσχονται για μια άλλη φορά, που, όμως, δε θα ΄ρθει ποτέ. Εκτός εάν τους εξυπηρετεί.
6. Προσφέρουν με αντάλλαγμα.
Ακόμη κι αν σου δώσουν, θα το πάρουν πίσω πολλαπλάσια. Με κάθε θετική πράξη τους προς εσένα, δημιουργούν μια προσδοκία, που αν δεν την ικανοποιήσεις θα σε κάνουν να φανείς αχάριστος. Κι εσύ μπερδεύεσαι γιατί δεν αντιλαμβάνεσαι ότι συμβαίνει κάτι αρνητικό, αφού σου προσφέρει, όμως για κάποιο λόγο νιώθεις ότι πρέπει να τους ανταποδώσεις. Ξέρουν να παίζουν με τους κανόνες της αμοιβαιότητας και της ανταλλαγής προς το συμφέρον τους.
7. Αποφεύγουν συστηματικά την ευθύνη.
Δε φταίνε ποτέ και για τίποτα. Η ευθύνη ανήκει πάντοτε στους άλλους. Αυτό είναι το μότο τους. Δεν πρόκειται ποτέ ν΄ αναγνωρίσουν τη δική τους ευθύνη σε οποιαδήποτε κατάσταση έχει δημιουργηθεί. Αντίθετα θα προσπαθήσουν να κάνουν οποιονδήποτε άλλο να παραδεχθεί ότι εκείνος ευθύνεται. Και το καταφέρνουν. Η πραγματικότητα είναι ότι γνωρίζουν πολύ καλά το μέτρο της δικής τους ευθύνης, αλλά δε θα το αποκαλύψουν, προκειμένου να μη χαλάσει η περσόνα τους προς τα έξω.
8. .Εναλλάσσουν συνεχώς το συναίσθημα με τη συναισθηματική αποστασιοποίηση.
Παίζουν μεταξύ ζεστού και κρύου, συναισθήματος και πάγου. Υπόσχονται ότι θα δώσουν, μόνο αν εκείνοι πάρουν πρώτοι. Απ΄ τη μια επικαλούνται συναισθήματα κι απ΄ την άλλη απειλούν ότι είτε θα απομακρυνθούν είτε θα φύγουν εντελώς.
9. Δημιουργούν ίντριγκες.
Μετρ των τριγωνικών σχέσεων. Δημιουργώντας σενάρια που επιτρέπουν την ίντριγκα, καλλιεργούν το κλίμα ζήλιας κι αντιπαλότητας κι άρα οι σχέσεις τους καταλήγουν δυσαρμονικές. Στόχος τους είναι να μόνο παίρνουν από όλους όσους φαίνονται δεκτικοί.
10. Η ενοχή είναι το δεύτερο όνομά τους.
Ξέρουν ότι το δυνατό χαρτί για να πάρουν όσα θέλουν, είναι το να φτιάξουν ένα αψεγάδιαστο πέπλο από ενοχές. Κι αυτό κάνουν. Είναι ταγμένοι στο να παρεξηγούν τους ανθρώπους κι άρα κάθε προσπάθεια να ξεπεραστεί η όποια διαφωνία θα πέσει στο κενό εάν θα βγει ο φταίχτης που σίγουρα δε θα είναι οι ίδιοι.
Δεν μπορούμε ν΄ αλλάξουμε ένα χειριστικό άνθρωπο, παρά μόνο τον εαυτό μας, που ίσως του αναγνωρίζουμε πολλές από τις άνω συμπεριφορές ανά διαστήματα. Ίσως το κλειδί να βρίσκεται στην ενσυναίσθηση. Ούτε θύμα, ούτε θύτης. Μόνο άνθρωπος.
Συντάκτης: Ελίζα Κωνσταντινίδου
