Η φιλοσοφία του σολιψισμού: «Υπάρχω μόνο εγώ»

Ο άνθρωπος είναι μόνο ο εαυτός του. Είναι μόνο το ατομικό του εγώ. Αυτή είναι η μοναδική κι αληθινή πραγματικότητα. Εγώ κι ο εαυτός μου. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα και γύρω από εμένα. Μόνο εγώ ο ίδιος. Ακούγεται παράξενο και παράλογο. Κι όμως, όσο περίεργο κι αν φαίνεται, αυτό ακριβώς υποστηρίζει μια από τις αμέτρητες φιλοσοφικές θεωρίες, που έχουν αναπτυχθεί κι αφορούν στη ζωή και στο ρόλο της ανθρώπινης ύπαρξης σ΄ αυτή. Η συγκεκριμένη θεωρία ονομάζεται «Σολιψισμός».

Η λέξη σολιψισμός ή αλλιώς εγωμονισμός προέρχεται απ’ το λατινικό “solus ipse”, που σημαίνει «μόνος ο εαυτός μου» ή «ο ίδιος μόνο». Επικεντρώνεται στον εαυτό, καθώς υποστηρίζει ότι η μόνη αληθινή κι αντικειμενική πραγματικότητα είναι το «εγώ». Το μόνο που υπάρχει είναι ο άνθρωπος κι ο εαυτός του. Απολύτως τίποτα άλλο. Ακόμη κι όλα όσα η ζωή εμπεριέχει, μεταξύ των οποίων κι οι άλλοι άνθρωποι, είναι απλώς υπάρξεις που δημιουργούνται απ΄ τη συνείδηση του ατομικού εγώ.

“Solus ipse”-«μόνο εγώ ο ίδιος» παράγω κι άρα δημιουργώ την ύπαρξη των άλλων υποκειμένων. “Solus ipse”-«μόνο εγώ ο ίδιος» υπάρχω και το μόνο που αναγνωρίζω είναι ο εαυτός μου κι ό,τι εγώ, ο ίδιος μόνο, θεωρώ υπαρκτό με τη σκέψη και τη συνείδησή μου.

Σολιψισμός, λοιπόν, ή αλλιώς σ΄ ελεύθερη απόδοση υπερβολικός εγωκεντρισμός. Φανταστείτε ένα κόσμο αποτελούμενο από ανθρώπους, που πιστεύουν ότι μόνο εκείνοι υπάρχουν. Ότι τα άτομα, που είτε συναντούν είτε συναναστρέφονται, είναι αποτέλεσμα που έχει παραχθεί απ΄ τη συνείδησή τους και μόνο. Κι αν το προχωρήσουμε ένα βήμα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε έναν κόσμο, στον οποίο κυριαρχούν μερικά μόνο εκατομμύρια ατομικά εγώ. Το κάθε εγώ κατανοεί, αναγνωρίζει κι αποδέχεται μόνο τη δική του ύπαρξη, αφού οτιδήποτε άλλο είναι, επί της ουσίας, δημιούργημα της δικής του σκέψης. Κι όταν κάτι δημιουργούμε με το μυαλό μας, το πλάθουμε και του φερόμαστε με όποιο τρόπο επιθυμούμε κι ανάλογα με το πώς την εκάστοτε στιγμή μας εξυπηρετεί.

Χιλιάδες ατομικά εγώ, που τα ξέρουν όλα, που έχουν πάντοτε δίκιο, που δε φταίνε για οτιδήποτε συμβαίνει, που δεν ακούνε όσα έχει να πει ο συνάνθρωπός τους, αφού αυτός απλώς δεν υπάρχει. Και το βασικότερο ένας κόσμος από χιλιάδες ανθρώπους που δεν αλλάζουν ποτέ και με τίποτα. Και που ΄ναι γεμάτος με σιδερένιες αντιστάσεις, με ιδέες απόλυτες, μ΄ επιχειρήματα και θέσεις ακλόνητες. Και τελικά ένας κόσμος δίχως καμία μορφή επικοινωνίας, με απόλυτη κυριαρχία του ατομικού εγώ και μόνο αυτού. Μοιάζει μ΄ ένα απόλυτα φασιστικό καθεστώς.  Κι όλα αυτά μαζί αποτελούν τα κλασικά-παραδοσιακά, θα λέγαμε, σημάδια μιας εγωκεντρικής-ναρκισσιστικής προσωπικότητας, που φλερτάρει με τα όρια του σχιζοφρενούς εγωκεντρισμού, που αποκρυπτογραφούνται στο βάθος όσων υποστηρίζει η φιλοσοφική θεωρία του Σολιψισμού.

Θεωρώ περιττό ν΄ αναλύσω την κατάληξη ενός κόσμου διαμορφωμένου μόνο από ατομικά εγώ, καθώς όλοι μπορούμε να την αναγνωρίσουμε. Επισημαίνω μόνο αυτό που ο Έριχ Φρομ, κοινωνιολόγος-ψυχαναλυτής, έχει αναλύσει σε βάθος σε πολλά έργα του. Ο εγωκεντρισμός όταν φτάνει στο όριο της σχιζοφρένειας δομεί το διχασμό. Κι ένας κόσμος που αποτελείται μόνο από «μονολιθικά» χτισμένα εγωκεντρικά εγώ, δημιουργεί την εικόνα ενός απόλυτα δομημένου διχασμού. Κι ένας κόσμος διχασμένος είναι απλώς καταστροφικός.

Αν αντιστρέψουμε τη θεωρία του Σολιψισμού, θ΄ αναγνωρίσουμε το βαθύτερο νόημα που ενδεχομένως κρύβει. Δεν είμαι μόνο εγώ ο ίδιος. Δεν υπάρχει μόνο ο εαυτός μου. Δεν είμαι μόνος. Μαζί μου είναι κι οι άλλοι άνθρωποι. Υπάρχουν και μαζί τους υπάρχω κι εγώ. Όταν είμαστε μόνοι ή έστω αυτό επιλέγουμε, καταλήγουμε μπερδεμένοι, φοβισμένοι κι αγχωμένοι. Ακόμη κι ο εγωκεντρισμός στο βάθος του κρύβει ντροπή, ενοχές και φόβο. Όμως τα δύσκολα αυτά συναισθήματα καταπιέζονται και τελικά πνίγονται μέσα στο ατομικό εγώ, που κυριαρχεί σ΄ όλες τις εκφάνσεις.

Δεν ακούω μόνο τον εαυτό μου αλλά μαθαίνω ν΄ ακούω και τους άλλους. Ακούω δε σημαίνει υπακούω. Σημαίνει αφουγκράζομαι, κατανοώ, σιωπώ. Προσπαθώ να δω τη ζωή και τον κόσμο, μέσα απ΄ τα μάτια και των άλλων ανθρώπων. Δεν επιμένω εμμονικά στις δικές μου αντιλήψεις. Ακούω δε σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να συμφωνώ, αλλά ν΄ αποδέχομαι και τη διαφορετική οπτική των ματιών του άλλου, να την αναγνωρίζω και να τη σέβομαι.

Το κρυμμένο, λοιπόν, νόημα στη θεωρία του σολιψισμού θα λέγαμε ότι είναι η ενσυναίσθηση. Η ικανότητα να βλέπεις τον κόσμο μέσα απ΄ τα μάτια του άλλου προσώπου, να κατανοείς τα συναισθήματα και τη δική του οπτική και να χρησιμοποιείς αυτή τη γνώση ως οδηγό για τις δικές σου πράξεις κι ενέργειες.  Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται ο σεβασμός κι η βαθιά εμπιστοσύνη, που είναι τ΄ απαραίτητα συστατικά για τη βελτίωση των ανθρωπίνων σχέσεων. Μόνο αν σταματήσουμε ν΄ ακούμε τον εαυτό μας, θα καταλάβουμε τους άλλους.

Ο Σολιψισμός, λοιπόν, με λίγα λόγια υποστηρίζει ότι υπάρχει μόνο αυτό που εγώ γνωρίζω, υποστηρίζω και πιστεύω. Υπάρχει μόνο άσπρο-μαύρο. Υπάρχει μόνο μαύρο-άσπρο. Όμως πάντοτε θα υπάρχει και το ροζ, το μπλε, το θαλασσί, το πράσινο, το κόκκινο, το κίτρινο, το μοβ, το πορτοκαλί. Κι αυτό δεν μπορούμε να τ΄ αμφισβητήσουμε.