«Σ΄ αγαπώ αλλά δε σ΄ αντέχω!»

«Σ΄ αγαπώ αλλά δε σ΄ αντέχω! Είναι σαν να μη θέλω να σε βλέπω και την ίδια στιγμή να σε λατρεύω.» Πόσο αντιφατικό ακούγεται; Το συναισθηματικό δίπολο μιας θετικής και ταυτόχρονα αρνητικής ψυχολογικής κατάστασης. Εύλογα αναρωτιέστε πως είναι δυνατό να λες ότι αγαπάς έναν άνθρωπο, αλλά παράλληλα δεν τον αντέχεις ή τον μισείς. Κι όμως, πολλοί έχουμε βιώσει αντιφατικά συναισθήματα για το σύντροφό μας, έστω και μία φορά.

Ψυχολογικές έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό ν΄ αγαπάς και ν΄ αντιπαθείς το σύντροφό σου ταυτόχρονα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος όταν σκέφτεται ή  βλέπει κάτι ευχάριστο, αμέσως το τοποθετεί στην κατηγορία θετικών συναισθημάτων, ενώ απαιτείται αρκετός χρόνος να κατηγοριοποιήσει τα δυσάρεστα συναισθήματα. Το ίδιο συμβαίνει όταν σκέφτεται κάτι αρνητικό. Κατηγοριοποιεί άμεσα τα αρνητικά αυτά συναισθήματα και αργότερα τα θετικά.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών, ψυχολόγοι ζήτησαν από εθελοντές να σκεφτούν ένα σημαντικό γι΄ αυτούς πρόσωπο κι ύστερα να καταγράψουν όλα τα θετικά κι αρνητικά συναισθήματα που τρέφουν γι΄ αυτό. Αυτό που συνέβη ήταν να καταγράψουν απ΄ τη μια θετικά συναισθήματα, υψηλού επιπέδου και ταυτόχρονα απ΄ την άλλη αρνητικά συναισθήματα, εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου.

Στη συνέχεια θέλησαν να μελετήσουν τα ασυνείδητα συναισθήματα των εθελοντών για τα ίδια άτομα, που είχαν επιλέξει. Οι εθελοντές έβλεπαν στην οθόνη υπολογιστών το όνομα του αγαπημένου τους προσώπου και δίπλα απ΄ αυτό διαφορετικές λέξεις, θετικής κι αρνητικής σημασίας· όπως τυχερός, έξυπνος, αλαζονικός, ειρωνικός κι άλλες. Κλήθηκαν, λοιπόν, με το πάτημα ενός κουμπιού, να τις κατατάξουν, πολύ γρήγορα, δίπλα στο όνομα του ανθρώπου, που επέλεξαν, σε θετικές κι αρνητικές. Με τον τρόπο αυτό θέλησαν να εξετάσουν πόσο γρήγορα οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε θετικής κι αρνητικής σημασίας λέξεις, όταν αυτές αφορούν ένα αγαπημένο πρόσωπο. Αυτό που συνειδητοποίησαν ήταν ότι οι εθελοντές κατηγοριοποιούσαν το ίδιο γρήγορα τόσο τους θετικούς όσο και τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς, επειδή τους έβλεπαν ακριβώς δίπλα απ΄ το αγαπημένο τους όνομα-άνθρωπο.

Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι ασυνείδητα και δίχως καθόλου χρόνο να σκεφτούν, μπορούν να νιώσουν ταυτόχρονα θετικά κι αρνητικά συναισθήματα, γι΄ αυτούς που αγαπούν. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει μόνο στις αμιγώς ερωτικές σχέσεις, αλλά σ΄ όλες. Απ΄ τη μια αγάπη, θαυμασμός κι απ΄ την άλλη αντιπάθεια, που μπορεί να φτάσει και στο όριο της απέχθειας.

Ασφαλώς και δεν πρέπει να σκεφτόμαστε ότι εφόσον πολλές φορές νιώθουμε αρνητικά συναισθήματα για το σύντροφό μας, φταίμε ή κάνουμε κάτι λάθος, ή ακόμη ότι ο άνθρωπος αυτός κι η σχέση μας δεν κάνει για εμάς. Επειδή πολύ απλά η ταυτόχρονη συνύπαρξη θετικών κι αρνητικών συναισθημάτων στη σχέση είναι απόλυτα φυσιολογική. Εξάλλου πόσο υγιής μπορεί να ΄ναι μια σχέση όταν το μόνο που κυριαρχεί είναι η χαρά κι η ευτυχία; Αντίθετα υγιής σχέση είναι αυτή, στην οποία υπάρχει ισορροπία μεταξύ θετικών και αρνητικών καταστάσεων.

Είδαμε, λοιπόν, με βάση τα ψυχολογικά ευρήματα ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουμε αντιφατικά συναισθήματα στη σχέση. Δεν πρέπει, όμως, να τα ταυτίζουμε με την αμφιθυμία στις σχέσεις. Επειδή αυτή οφείλεται σε εσωτερικές συγκρούσεις που ο άνθρωπος βιώνει με τον εαυτό του και τούτο δε σχετίζεται με τη συμπεριφορά του άλλου μέλους της σχέσης. Η αμφιθυμία τις περισσότερες φορές προκαλεί σύγχυση, που οδηγεί τον άνθρωπο στην απομόνωση, προκειμένου να προστατεύσει τον εαυτό του. Πρόκειται για έλλειψη παρουσίας στη σχέση ή κι αμυντική στάση απέναντι στον άλλον. Συνήθως διαμορφώνονται σχέσεις που το ένα μέλος εμφανίζεται ως εκείνο που επιθυμεί τη δέσμευση, ενώ το άλλο ως μη δεσμευμένο. Υπάρχουν σαφώς ομοιότητες καθώς και στην περίπτωση αυτή το άλλο πρόσωπο με τη συμπεριφορά του, σου δείχνει μεν ότι σ΄ αγαπάει, παράλληλα, όμως, σου δείχνει κι ότι δεν σ΄ αντέχει. Θα λέγαμε ότι η αμφιθυμία εμποδίζει τη δημιουργία στενών διαπροσωπικών σχέσεων, επειδή προκαλεί ανασφάλεια, λόγω έλλειψης σταθερότητας και εμπιστοσύνης.

Σε κάθε περίπτωση το κλειδί για την ισορροπία μεταξύ των αντιφατικών συναισθημάτων είναι η κατανόηση κι η ενσυναίσθηση. Ν΄ ακούς το σύντροφό σου και να προσπαθείς συνεχώς ν΄ αντιλαμβάνεσαι όλα όσα νιώθει ή/και εννοεί με τα λόγια και με τις πράξεις του. Ο τρόπος αυτός λειτουργεί ως βάλσαμο στις αντιπαραθέσεις, που οπωσδήποτε δημιουργούνται στις ανθρώπινες σχέσεις. Αλλά ακόμη και στην κατανόηση απαιτείται ισορροπία. Δε γίνεται πάντοτε να συναισθάνεσαι τον άλλο, να τον δικαιολογείς, δίχως να εκφράζεις απλά και ήρεμα τις απόψεις σου. Γιατί με τον τρόπο αυτό οποιοδήποτε, τυχόν, πρόβλημα έχει δημιουργηθεί, αντί να λυθεί, χρονίζει.

Οι σχέσεις που τόσο μας απασχολούν, που συνεχώς μιλάμε γι΄ αυτές και υπεραναλύουμε είναι περίπλοκες, ενίοτε και χαοτικές. Η αγάπη που καταπραΰνει και δένει τις σχέσεις είναι απλή. Επειδή δεν έχει αντικείμενο και δεν περιορίζεται σε κανέναν και σε τίποτα. Ρέει και διαχέεται απλά. Το μόνο που χρειάζεται είναι διάρκεια κι αντοχή. Τελικά οι έρευνες μας δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει το «σ΄ αγαπώ αλλά δε σ΄ αντέχω», υπάρχει, όμως, και το «εγώ σ΄ αγαπώ, εσύ το αντέχεις;»