Μέσα στην καθημερινότητά μας, οι περισσότεροι κάνουμε δεκάδες διαφορετικά πράγματα. Έχετε παρατηρήσει όμως ότι το μυαλό μας κολλάει σ’ αυτά που βρίσκονται εν αναμονή και ξεχνά σχεδόν εντελώς όσα κάναμε και τελείωσαν; Τώρα θα μου πείτε και πού είναι το περίεργο. Πουθενά! Οι σκέψεις τύπου «να τελειώσω αυτό», «να θυμηθώ να κοιτάξω κι εκείνο» είναι συχνότατες κι είναι απόλυτα φυσιολογικές σύμφωνα με το φαινόμενο Zeigarnik.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο ανακαλύφθηκε απ’ τη Ρωσίδα ψυχολόγο Bluma Zeigarnik το 1927 κι εξηγεί με τον καλύτερο τρόπο ακριβώς αυτή την ανθρώπινη τάση, να θυμόμαστε όλα όσα δεν έχουμε ολοκληρώσει και θέλουμε να το κάνουμε. Η συγκεκριμένη γυναίκα ενώ καθόταν σε μια καφετέρια, παρατήρησε πως οι σερβιτόροι θυμόνταν τις παραγγελίες που δεν είχαν ολοκληρωθεί και βρίσκονται στη διαδικασία σερβιρίσματος, ενώ τις υπόλοιπες τις ξεχνούσαν σχεδόν εντελώς.
Μια συνηθισμένη εφαρμογή του φαινομένου, είναι οι τηλεοπτικές σειρές για παράδειγμα, όπου οι παραγωγοί ξέρουν πολύ καλά πού να διακόψουν ένα συγκεκριμένο επεισόδιο, με σκοπό να παραμείνει αυξημένο το ενδιαφέρον των τηλεθεατών έως ότου έρθει το επόμενο. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, όπως ακόμη και το σημείο που θα πέσουν οι διαφημίσεις. Πόσες φορές έχει τελειώσει η σειρά σας κι όλη την ημέρα στο πίσω μέρος του μυαλού σας έχετε τη σκέψη «αχ, άντε να δούμε τι θα γίνει απόψε», ενώ άλλες φορές, μπορεί να ξεχάσουμε κι ότι η σειρά παίζεται αυτή την ώρα;
Το φαινόμενο Zeigarnik φυσικά δε στέκεται μόνο σ’ αυτήν την παραδοχή. Μάλιστα, συμβάλει και στην άμβλυνση της αναβλητικότητας, συμπεριφοράς που ταλανίζει πολλούς από εμάς. Ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή. Συνήθως αναβάλλουμε κάτι το οποίο μας τρομάζει αν θα καταφέρουμε να το φέρουμε εις πέρας, δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε ή πώς. Είναι λογικό σε άγνωστα μονοπάτια να περνούν δεύτερες και τρίτες σκέψεις απ’ το μυαλό μας και να μας αγχώνουν. Ωστόσο, σύμφωνα με το φαινόμενο αυτό, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι έτσι προγραμματισμένος ώστε όταν ξεκινά μια διεργασία, να τείνει και να την τελειώνει. Ακριβώς επειδή αποκτά εμμονή με την ολοκλήρωση για να ησυχάσει κι αυτός ο έρμος.
Έτσι λοιπόν, το φαινόμενο Zeigarnik μας παρακινεί να ξεκινήσουμε αυτό που θέλουμε, απ’ όπου θέλουμε, κι έτσι θα βρούμε την άκρη του νήματος και θα ολοκληρώσουμε όσα επιθυμούμε. Καλό είναι, όταν κάτι μας στρεσάρει ή μας είναι άγνωστο, να μην ξεκινάμε απ’ το πιο δύσκολο κομμάτι του, για να μην απογοητευτούμε γρήγορα και τα παρατήσουμε. Δεν είναι κιόλας ανάγκη να ξεκινάμε κάτι απ’ την αρχή, αλλά από εκεί που πιστεύουμε ότι το ‘χουμε και θα μας παρακινήσει να συνεχίσουμε.
Επομένως, το όπλο κατά της αναβλητικότητας είναι η αρχή∙ μια αρχή απ’ οπουδήποτε. Ας ξεκινήσουμε κι όπου βγει. Και θα βγει σίγουρα, γιατί θα απασχολεί τόσο πολύ το μυαλό μας αυτό που δεν έχουμε ολοκληρώσει, που θα κάνει τα πάντα για να το τελειώσει. Απλώς οι αρνητικές σκέψεις μας, μάς απωθούν κι απ’ την προσπάθεια. Οι περισσότεροι έχουμε την τάση να μας αποθαρρύνουμε πριν καν ξεκινήσουμε. Άδικο!
Εν συνέχεια, κάτι εξίσου σημαντικό για την καταπολέμηση της αναβλητικότητας και την επιτυχή-ικανοποιητική ολοκλήρωση μιας διεργασίας είναι η σωστή στοχοθεσία. Εδώ βαδίζουμε στα μονοπάτια των θεωριών των κινήτρων, όπου πολλές θεωρίες υποστηρίζουν πως οι στόχοι για να επιτευχθούν θα πρέπει να είναι μεσοπρόθεσμοι, ελκυστικοί για εμάς τους ιδίους, ώστε να κινητοποιηθούμε να το κάνουμε και να τα καταφέρουμε. Σίγουρα, δεν είναι πάντοτε εύκολο να μας ενδιαφέρει και να μας αρέσει κάθε τι που κάνουμε στην καθημερινότητά μας και πολλά πράγματα τα κάνουμε επειδή πρέπει. Πρέπει όμως να προσπαθούμε σε κάθε περίπτωση, γιατί κανείς μας δεν είναι ανίκανος για τίποτα!
Απ’ την άλλη πλευρά, βρίσκεται ο αιώνιος εχθρός μας, το άγχος! Όλοι έχουμε αναρωτηθεί πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς άγχος. Ίσως να ήταν κι ολίγον τι βαρετή, δεν ξέρω. Το άγχος, όταν είναι μετριασμένο, μπορεί να κάνει θαύματα και να λειτουργήσει ως κινητήριος παράγοντας για εμάς, όταν θέλουμε ν’ αποδώσουμε σε κάτι. Σιγά-σιγά, ενώ το αναβάλουμε, αρχίζουμε να αγχωνόμαστε κι έτσι ξεκινάμε αυτό που θέλουμε να κάνουμε κι εν τέλει το ολοκληρώνουμε. Ξανά λέμε όμως, το μετριασμένο άγχος.
Κι αυτό διότι, όπως είναι λογικό, το υπερβολικό άγχος έχει ακριβώς την αντίθετη επίδραση. Μας απομακρύνει χιλιόμετρα απ’ το έργο μας. Σίγουρα θα έχετε πιάσει κι εσείς τον εαυτό σας, όταν σας αγχώνει κάτι πάρα πολύ, να το αποφεύγετε, κι είναι απόλυτα φυσιολογικό, αλλά αρνητικό για εμάς. Αποτελεί κοινή παραδοχή, τα άτομα υπό συνθήκες πίεσης να αποφεύγουν το στρεσσογόνο ερέθισμα, με σκοπό να ηρεμήσουν. Η αποφυγή λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας που μεσοπρόθεσμα ικανοποιεί το άτομο και το απαλλάσσει από αρνητικά συναισθήματα. Μακροπρόθεσμα όμως, του δημιουργεί περισσότερο άγχος, ακριβώς διότι τόσο καιρό απέφυγε κάτι που δεν μπορεί ν’ αποφύγει τελείως.
Συνοψίζοντας λοιπόν, για ν’ απαλλαχτούμε απ’ την αναβλητικότητα, έχουμε πολλούς συμμάχους, όπως η προσπάθεια, η πίστη στον εαυτό και τις δυνάμεις μας, κι η μείωση του άγχους. Σε πρώτο στάδιο, μπορούμε να λέμε στον εαυτό μας «μπορείς να το κάνεις», «θα τα καταφέρω», «μόνο η αρχή είναι δύσκολη, το ‘χω». Σιγά σιγά οι σκέψεις αυτές θα γίνουν αυτόματες και θα μας παρακινούν να ξεκινάμε ό,τι θέλουμε να ολοκληρώσουμε. Το άγχος βεβαίως είναι δύσκολο να λείπει τελείως, αλλά υπό έλεγχο, όντως κάνει θαύματα!
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ελένη Ρέκκα
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
