Γονείς εμείς με παιδί τον εαυτό που μεγαλώνουμε

Παιδιά. Η χαρά της ζωής και ο εφιάλτης του Ηρώδη! Άλλοι τα βλέπουν σαν κομήτες ευθυνών κι απότομο ξύπνημα και άλλοι σαν την ευκαιρία τους να αφήσουν το στίγμα τους στον κόσμο, χωρίς να επαναλάβουν τα λάθη των γονιών τους. Όπως είπε και ο Καρλ Γιουνγκ άλλωστε: “Το μεγαλύτερο βάρος για ένα παιδί είναι να ζήσει τη ζωή των γονιών του.”

Κι όμως, δεν υπάρχει τέλειος γονιός, ούτε μαγικές συνταγές. Ακόμα δε βρέθηκε το κατάλληλο manual, και σίγουρα όλοι μας -είτε γίναμε γονείς είτε όχι- έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να επαναλαμβάνει συμπεριφορές μεγαλύτερων. Αδιαμφισβήτητα, καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας αποτελεί η παιδική μας ηλικία. Τότε που άρχισαν να χτίζονται οι πρώτοι συναισθηματικοί δεσμοί, όταν δεν μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε τις ανάγκες μας στους φροντιστές μας και το κατά πόσο ικανοποιήθηκαν έγκαιρα κι επαρκώς, μας δείχνει ότι πιθανό να μη μάθαμε να φροντίζουμε ούτε τον ίδιο τον εαυτό μας.

Μεγαλώνοντας, προσπαθούμε να εντυπωσιάσουμε τους γονείς μας και να τους κάνουμε ευτυχισμένους και περήφανους. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν στιγμές που -όσο και να μεγαλώσαμε- νομίζουμε ότι εξακολουθούν να μας αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο. Τι κι αν ενηλικιωθήκαμε; Εξακολουθεί να μας διακατέχει ένα μόνιμο άγχος, στον δρόμο της αέναης αναζήτησης της επιδοκιμασίας τους.

Ανεξάρτητα από την ηλικία του καθενός, κάθε φορά που είμαστε με τους γονείς μας, αυτόματα ξαναγινόμαστε παιδιά. Αντιμετωπίζουμε λίγο πολύ συμπεριφορές που στα μάτια μας έχουν αλλάξει απειροελάχιστα έως καθόλου. Μην μπορώντας να αλλάξουμε τους γονείς μας, το να αλλάξουμε τον εαυτό μας μοιάζει μονόδρομος για να βελτιωθούν οι μεταξύ μας σχέσεις.

Έτσι γινόμαστε γονείς, μεγαλώνοντας τον εαυτό μας. Γιατί, όλοι έχουμε ακόμα ένα παιδάκι μέσα μας. Ένα παιδάκι που ακόμα χαίρεται, στεναχωριέται, θυμώνει, βιώνει κάθε χρόνο κι αλλώς τα φοβερά και τα ωραία. Κι εμείς καμιά φορά το παρηγορούμε κι άλλες το διώχνουμε. Το να το φιμώνουμε απευθυνόμενοι στον ενήλικο εαυτό μας, κάθε άλλο παρά καλό μας κάνει, καθώς σιγά σιγά οδηγείται στην ανασφάλεια. Με την παραμικρή αφορμή ξεχνάμε τον εαυτό μας, οτιδήποτε μας τσαντίζει γίνεται αιτιώδης σχέση, από εγωισμό κι εξουσία μέχρι έρωτα. Χάνεται η προσωπική μαρτυρία αι επέρχεται η “υγρή κατάσταση”, όπως ολόσωστα είχε αποκαλέσει αυτή τη φάση ο Ηράκλειτος.

Τα παιδιά μάς δίνουν πάντοτε μια ευκαιρία για αυθεντική επικοινωνία κι επαφή, μια δυνατότητα για δημιουργική αλλαγή. Στο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ έχει ένα σημείο που λέει ότι “οι γονείς μπορούν μόνο να δώσουν καλές συμβουλές και να δείξουν το σωστό δρόμο, αλλά η τελική διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός ανθρώπου βρίσκεται στα δικά του χέρια”. Είναι καθαρά επιλογή του καθενός το αν θα καταλάβει, θα κανακέψει, θα τιμωρήσει ή θα αγνοήσει αυτό το παιδί.

Σε μια ενήλικη ζωή που επικρατεί η λογική, ισοπεδώνοντας κάθε συναίσθημα, είναι γελοίο να υποτιμούμε την ίδια του την ύπαρξη, λες και δεν υπήρξαμε ποτέ παιδιά οι ίδιοι. Όσο βλέπει τέτοιες συμπεριφορές το παιδάκι, λογικό κι επόμενο είναι να αντιδράσει. Κι αυτή η αντίδραση θα γίνει με τον δικό του, μοναδικό τρόπο, εντελώς παρορμητικά και πάντα με βάση το συναίσθημα, προσπαθώντας να μας εξωτερικεύσει ό,τι θέλει να εκφράσει. Εντελώς εγωκεντρικά τα παιδιά κατά τον Φρόιντ, “αισθάνονται έντονα τις ανάγκες τους κι αγωνίζονται ανηλεώς για να τις ικανοποιήσουν”. Σαν ένα μικρό χαριτωμένο τρίχρονο στον διάδρομο με τα γλυκά του σουπερμάρκετ! Φόβος, ανεξήγητος θυμός, ψυχοσωματικά συμπτώματα, οτιδήποτε θα μας τραβήξει την προσοχή για να του δώσουμε εν τέλει την απαιτούμενη σημασία.

Το φάρμακο για τα παιδιά είναι η αγάπη και η αποδοχή. Αναρωτηθήκαμε ποτέ αν όντως προσπαθεί να μας πει κάτι σημαντικό αυτό το παιδί; Πότε αγκαλιάσαμε ουσιαστικά τον εαυτό μας; Σύμφωνα με τον Γκαίτε “δύο πράγματα πρέπει να παίρνουν τα παιδιά από τους γονείς τους: ρίζες και φτερά”. Θέλεις να είσαι ο καλύτερος στα μάτια του παιδιού σου, αλλά ποτέ δε θα ξέρεις ποιο είναι πράγματι το σωστό και το λάθος- πόσο μάλλον όταν αυτό το παιδί είναι μέσα σου.

Ας εφοδιαστούμε, λοιπόν, με υπομονή στον δύσκολο δρόμο της ουσιαστικής ενηλικίωσης. Διευρύνοντας τα όριά μας, ελέγχουμε τις όποιες παρορμήσεις, σπάζοντας το ναρκισσισμό και ρυθμίζοντας τη συμπεριφορά μας. “Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερα πρότυπα παρά κριτικές” ( Ζοζέφ Ζουμπερ). Εξάλλου, η τιμωρία δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν! Και το παιδάκι μέσα μας σίγουρα αξίζει μια αγκαλιά και μια επιβράβευση για ό,τι έχει προσπαθήσει και καταφέρει μέχρι τώρα για να γίνουν η βενζίνη για ό,τι θα ακολουθήσει κι αύριο και τη μέρα μετά από αυτό.