Η φιλία είναι ένας έρωτας που δεν ολοκληρώθηκε

Κάτι περισσότερο τρέχει μεταξύ σας, παρ’ όλο που είστε φίλοι. Παραδεχτείτε ότι πολλοί έχετε ακούσει να σας λένε κάτι τέτοιο. Κάποιοι, ίσως, εκείνη τη στιγμή να γελάσατε, απαντώντας ταυτόχρονα όχι. Άλλοι απλώς αποφύγατε να πείτε οτιδήποτε ή ανταποκριθήκατε μ΄ ένα κατηγορηματικό όχι. Άλλοι, πάλι, συνεχίσατε ν΄ αναρωτιέστε μήπως τελικά έχουν δίκιο σε ό, τι λένε.

Ο φίλος, η φίλη, ο κολλητός, η κολλητή. Ο πρώτος άνθρωπος, στον οποίο απευθύνεσαι όταν σου συμβαίνει κάτι ευχάριστο, όταν αντιμετωπίζεις κάποιο πρόβλημα, όταν τσακωθείς, όταν χωρίζεις. Δε διστάζεις να πάρεις τηλέφωνο μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα κι ας ξέρεις ότι μπορεί να τον ξυπνήσεις. Το κάνεις, όχι απαραίτητα επειδή προέκυψε κάτι επείγον, αλλά έτσι απλά. Ίσως πάλι να μην μπορείς να κοιμηθείς και θέλεις παρέα. Κάποιες κουβέντες, ενίοτε και λιγάκι κουτσομπολιό κι όλα καλά. Πρόκειται για τους φίλους μας, που μας κάνουν να νιώθουμε τόσο άνετα, όσο με κανέναν άλλον άνθρωπο. Έτσι, όμως, δεν είναι η φιλία; Ή είναι έρωτας; Ή, μήπως, έτσι πρέπει να ΄ναι ο έρωτας;

Προσωπικά πιστεύω ότι η φιλία κι ο έρωτας είναι δύο παρόμοια συναισθήματα. Σκεφτείτε ότι και στις δύο αυτές συναισθηματικές καταστάσεις υφίστανται αφενός η ανάγκη της επικοινωνίας με τον άλλον κι η αίσθηση του να βρίσκεστε μαζί, αφετέρου ο θαυμασμός κι η αγάπη που αισθάνεσαι για το άλλο πρόσωπο. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι συναντάμε όμοια συναισθήματα και στις φιλικές και στις ερωτικές σχέσεις. Ασφαλώς κι υπάρχει ένα μόνο στοιχείο, που κάνει τον έρωτα να διαφέρει απ΄ τη φιλία κι αυτό είναι η ερωτική επαφή.

Εφόσον, όμως, κάνουμε λόγο για συναισθήματα, πρέπει να σκεφτούμε ότι η φιλία εμπεριέχει τελικά περισσότερο τον έρωτα, ενώ στον έρωτα η φιλία σπάνια υφίσταται. Ας δούμε κάποια παραδείγματα.

Το να παρεμβαίνεις –με την καλή πάντοτε έννοια– είτε στην ερωτική και την επαγγελματική ζωή του φίλου σου είτε σε οποιοδήποτε άλλο κομμάτι της ζωής του, καθώς ο ίδιος σου δίνει το αντίστοιχο δικαίωμα, δεν παύει να ΄ναι μια απ΄ τις πιο συνηθισμένες μορφές ερωτικής συμπεριφοράς. Πολλές φορές, μάλιστα, ζητάς και λαμβάνεις συμβουλές απ΄ το φίλο σου για το θέμα που σ΄ απασχολεί, πριν καν το συζητήσεις με το σύντροφό σου. Ή πόσες είναι οι φορές, που προτιμάς ν΄ ανοίξεις την καρδιά σου στους φίλους σου και να τους εκθέσεις όλες τις ανησυχίες και τους φόβους σου, επειδή σκέφτεσαι ότι αυτοί θα σε καταλάβουν και δε θα σε κρίνουν. Αυτό, πράγματι, αληθεύει.

Κι όλα αυτά επειδή η επικοινωνία με το φίλο σου ρέει απλά, δίχως την παραμικρή επιτήδευση, δίχως να υπάρχει ο σκοπός του να «κερδίσω» τον άλλον ή να του επιβληθώ, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές με τις ερωτικές σχέσεις. Υπάρχει προσωπική ελευθερία σε όλα τα επίπεδα, κάτι που σέβονται κι οι δύο, σε αντίθεση με τις αμιγώς ερωτικές σχέσεις, που ό, τι και να πούμε, υπάρχει ασφαλώς μια δόση ζήλιας.

Στη φιλία βλέπεις καθαρά και τελικά γνωρίζεις πτυχές του εαυτού του άλλου, που στην ερωτική σχέση, δεν εκδηλώνονται εύκολα ή έστω, εκδηλώνονται αργότερα. Και μάλιστα όχι μόνο τις αποδέχεσαι, αλλά τις αγαπάς κιόλας. Απ΄ την άλλη εκτιμάς και σέβεσαι τις επιλογές του φίλου σου, καθώς μπορείς και βλέπεις τις καταστάσεις πιο αποστασιοποιημένα, χωρίς ίχνος εγωισμού.

Αν δεν είναι κάπως έτσι ο έρωτας, τότε πώς μπορεί να ΄ναι; Σίγουρα στη φιλία δεν υπάρχουν «πρέπει». Υπάρχουν μόνο «θέλω» κι ίσως αυτό να ΄ναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία του έρωτα. Κακά τα ψέματα. Στις φιλίες ακουμπάμε την ψυχή μας στην ψυχή του άλλου και βρίσκουμε συναισθηματική ολοκλήρωση. Αυτό είναι του ζητούμενο του έρωτα, που στη φιλία έρχεται αβίαστα. Όλα τα «θέλω» του έρωτα μπορούν να καλύπτονται με τη φιλία. Απλώς το ερωτικό στοιχείο παραμένει πλατωνικό. Ο έρωτας, όμως, δεν εμπεριέχει πάντοτε και τη φιλία.

Ο συγγραφέας-φιλόσοφος Montaigne στο δοκίμιο «Περί φιλίας» γράφει: «Πέρα από τα λόγια μου και πέρα από οτιδήποτε θα μπορούσα να πω για σένα, υπάρχει μια ανεξήγητη δύναμη αυτής της ένωσής μας! Ψάχναμε ο ένας τον άλλον πολύ προτού γνωριστούμε». Τα λόγια αυτά δείχνουν ακριβώς ότι υπάρχει πολύ περισσότερο ο έρωτας στη φιλία, παρά η φιλία στον έρωτα.